Amélie (23) werd geshamed na cosmetische ingrepen: ‘Ze noemden me ziek in mijn hoofd’

Het internet staat bol van social-accounts waarop cosmetische ingrepen van beroemdheden worden onthuld en bespot. Waar komen die heftige reacties vandaan? En kan je ook kritisch zijn zónder bij te dragen aan shaming?

‘WELCOME TO REALITY’. Met die woorden word je verwelkomd op het profiel van ‘celebface’, een populair Instagramaccount waarop de uiterlijke transformaties van internationale beroemdheden worden getoond en besproken. In een van de laatste posts moeten onder meer Bella Hadid en Khloe Kardashian eraan geloven. Het onderschrift bij hun foto’s: ‘Celebrities who got nose jobs. Who made a good choice? Who made a mistake?’. Aan de 1,2 miljoen volgers van het account om een oordeel te vellen.

Celebface is zeker niet het enige platform waarop cosmetische ingrepen van beroemde en minder beroemde mensen worden geëxposeerd, geanalyseerd, bekritiseerd en, in sommige gevallen, keihard worden bespot. Insta-accounts als Celeb before and after en Exposing celeb surgery, YouTube-kanalen van (vermeende) artsen als Gary Linkhov en Doctor Youn en uiteraard de klassieke tabloids: laat iemand aan zijn uiterlijk sleutelen, dan mag de hele wereld daar kennelijk iets van vinden. In het Engels wordt het fenomeen inmiddels plastic surgery shaming genoemd.

"Ik vind altijd wel iets nieuws. Iets waarvan ik denk: dat kan mooier"

Gemengde gevoelens

Waarom roept cosmetische chirurgie, ondanks het feit dat steeds meer mensen kiezen voor een ingreep, nog altijd zoveel felle reacties op? Volgens hoogleraar esthetische plastische chirurgie prof. dr. Berend van der Lei is er, ook in Nederland, sprake van een dubbele moraal. “In vergelijking met twintig jaar geleden wordt er veel opener gesproken over cosmetische ingrepen”, vertelt de hoogleraar. “Het is sociaal meer geaccepteerd geraakt, deels omdat de technieken zijn verbeterd en vraag en aanbod van behandelingen zijn gegroeid.”

Tegelijkertijd”, zegt Van der Lei, “heerst er een calvinistische overtuiging: in een gezond lijf hoor je niet te snijden.” De hoogleraar, die zelf ook als cosmetisch plastisch chirurg in een kliniek werkt, merkt dat de meer drastische ingrepen waarvoor iemand fysiek moet lijden de meeste weerstand oproepen. “Waarom zou je dat doen?’ of ‘dat heb jíj toch helemaal niet nodig?’ zijn reacties die mensen die kiezen voor een ingreep vaak krijgen uit hun omgeving. Cosmetische chirurgie roept allerlei gemengde gevoelens op.”

Daar kan de 23-jarige Amélie Desmedt uit het Belgische Waasland over meepraten. Toen ze zestien jaar was, liet ze voor het eerst iets aan haar uiterlijk veranderen. “Op de middelbare school werd ik erg gepest om de vorm van mijn oren. Dat maakte me onzeker en daar heb ik me toen aan laten opereren. Sindsdien ben ik niet meer gestopt, ik vind altijd wel iets nieuws. Iets waarvan ik denk: dat kan mooier.”

Botox, fillers, een borstvergroting, een neusverkleining: Amélie is inmiddels de tel kwijt van de hoeveelheid bezoekjes aan een kliniek. “Er zijn verschillende vrienden die me hebben gevraagd of het niet een keer genoeg is geweest. Maar ik ben gewoon nooit écht tevreden.” Voor het Belgische tv-programma Chasing Beauty liet ze zich volgen tijdens een cosmetische ingreep, de online reacties van kijkers die erop volgden waren niet mals. “Ze noemden me ‘gek’ en ‘ziek in mijn hoofd’. In het begin raakte me dat wel, maar nu weet ik: mensen zeggen dat alleen maar om me te kleineren. Waarschijnlijk zijn ze zelf onzeker, en jaloers.”

Ieder lichaam verdient het om geliefd en gevierd te worden

Waanachtige overtuiging

In 2020 verscheen in de New York Times een opiniestuk van journalist Sesali Bowen over het bekritiseren van vrouwen die kiezen voor cosmetische chirurgie. Haar stelling: de personen die cosmetische chirurgie afwijzen en pleiten voor het omarmen van ‘natuurlijke schoonheid’, zijn vaak degenen die al in de buurt komen van het heersende schoonheidsideaal. In een wereld waarin mensen, en zeker zwarte vrouwen als Bowen, nu eenmaal hard worden beoordeeld op hun uiterlijke vertoning, zou er begrip moeten zijn voor álle manieren waarop er met die druk wordt omgegaan. Of iemand nou kiest voor make-up, nepnagels, een Braziliaanse buttlift of niets van dat alles: ieder lichaam verdient het om geliefd en gevierd te worden.

Moeten we onze mening of zorgen dan maar helemaal voor ons houden als een naaste een bezoekje aan een kliniek aankondigt? Wat betreft Nienke Vulink, psychiater aan het Amsterdam UMC en gespecialiseerd in de behandeling van body dysmorphic disorder (BDD), zeker niet. Los van het het feit dat er nog altijd veel gezondheidsrisico’s aan een ingreep kunnen kleven en de vraag hoe ethisch het is dat commerciële bedrijven winst maken uit dwingende schoonheidsnormen, kan het zo zijn dat iemand lijdt aan een onderliggende psychische stoornis.

Vulink: “Bij body dysmorphic disorder staat een eventuele afwijking van het uiterlijk, zoals een iets gekromde neus, niet in verhouding tot het psychische lijden dat iemand erdoor ervaart. Zo’n persoon heeft echt een waanachtige overtuiging over zijn of haar uiterlijk die niet wordt gedeeld of begrepen door de omgeving.” Een ander signaal dat volgens Vulink kan wijzen op BDD, is dat de grote onvrede na een cosmetische ingreep blijft bestaan of snel terugkeert. “Over hetzelfde lichaamsdeel, of over iets nieuws. De meeste mensen die wij diagnosticeren met BDD, hebben al meerdere cosmetische ingrepen gehad.”

Volgens Van der Lei is dat hoe een constructief gesprek over cosmetische chirurgie hoort te gaan: vragend, luisterend, en met compassie

Potentiële omzet

Het goede nieuws is dat BDD tegenwoordig succesvol kan worden behandeld, onder meer met medicatie en cognitieve gesprekstherapie. Maar dan moet het wel worden herkend. “Door cosmetisch chirurgen wordt er nog te weinig op gescreend”, ziet Vulink. “Terwijl een paar vragen al genoeg kunnen zijn om een indicatie te krijgen en iemand zo nodig door te verwijzen naar de GGZ.”

Cosmetisch plastisch chirurg Berend van der Lei zegt voorafgaand aan een ingreep altijd te checken of iemands zelfbeeld strookt met de realiteit. “Hoe ervaart iemand zijn uiterlijk en komt dat een beetje overeen met mijn observatie? Als die twee heel ver uit elkaar liggen, verwijs ik door naar een psycholoog.” Hij kan zich voorstellen dat zo’n gesprek in veel cosmetische klinieken geen standaardprocedure is. “Iedere patiënt is potentiële omzet, helaas ligt daar vaak toch een prioriteit.”

Een gesprekje met een psycholoog heeft Amélie nooit overwogen. “Ik denk niet dat het me anders zou doen nadenken over mijn uiterlijk. De behoefte aan een nieuwe ingreep zal altijd blijven bestaan.” Wel denkt de 23-jarige Vlaming dat het goed is als familieleden en vrienden vragen blijven stellen over iemands motivatie. “Het zorgt ervoor dat je twee keer nadenkt over waarom je iets wilt laten doen en of het echt de moeite waard is.”

Zo wilde Amélie laatst naar Turkije afreizen voor een behandeling van haar gebit. “Maar na een goed gesprek met vrienden heb ik daar toch vanaf gezien.” Volgens Van der Lei is dat hoe een constructief gesprek over cosmetische chirurgie hoort te gaan: vragend, luisterend, en met compassie. “Probeer niet te veroordelend te zijn.”

Beeld in header: Amélie Demedt.

• Deel