Het taboe: “Het zit in ons systeem om jaloers te zijn op andermans geld”

In Nederland loop je niet te koop met wat je verdient. Zouden we dat wel moeten? Econoom Erica en arbeidspsycholoog Tosca zien het elk anders. “Als je ambitieus bent, doe je er je voordeel mee” zegt de een. “Nee, je gaat juist vergelijken en dat zorgt voor problemen!"

Praten over geld is een van mijn favoriete gespreksonderwerpen, maar toch merk ik dat mensen het vaak een beladen onderwerp vinden. Zo vroeg een stagiaire laatst aan mij hoeveel ze kan vragen voor een freelanceklus. Ze begon haar zin met: “Ik heb een beetje een onbeschofte vraag en als je het niet wilt zeggen, snap ik dat.” Ik vond het geen onbeschofte vraag, maar juist een slimme vraag.

We vinden geldzaken bespreken ongemakkelijk, maar ook het tonen dat je geld hebt wordt niet gewaardeerd. Zo kwam Rachel Hazes laatst onder vuur toen ze een foto op Instagram plaatste nadat ze kerstinkopen had gedaan bij Gucci en Burberry. Iemand schreef onder de foto: “Had je het niet aan mensen kunnen geven die het moeilijk hebben in deze tijd? Je kan beter een goede daad verrichten dan pronken met die tassen.” Een ander liet weten: “Ik vond je tof, maar dit vind ik minder. Waarom moet het zo uitgebreid in beeld?”

Vergelijken

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat praten over geld nog altijd een taboe is. Ik vraag me af waarom. Econoom Erica Verdegaal heeft daar wel een antwoord op. Ze legt uit dat we mensen in hokjes plaatsen aan de hand van hoeveel ze verdienen. “Je ziet vaak dat rijke mensen vooral met rijke mensen omgaan en dat mensen die minder geld hebben elkaar ook opzoeken. Dat veroorzaakt een kloof.”

Volgens arbeidspsycholoog Tosca Gort praten we liever niet over geld, omdat je dan automatisch met elkaar gaat vergelijken. “Je vergelijkt jezelf de hele dag met anderen en dat velt een oordeel. Je wilt niet minder verdienen dan een ander en dat doet vaak pijn. Mensen blijven daarom liever vaag over geldzaken. Het heeft natuurlijk ook te maken met cultuur. We leven in een kapitalistisch, westers systeem en daarbinnen wordt geld gezien als een nieuw geloof. Dat maakt het een gevoelig onderwerp.”

Open praten over geld

Zou het beter zijn om open over geld te praten? Daar verschillen Erica en Tosca van mening over. Volgens Erica moet je vooral open praten over geld als het functioneel is, bijvoorbeeld als je in de schulden zit. Praten met familie over geld is volgens haar ook nuttig, maar erover praten met vrienden raadt ze af: “Je gaat dan weer vergelijken en dat zorgt doorgaans voor problemen.”

Tosca is van de school om juist meer te praten over geld met de mensen om je heen. “Je moet niet praten over geld als je een tevreden leven wilt leiden. Je kan jaloers worden en dat kan mensen ongelukkig maken. Maar als je ambitieus bent, doe je er je voordeel mee om open over geld te praten. Je leert ervan en het heeft invloed op de kijk die je hebt op geld.” 

De arbeidspsycholoog zou ook graag zien dat alle ouders goed met hun kind praten over geld. “Dit heeft enorm veel invloed op hoe je als volwassenen met geld omgaat. Als we hier in het onderwijs meer over zouden praten dan was er meer gelijkheid.”

Praten over geld op werk

Niet alleen onder vrienden of familie kan over geld praten een taboe zijn, dat geldt ook op de werkvloer. Het lijkt soms een mysterie hoeveel je collega’s nou precies verdienen. Het er niet over hebben heeft natuurlijk een hoop voordelen voor de werkgever, maar geldt dat ook voor de werknemer? Erica: “Ja. Als je op de werkvloer praat over geld wordt de sfeer er niet beter op. Dan krijg je een race naar de top en gaan mensen tegen elkaar opbieden.”

Als er eenmaal over geld wordt gepraat op de werkvloer kan dat ook zorgen voor ongemak, zoals de stagiaire die voorzichtig aan mij vroeg wat ik verdiende. Tosca: “Vertellen hoeveel je verdient is een groot stuk kwetsbaarheid. Hierover praten laat je niet onbewogen. Het veroorzaakt veel emoties, maar dat is wel iets goeds in mijn ogen. Er komt soms ook een stukje schaamte en zelfveroordeling bij kijken.”

Multimiljonair

Niet iedereen vindt praten over geld lastig. Als er iemand open over geld praat dan is het multimiljonair Salar Azimi. Hij deed mee aan de programma’s Waar doen ze het van en Steenrijk, Straatarm. Hij maakt er geen geheim van wat hij verdient en is trots op de spullen die hij bezit. Op het moment verdient hij 90.000 euro per maand. 

Salar is geboren in Iran en op zijn dertiende als vluchteling naar Nederland gekomen met slechts vijftig euro op zak. Hij startte op zijn 22e een telecombedrijf en later bouwde hij dat samen met zijn broer uit tot een miljoenenimperium. Inmiddels heeft hij een eigen restaurant, hotels en een voetbalclub.

“Ik praat open over geld, omdat ik het denkbeeld in Nederland wil veranderen. Soms lijkt het alsof geld verdienen een crime is. Mensen zeggen vaak ‘doe maar normaal dan doe je al gek genoeg’, of ze vinden het raar dat ik mijn rijkdom toon. Hoezo zou ik niet mogen laten zien dat ik hard werk en daar goed mee verdien?” vraagt de 38-jarige multimiljonair zich af.

Jaloezie

Op die vraag heeft Tosca een antwoord. “Jaloezie zit in ons systeem. Als we geen jaloezie zouden voelen, dan zou de mensheid niet zover zijn gekomen en leefden we in een heel ander systeem.” Volgens Erica beoordelen mensen je automatisch beoordelen als een killer persoon wanneer je bent gehuld in merkkleding. “Uiterlijk speelt een belangrijke rol. Mensen denken direct: die zit maar wat te pochen.”

Tosca denkt dat praten over geld wel iets makkelijker gaat worden in de toekomst. Dit blijkt overigens ook uit onderzoek. Millennials praten namelijk al makkelijker over geldzaken met hun omgeving dan de oudere generatie. Bijna de helft van de ondervraagden zou willen dat praten over geld geen taboe meer is. Tosca: “Ik denk wel dat het een gevoelig onderwerp blijft. Het zal altijd lastig blijven voor sommigen om hierover te praten.” 

Zelf kijk ik, als een echte millennial, enorm uit naar het moment dat het bespreken van geld geen ‘onbeschofte vraag’ meer is.

• Deel