‘De jeuk werd ondraaglijk’: zo voelt het om schurft te hebben

Huisartsen zien een enorme toename van schurft-uitbraken, vooral onder studenten. We verzamelden kriebelige ervaringsverhalen én tips van het RIVM om besmetting te voorkomen.

Het was het einde van de zomer van 2021, de zomer waarin Kim* (22) en haar vrienden uit Rotterdam elkaar na een lange periode van coronamaatregelen eindelijk weer dagelijks konden zien. Plotseling zag haar vriend wat bultjes op zijn benen. “We dachten dat het huiduitslag van de hitte was”, blikt ze terug. 

“Maar toen kreeg ik het ook, niet alleen op mijn benen maar ook op mijn vingers en ellebogen. De jeuk werd echt ondraaglijk.” Het kwartje viel toen iemand uit Kim’s vriendengroep een appje naar de rest stuurde: hij had schurft. “Gadverdamme, dacht ik. Ik voelde me zó vies.”

Sinds een aantal jaar zien huisartsen, de GGD en het RIVM het aantal gevallen van schurft in Nederland gestaag toenemen. “Dat geldt met name voor studenten, maar ook voor andere groepen die relatief dicht op elkaar leven”, vertelt Rosa Joosten die als arts bij het RIVM het verloop van verschillende infectieziekten in de gaten houdt. “Zoals ouderen in verzorgingshuizen en vluchtelingen in azc’s.” 

Werp je een blik op het grafiekje waarin de meldingen van schurft bij huisartsen wordt weergegeven, dan valt de snel stijgende lijn aan het eind op. De laatste twee maanden is het aantal meldingen ruim verdubbeld. En dan is de winter, het gewoonlijke piekseizoen van het beestje, nog niet eens aangebroken.

Joosten en haar collega’s proberen personen die een hoger risico lopen dan ook zo goed mogelijk voor te lichten over hoe ze schurft kunnen herkennen en behandelen. Want dat een besmetting geen pretje is, weet de arts maar al te goed. “Als infectieziekte staat het bekend als mild, maar de jeuk die het veroorzaakt is hardnekkig en kan ook mentaal zwaar zijn. Sommige mensen liggen er nachten van wakker.”

Vijf keer de pineut

Iemand die meer ervaring heeft met schurft dan hem lief is, is de 23-jarige Diego* uit Utrecht. De laatste jaren was hij maar liefst vijf keer de pineut. “De eerste keer kreeg ik het van mijn broer, nadat we een weekend samen bij mijn ouders waren. Andere keren van een huisgenoot of scharrel. En van één keer weet ik het eigenlijk nog steeds niet, ik verdenk het blousje van de vintage winkel.” Tegenwoordig herkent Diego de signalen meteen. “Ik krijg blaasjes op mijn handen en zie rode lijntjes op mijn huid verschijnen, meestal op mijn armen. De jeuk is te vergelijken met het hebben van heel veel muggenbulten, maar dan erger. De eerste keer werd ik daar echt gek van, vooral in de nacht.”

Krijg je schurft, dan duurt het meestal twee tot zes weken voordat de eerste klachten zich aandienen. Weet je eenmaal dat je het hebt, dan is het van belang om dit aan iedereen te laten weten met wie je in de voorgaande weken langer dan 15 minuten huid-op-huidcontact hebt gehad. Maar ook personen met wie je een bed, kledingstuk of zelfs stoffen (auto)bank hebt gedeeld, verdienen een update. Beginnen al die mensen tegelijk met een behandeling (bestaande uit een crème of pillen), dan is de kans om er vanaf te komen het grootst.

Diego heeft het slechtnieuwsbericht inmiddels klaar staan op zijn telefoon. “Het is natuurlijk niet chill om iemand te vertellen dat hij misschien beestjes in zijn huid heeft, maar ik heb me er nooit voor geschaamd. Het kan iedereen overkomen. Wel voel ik me elke keer rot omdat ik weet hoeveel gedoe zo’n behandeling geeft.” Daarmee doelt Diego op de maatregel die genomen moet worden naast het smeren of slikken: het wassen van ál je kleding, handdoeken en beddengoed. “Je bent er al gauw twee dagen zoet mee”, verzucht de student.

"Dat er zoiets bestaat als een incubatietijd of dat schurft ook in kleding kan blijven zitten, dat lijkt niet iedereen te begrijpen”

Sfeer verpest
Net toen Kim en haar vriend alle instructies hadden opgevolgd en zich even schurftvrij waanden, was het alweer raak. “Het bleef maanden rondgaan in onze vriendengroep, dat was heel frustrerend. Als we appten dat het echt belangrijk is dat iedereen tegelijk begint met een behandeling, ook zonder klachten, dan kwam daar niet altijd reactie op. Sommigen vonden het te veel gedoe. Dat deed de sfeer in de groep geen goed.”

Wat volgens Kim ook meespeelde, is de prijs van een tube behandelingscrème. “Als je het niet op recept van de huisarts krijgt, dan moet je er zelf voor betalen en dat kost meer dan tien euro. Voor studenten die het preventief gebruiken kan dat een reden zijn om te denken: laat maar zitten.” Ook heeft ze het idee dat de informatievoorziening richting jonge mensen beter kan. “Dat er zoiets bestaat als een incubatietijd of dat schurft ook in kleding kan blijven zitten, dat lijkt niet iedereen te begrijpen.” 

Vandaar, in samenspraak met het RIVM, de belangrijkste tips & tricks op een rijtje.

Hoe herken je het?
- Aan de jeuk, vooral in de nacht en als het warm is.
- (Soms) aan blaasjes en rode bultjes op de huid. Veel voorkomende plekken zijn oksels, liezen, voeten, polsen en handen.
- (Soms) aan kleine rode streepjes die naar een blaasje of bultje leiden en aan de schilferige huid op die plekken.
- Níet aan het beestje zelf: schurft is met het blote oog niet te zien.

Het RIVM adviseert om altijd naar een huisarts te gaan voor de juiste diagnose.

Hoe voorkom je het?
- Door niet langer dan 15 minuten:

• Te knuffelen met iemand die (mogelijk) schurft heeft.
• In hetzelfde bed te liggen als iemand die (mogelijk) schurft heeft.
• Op dezelfde stoffen oppervlakken te liggen/zitten als iemand die (mogelijk) schurft heeft. Denk bijvoorbeeld aan banken, fauteuils en autostoelen. 
• Een kledingstuk, knuffel of handdoek van iemand die (mogelijk) schurft heeft te gebruiken. 

- Door preventief te behandelen wanneer een van bovenstaande dingen is gebeurd in de zes weken voordat je vriend/vriendin/familielid/huisgenoot/partner schurft blijkt te hebben. Zie daarvoor onderstaande instructies.

Hoe behandel je het?
- In overleg met je huisarts: met een crème (1) of pillen (2).

1). Dit betreft een crème of gel waarin het bestanddeel permetrine zit. Daarmee smeer je je droge, schone huid voor het slapengaan in vanaf je kaakrand tot en met je voeten. Vervolgens moet het 12 uur inwerken. De volgende dag spoel je het goed af onder de douche. Na 7 dagen herhaal je dit.
2). Hier gaat het om Ivermectinetabletten. In de twee uur voor en twee uur na het slikken mag je niet eten, daarom wordt aangeraden om ze voor het slapengaan in te nemen. 12 uur na het slikken neem je een douche. Na 7 dagen herhaal je dit.

- Door op de dag van het smeren of slikken alle textiel in huis (kleding, handdoeken, beddengoed, knuffels) te verzamelen, in vuilniszakken te stoppen en bij de wasmachine klaar te leggen;
- Dit de volgende dag na het douchen minstens 10 minuten te wassen op 60 graden. Gebruik bij het aanraken van het textiel plastic handschoenen.
- Het textiel dat niet gewassen kan worden, moet drie dagen in een afgesloten zak blijven.
- Grote, niet-wasbare stoffen objecten in je huis of auto moeten grondig worden gestofzuigd.

Belangrijk! Bovenstaande stappen worden op hetzelfde moment doorlopen door alle huisgenoten en liefst door iedereen aan wie de schurft mogelijk is overgedragen.

*De namen Kim en Diego zijn op verzoek van de sprekers gefingeerd.

• Deel