Daten als trans vrouw. "We worden gefetisjeerd, maar niet gezien als volwaardig mens"

Uit internationaal onderzoek blijkt dat slechts 1 op de 8 volwassenen het als optie ziet om met een transgender persoon te daten. Hoe zit dat in Nederland? Sharmila (18) en Tammie (26) vertellen over hun ervaringen op de datingmarkt.

“Ik herinner me nog goed dat ik in een café tegenover de jongen zat die ik al zes maanden leuk vond”, vertelt Tammie wanneer ik haar vraag naar een date-ervaring. “En wachtte tot zijn koffie koud werd, want ik was bang dat hij het over me heen zou gooien wanneer hij zou horen dat ik trans ben.” Dat laatste gebeurde niet, maar de reactie die Tammie’s date gaf is op zijn minst pijnlijk te noemen. “Hij stond op om weg te gaan en zei: ‘grappig, mijn broer date met een moslima, en ik dus met een man.” 

Het is helaas niet de enige schrijnende ervaring waar de 26-jarige Tammie Schoots, opiniemaker en student filosofie en Europese Studies, op kan terugblikken. Als jonge trans vrouw uit Amsterdam staat ze inmiddels niet meer te kijken van de discriminatie, uitsluiting en afwijzing die ze op de voor velen toch al vrij meedogenloze datingmarkt ondervindt.

Uit een grootschalige studie uit 2018 onder Canadezen en Amerikanen blijkt dat slechts een op de acht volwassenen het als optie ziet om een transgender persoon te daten. Hoewel dit percentage onder heteroseksuele mannen en vrouwen nog veel lager is (3,1%), blijken ook maar weinig homo’s en lesbiennes (23,9%) en personen die zich als queer of bi identificeren (55,2%) ervoor open te staan. En áls mensen al met een trans persoon willen daten, dan gaat de voorkeur veel vaker uit naar een trans man dan naar een trans vrouw.

Hoe zit dat in Nederland? Goede cijfers ontbreken, maar de verhalen van Tammie en Sharmila (18) uit Amersfoort laten iets vergelijkbaars zien. Ik sprak ze over hun dateleven, de altijd aanwezige angst voor afwijzing en geweld en de harde lessen die ze leerden in hun zoektocht naar liefde en intimiteit.

"Hij begon ineens te vertellen dat hij niet met mij gezien kon worden, want wat zou het doen met zijn carrière?"

Tammie Schoots

Achterlaten op straat

De transgender make-upartist en genderdiversiteitseducator Sharmila Vooren woont al sinds haar zestiende op zichzelf. Ze valt naar eigen zeggen op ‘masculiniteit’. “Dat is dus niet per se gekoppeld aan een gender, het zou ook een non-binair persoon of masculien presenterende vrouw kunnen zijn. Maar in praktijk ben ik alleen nog met cis-mannen geweest, ik denk omdat ik nog niet zoveel in contact sta met de queer-gemeenschap.”

Van veruit de meeste afspraakjes die Sharmila in de afgelopen twee jaar heeft gehad, kan ze niet zeggen dat het een ‘date’ was. “Terwijl ik er wel altijd serieus aan begin en mijn best doe om iemand goed te leren kennen. Maar de enige aandacht die ik als trans vrouw krijg, is seksueel getint.” Ze merkt dat mannen over het algemeen niet in het openbaar met haar durven af te spreken. “Het is me al vaak overkomen dat ik met iemand naar de film zou gaan en hij niet op komt dagen. Daar hoor ik dan nooit meer iets van.” 

Toen Sharmila laatst wél in het openbaar een drankje ging drinken met een jongen die ze al langer kent, eindigde de avond in een fiasco. “We waren in Amsterdam, waar hij woont. Mijn laatste trein was al vertrokken dus we zouden met de taxi naar zijn huis gaan. Na een tijdje merkte ik dat we helemaal niet in Amsterdam waren, maar in Abcoude. Hij begon ineens te vertellen dat hij niet met mij gezien kon worden, want wat zouden zijn ouders ervan vinden en wat zou het doen met zijn carrière? Hij liet me daar alleen achter op straat en vertrok toen naar zijn fuckbuddy.”

Sharmila Vooren

Bedriegen

“Openbaar trans zijn is alsof je radioactief bent”, licht Tammie toe. “Mensen hebben bewondering voor je of vinden je juist heel sneu, maar niemand raakt je publiekelijk aan of is intiem met je. Het moet allemaal geheim blijven.” Tegenwoordig spreekt Tammie zich vaker uit over transgender-gerelateerde issues op (sociale) media, maar tot zo’n anderhalf jaar geleden hield ze haar trans-identiteit voor de buitenwereld meestal bewust verborgen. 

“Ik denk dat ik veel van de toxische beelden over trans personen heb geïnternaliseerd”, vertelt ze. “Lange tijd had ik voor mezelf de regel bedacht dat ik tijdens het uitgaan niet mag zoenen met een jongen, want dan zou ik hem bedriegen. Diep vanbinnen voelde ik me geen volwaardige vrouw, en misschien is dat nog steeds wel zo. Knipoogt iemand naar me, dan raak ik in paniek en durf ik daar niet op te reageren.”

Volgens Sharmila is die (geïnternaliseerde) transfobie voor een belangrijk deel het gevolg van gebrekkige representatie in de media. “Als ik als kind op tv iets voorbij zag komen over trans personen, dan werden ze belachelijk gemaakt. Tegelijkertijd vormen trans vrouwen een populaire categorie op pornosites, vaak in de rol van een ‘ladyboy’ of ‘shemale’. Dat zie je terug in de houding van mensen: we worden stiekem gefetisjeerd en geobjectiveerd, maar niet gezien als volwaardig mens.”

"Als mannelijke partner van een trans vrouw word je aangevallen op je masculiniteit, of homo genoemd"

Luxepositie

Maar hoe zit het dan met de bekende Nederlandse trans vrouwen Nikkie de Jager en Loiza Lamers? Zij worden door een groot publiek op handen gedragen én lijken gelukkig te zijn in de liefde. “Qua positieve representatie is het natuurlijk hartstikke goed dat zij zo gezien worden”, zegt Tammie. “Maar je moet niet vergeten dat hun vriendjes tegelijkertijd door heel veel mensen door de gehaktmolen worden gehaald. Want als mannelijke partner van een trans vrouw word je aangevallen op je masculiniteit, of homo genoemd. In praktijk kunnen maar weinig jongens daarmee omgaan.”

Het feit dat Nikkie en Loiza zoveel publieke waardering krijgen, komt volgens Sharmila bovendien door iets dat passing privilege heet. “Dat verwijst naar het privilege dat je als trans persoon hebt als de buitenwereld niet direct aan je ziet of merkt dat je trans bent. Degenen met een passing privilege zijn vaak al vroeg in medische transitie gegaan.” Ook wijst ze erop dat beide BN’ers als transgender uit de kast kwamen nádat ze succesvol waren als influencer en model. “Dat geeft ze toch een soort luxepositie”, zegt Sharmila. “Want de bewondering van een groot publiek is dan al binnen.”

Zelfverdedigingscursus

Voor de gemiddelde Nederlandse trans vrouw is daten dus nooit zonder risico’s. Maar uitsluiting, afwijzing en vernedering zijn helaas niet de enige reële gevaren. “Ik ben als de dood om in elkaar geslagen te worden, dus ik spreek nooit zomaar online met iemand af”, vertelt Tammie. “En al helemaal niet bij iemand thuis. Transfoob geweld en transmoord vinden ook in Nederland plaats, vaak binnen intieme relaties. Dat is het gevolg van een klimaat waarin trans personen worden ontmenselijkt.” 

Sharmila is al vaak in situaties terecht gekomen waarin fysiek geweld op de loer lag. “Via een datingapp had ik met een jongen afgesproken. Toen ik voor zijn huis stond, zag ik dat een groep jongens me zat op te wachten in de woonkamer. Ik ben snel doorgelopen naar een vriendin die er in de buurt woont, anders was het waarschijnlijk heel anders geëindigd.”

Inmiddels heeft Sharmila een zelfverdedigingscursus gevolgd en spreekt ze alleen nog bij haar thuis af of in het openbaar. “Vooraf bel of videochat ik met ze, en ik zorg er altijd voor dat er een spray in de buurt is om me te verdedigen.”

"Waarom zou je alleen maar kijken naar wát iemand is? We zijn niet alleen maar trans, we zijn nog veel meer dan dat"

Je bent het waard

• Deel