Het zestiende boek dat we lazen met Club Lees werd gekozen door clublid Mahat: Confrontaties van Simone Atangana Bekono. In de Club Lees- app lazen we het boek een maand lang samen en op 30 april vond de online meetup plaats. We blikken terug op het boek en de gesprekken die plaatsvonden in de kantlijn.

Confrontaties

Het boek van deze maand ging over de zestienjarige Salomé, die wegens een geweldsdelict in de jeugdgevangenis komt te zitten. Je komt achter flarden van haar verleden, de reden waarom ze daar zit, en de thema’s die spelen binnen haar familie en de samenleving. Het boek is geschreven door Simone Atangana Bekono, die naast romans en korte verhalen ook twee dichtbundels heeft gepubliceerd. Dit zie je dan ook terug in de schrijfstijl. Simone verweeft proza en poëzie moeiteloos tot een prachtig een krachtig, poëtisch en rauw coming-of-age verhaal.

Liefde voor literatuur

Het is dan ook niet vreemd dat het de lezers opviel hoe poëtisch dit boek geschreven is. Mahat, die het boek gekozen heeft, is zelf ook dichter, en kon goed aanwijzen wat er zo dichterlijk is aan de woorden in dit boek. Hanneke zei dat ze de poëtische taal heel ‘logisch’ vond; het had echt een functie. De poëzie versnelt en trekt je mee in de gevoelens van Salomé.

Literatuur speelt een grote rol in Confrontaties; Salomé verslindt boeken, er komen allerlei titels voorbij. In dit artikel hebben wij alle boektitels op een rijtje gezet en uitgelegd waarom ze belangrijk zijn voor het verhaal. Eén titel ontbreekt in dat overzicht, maar kwam wél ter sprake tijdens de meetup: Harry Potter. Veel lezers zijn met deze serie opgegroeid, maar kijken er inmiddels met gemengde gevoelens naar. ‘Het heeft een bittere bijsmaak gekregen door de acties van J.K. Rowling,’ zei Isa. ‘Met het geld dat zij verdient met de franchise, steunt ze jaargroepen die het voor elkaar hebben gekregen om wettelijk vast te stellen in het Verenigd Koninkrijk dat transvrouwen geen vrouwen zijn.’

Voor eigen rechter spelen

In Confrontaties nemen een aantal mensen het heft in eigen hand. Salomé is daar één van. Het zorgt voor een levendige discussie in de kantlijn: Zijn Salomé’s acties rechtvaardig? Fieke merkte op: ‘Ik vind het vooral erg dat de mensen die wel op een “juiste manier” hadden kunnen straffen, dat niet hebben gedaan.’ Denk aan docenten die pesten of mishandeling niet signaleren. En zelfs als je problemen wél benoemt, word je niet altijd serieus genomen, benadrukte Naaz: ‘Salomé zou juist vanuit de maatschappij een gevoel van veiligheid moeten krijgen. Maar ja, is dat zo?’

Heb je Adolescence al gezien?!

Salomé heeft een zus, Miriam, die een paar jaar ouder is dan zij. Hoewel ze allebei eigenlijk nog aan het puberen zijn, reageren ze heel verschillend op de wereld om hen heen. Hanneke wijst ons erop dat het supermoeilijk moet zijn voor Miriam dat haar zusje in de gevangenis zit. Romy noemt haar een “glass child”; dit is een term die wordt gebruikt voor kinderen die opgroeien met een familielid dat veel zorg nodig heeft, bijvoorbeeld een broer of zus met een verstandelijke beperking of, in dit geval, een strafzaak.

Het is makkelijk om te vergeten hoe het was om zo jong te zijn, zegt Naaz. ‘Als je als volwassene al lang niet omringd bent door kinderen, krijg je zo’n schattig, idyllisch beeld van kind zijn.’ Maar in de realiteit gaat het er veel harder aan toe. Dat lezen we in Confrontaties, maar is ook een belangrijk thema in de Netflix-serie Adolescence, die uitgebreid werd aangeraden in de app. Beide werken laten zien dat opgroeien allesbehalve zorgeloos is, en al helemaal niet als je omgeving onveilig is.

Opgroeien is al moeilijk op zich, maar als je opgroeit in een gevangenis of instelling wordt het nog moeilijker. De manier waarop de jeugdgevangenis in Confrontaties wordt beschreven, deed Mark denken aan de gesloten jeugdzorg in Nederland. ‘Kinderen met een moeilijk thuis werden opgesloten in oude jeugdgevangenissen, met oude cipiers die zich nog steeds zo gedroegen.’ Gelukkig is er inmiddels meer bewustwording, mede dankzij mensen als Jason Bhugwandass, die zich als ervaringsdeskundige jarenlang inzette voor verandering. De locatie in Harreveld is inmiddels gesloten — een klein maar belangrijk teken dat er iets in beweging komt.

Tijdens de meet-up

Bij de meetup van 30 april kwam één ding heel duidelijk naar voren: Confrontaties maakte indruk. ‘Dit was mijn favoriete boek tot nu toe bij Club Lees,’ zei Hanneke. ‘Zo’n dun boek, en toch zoveel lagen.’ Toch verschilden de lezers in hun interpretatie van het einde. Noah hield er een hoopvol gevoel aan over, ondanks de zwaarte van het verhaal. Naaz vond het boek verdrietig, omdat ze zich zo goed kon inleven in Salomé’s situatie, maar voegde daaraan toe: ‘Ze is nog zo jong, ze heeft haar hele leven nog voor zich.’ Voor Hanneke voelde het slot niet hoopvol, maar vooral realistisch: 'ze heeft al te veel meegemaakt voor haar leeftijd’.

Ook over de schrijfstijl was iedereen enthousiast. ‘Mijn vriend lachte me uit om hoe dramatisch ik aan het zuchten was om hoe goed ik de schrijfstijl vond haha,’ schreef Renske in de chat. Simone Atangana Bekono’s poëtische taalgebruik werd geprezen, vooral de manier waarop ze woede en emotie weet te verwoorden. Naaz deelde hoe ze als jongere worstelde met woede die ze niet kwijt kon: ‘Ik kon niks met mijn woede. Het ging naar binnen.’ In Salomé herkende ze diezelfde terugtrekking: ‘Ze stopt met praten, omdat er niks goeds uit kan komen.’

Een ander gesprek dat veel losmaakte, ging over de rol van hulpverlening en de verhouding tussen Salomé en haar psycholoog Frits. ‘Frits is echt slecht in z’n vak,’ vond Zafira. Mahat benadrukte hoe belangrijk het is om een goede hulpverlener te treffen, terwijl Hanneke een structureel probleem benoemde: ‘Er werken daar allemaal witte, mannelijke therapeuten. Die begrijpen de realiteit van jonge vrouwen van kleur vaak niet.’ Veel lezers zagen pas verbetering toen Salomé zelf afstand nam van Frits. Het boek maakte duidelijk hoe bepalend iemands omgeving is voor wie je wordt. ‘Je komt er door dit boek heel erg achter hoe je gevormd wordt door je directe omgeving,’ vatte Mahat samen. Confrontaties riep dan ook bij iedereen veel emoties, associaties en gedachten op. De meetup werd een persoonlijk en open gesprek. Zoals Renske zei: ‘Heel erg bedankt voor alle open gesprekken vanavond, heel bijzonder dat we hierbij mochten zijn!’

Nieuw boek

Het volgende boek dat we gaan lezen is gekozen door Hanneke: Luister, geschreven door Sacha Bronwasser. Het boek is een ingenieus geconstrueerd verhaal over een soort ziener, waarin begin en einde op geniale wijze bij elkaar komen. Een echt Hanneke-boek, aldus Hanneke.

Het boek staat vanaf maandag 5 mei in de app.

Lees ook

05-05-2025

Het zeventiende Club Lees-boek: Luister van Sacha Bronwasser