Zin in een sardientje? Kijk heel even op de verpakking voordat je het blik open trekt. De Keuringsdienst zoekt uit wat er eigenlijk in zit.

Haring, ansjovis, sprot. Het ligt allemaal als sardine in de schappen. In de Codex staat dat er officieel twaalf soorten vis als ingeblikte sardine verkocht mogen worden. We zetten het even voor je op een rij.

Die twaalf soorten vis kunnen we opdelen in vier categorieën (op grootte):

• Sardine (sardina)
  
• Haring (harengus)
  
• Ansjovis (engraulis)
  
• Sprot (sprattus)
  

Zoek de verschillen

De sardina pilchardus kennen we als de echte of Europese sardine. Jonge pilchards worden vaak sardines genoemd. In andere delen van de wereld komt de sardina of sardinella ook voor, zoals de Japanse sardine en het oorsardientje uit de Atlantische Zee. Als er op het pakje engraulis ringens staat, weet je dat het een ansjovis is, in dit geval uit de omgeving van Peru. Haring vermomd als sardine komt buiten Europa in verschillende lastige namen voor zoals nematalosa vlaminghi (uit Australië) en clupea bentincki (uit Chili). Dan heb je nog de sprattus sprattus, ofwel de Noorse sardien, maar dat is eigenlijk een sprot.

Ansjovis valt buiten de boot

Maar al deze soorten behoren tot de haringachtigen (clupeiformes). Met andere woorden: de sardine is een soort haring. Ansjovis valt een beetje uit de toon. Deze visjes vallen wel onder de haringachtige, maar niet binnen de haringfamilie, zoals de overige drie soorten. Een verschil is dat hij veel zout kan verdragen, maar is niet van zichzelf zo zout als wij hem kennen. Gepekelde ansjovis ligt een maand in zout te weken.

Toen de sardine op was

Waarom zit er eigenlijk niet alleen echte sardine in zo’n blikje? De vis werd overbevist -vooral rond 1970 en 1980 is er een piek te zien. De vraag naar sardine bleef en daarom gingen ze bijvoorbeeld in Canada de haring gebruiken, in Australië de elft en in Peru de ansjovis. Dat werd een beetje verwarrend, dus besloot Noorwegen, toen de voorzitter van de Codex Alimentarius Commission, het te standaardiseren.

Vissen naar het lab

Deze Codex is het ‘voedselboek’ dat internationale (gezondheids- en veiligheids)normen voor voedselproducten vaststelt. Ze maken dus geen wetten. Tussen 2006 en 2010 konden alle landen de vissen die zij als sardine verkochten, opsturen naar het Noorse laboratorium. Als de smaak en structuur genoeg overeenkwamen met die van de sardine, gaven ze groen licht.  En zo kwamen ze op twaalf soorten vis.

Overtreden van de norm

Wel is het zo dat als er een andere vis dan sardina pichardus in het blikje gestopt wordt, de producent de Latijnse naam van de vis -of bijvoorbeeld Canadian style sardine- bij de ingrediënten moet vermelden. Doen ze dat niet is dat een overtreding van de Codex-norm, niet van de wet. Bij alle pakjes die wij onderzochten, stond de Latijnse naam er correct op.

Geschreven door: Marlou Kusters