De Koninklijke Shell lapt het klimaat aan zijn laars. Tijd om daar wat aan te doen.

Deze week even wat anders. Geen gedupeerde met wie we de strijd aan gaan tegen het grootkapitaal en de corrupte machthebbers. Althans, geen individuele gedupeerde. Want in deze kwestie kunnen we wel stellen: wij zijn allemaal gedupeerd. Wat is er aan de hand? De wereld gaat naar de klote, en dan specifiek het klimaat. 

Dat wisten we al, horen we je denken. En dat klopt. Maar nu is het tijd om verhaal te halen bij een partij die dondersgoed weet dat het klimaat naar de klote gaat, en die dat eigenhandig een halt toe kan roepen. Deze week gaan we langs bij onze olievrienden van de Koninklijke Shell.

Rol die rode loper maar vast uit.

Wat doet Shell precies verkeerd?

Nou, veel. Vrij veel. Om even een illustratie te geven:

• Shell is mede verantwoordelijk voor de aardbevingen in Groningen. Samen met ExxonMobil is Shell namelijk eigenaar van de NAM, die gas wint in Groningen. Sinds de jaren tachtig heeft de gaswinning van de NAM voor zo’n 1.000 aardbevingen gezorgd. Zowel Shell als de overheid negeerden jarenlang de risico’s van de gaswinning. Eind januari 2018 werd bekend dat Shell zich probeert te distantiëren van de NAM, schijnbaar met als doel niet aansprakelijk te kunnen worden gehouden voor de geleden schade van Groningers.
  
  
• Daarnaast zou Shell nalatig zijn geweest bij de dood van negen activisten in Nigeria. En lekt Shell al ruim 50 jaar olie weg in de rivier de Niger in Nigeria. De grond en het water zouden vervuild zijn geraakt, landbouw en visserij zouden niet meer mogelijk zijn en inwoners zouden kampen met gezondheidsproblemen. Dit zijn niet de enige misstanden, ook is Shell verwikkeld in tal van omkoopschandalen. 
  
  
• De grootste misstand is wel de rol van Shell in de klimaatcrisis. Ongeveer 1,8 procent van alle broeikasgassen, die sinds de industriële revolutie de lucht in gingen, zou afkomstig zijn van producten van Shell. Wereldwijd zijn er slechts zes bedrijven die meer uitstoot hebben veroorzaakt. De Nederlandse raffinaderij van Shell staat op plek 6 in de top tien van grootste uitstoters van CO2 in Nederland. 
  

Nalatig

Een van de dingen die je Shell zeker kan verwijten is nalatigheid. De klimaatverandering heeft vele oorzaken, en ook zeker vele schuldigen. Maar nu blijkt dat Shell al dertig jaar lang weet dat dit niet de goeie kant op gaat. En dat blijkt niet uit een verborgen rapport dat in een onverwoestbare kluis ligt, maar gewoon uit een filmpje dat Shell zelf heeft gemaakt, in 1991.

Kijk maar even:

In de film komen alle waarschuwingen voorbij die we tegenwoordig nog steeds horen, over smeltende ijskappen, uitstervende dieren en talloze klimaatvluchtelingen. De film eindigt met de oproep om nu actie te ondernemen als “de enige veilige verzekering die we hebben". 

Besloten ze toen om actie te ondernemen? Natuurlijk niet. Shell bleef ongestoord olie en gas uit de grond halen: in 2005 produceerde Shell nog 2,5 procent van alle olie ter wereld en 3 procent van al het aardgas.   

12.000.000.000.000

De krant The Guardian liet berekenen hoeveel de grote oliebedrijven als Shell verdienden sinds zij weten dat we afkoersen op een klimaatapocalyps:  bij elkaar 2 biljoen dollar. Dat is een twee met twaalf nullen. 12.000.000.000.000. Tweeduizend miljard. Twee miljoen miljoen. Daarvan ging 524 miljard naar Shell. 

Ondertussen had Shell in de jaren negentig wél  geld over om de prominente Nederlandse klimaatscepticus en hoogleraar chemie Frits  Böttcher  te sponsoren. Follow the Money onderzocht zijn archief en vond dat hij meer dan een miljoen gulden kreeg van Shell en andere Nederlandse multinationals. Het expliciete doel was om in twijfel te trekken dat de mens een belangrijke rol speelt bij opwarming van de aarde.

Hij vond de verkettering van CO-2 maar onzin, het was een stof ‘waarop de gehele voedselketen op aarde berust’.

Dus we zijn inmiddels bijna dertig jaar, 800 miljard ton aan CO2-uitstoot en miljarden aan inkomsten voor oliebedrijven verder. Het weer wordt steeds extremer, de kans op een Elfstedentocht steeds kleiner. We moeten vanaf nu elk jaar 7,6 procent minder CO2 gaan uitstoten.  En nu pas heeft Shell een kwart van zijn budget over om te investeren in duurzame energie.  En ook dat halen ze nog lang niet. 

Oppompen en verzuipen

Shell blijft investeren in klimaatonvriendelijke doelen, zoals de olie- en gasproductie. In 2015 nam Shell bijvoorbeeld nog het olie- en gasbedrijf BG over voor ruim 64 miljard euro, en steken ze maar 2 tot 3 procent van hun investeringsbudget in hernieuwbare energie.

De CEO van Shell, Ben van Beurden, zegt dat Shell lijdt aan een imagoprobleem en dat het bedrijf wel degelijk investeert in klimaatdoelen. Deze boodschap draagt Shell dan ook graag uit in zijn marketingdoeleinden. Van het reisprogramma The Great Travel Hack tot Generation Discover, een initiatief om kinderen wijs te maken dat Shell het beste voor heeft met de wereld. 

Van Beurden gelooft heilig in ‘zijn’ Shell. Nieuwsuur sprak in 2016 met de CEO over de klimaatdoelen naar aanleiding van het Klimaatakkoord van Parijs. Van Beurden zei onder andere dat het bijna onmogelijk was de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 tot 2 graden. Daarnaast werd hem gevraagd wat een van de grootste olie- en gasbedrijven ter wereld ging doen om de verbranding van fossiele grondstoffen te verminderen.

Hij antwoordde dat de samenleving niet vraagt om een vermindering van de productie, maar eerder om een verdubbeling. De Nieuwsuur-verslaggever probeerde daarop nog een keer: ‘Betekent het klimaatakkoord niet dat Shell minder olie en gas moet oppompen?’ Waarop van Beurden het volgende zei: ‘Ik pomp alles op wat ik kan oppompen om aan de vraag te voldoen.’ 

Leegloop

Gelukkig is het eigen personeel het ook niet eens met de route die Shell bewandelt. Eind 2020 vertrokken onder anderen Marc van Gerven, die onder andere ging over zon- en windenergie, Eric Bradley die bij de energiedivisie werkte en Katherine Dixon, leidinggevende van het strategieteam voor energietransitie. 

Allemaal hoge managers die vonden dat Shell niet hard genoeg inzette op een transitie naar groenere energie.

En wie de kleine lettertjes leest op de website van Shell ziet dat ze weliswaar grootse plannen hebben, maar zelf toegeven dat het slechts plannen zijn, die ze om financiële redenen niet uit kunnen voeren.

Nog een leuk feitje

De Nederlandse staat subsidieert de fossiele industrie met ruim 8 miljard per jaar. Dat bleek in juni 2020 uit een studie die Milieudefensie samen met het klimaatbureau Oil Change International. Gek genoeg heeft Nederland in 2013 beloofd om de financiering van 'vuile economie' te staken. Maar daar is blijkbaar dus nog geen daad bij het woord gevoegd. 

Voor de rechter

Maar terug naar Shell, want dat zijn boefjes die mooie dingen roepen, maar het niet in de praktijk brengen, en ondertussen het klimaatprobleem lekker opstoken.

Milieudefensie is recentelijk een rechtszaak tegen Shell gestart. Zij vinden dat Shell een gevaar creëert voor de samenleving door zoveel CO2 uit te stoten en daarmee voor een groot deel bij te dragen aan de wereldwijde opwarming van de aarde. Volgens het Nederlands recht mag je niet willens en wetens onnodig gevaar voor anderen creëren.

Er is eerder een vergelijkbare klimaatrechtszaak geweest, van Urgenda tegen de Nederlandse staat. De rechter stelde Urgenda toen in het gelijk; de overheid moest de uitstoot beperken. 

In december 2020 stonden Shell en Milieudefensie dan tegenover elkaar in de rechtszaal. Samen met zes organisaties en 17.000 mensen, die zich als mede-eiser hebben opgegeven, eiste Milieudefensie dat Shell de CO2-uitstoot die het veroorzaakt drastisch vermindert. De rechtbank in Den Haag trok vier zittingsdagen voor de behandeling van de zaak, en doet uitspraak op 26 mei. Spannend!

Ook de activistische aandeelhouder Follow This strijdt al jaren tegen de klimaatonvriendelijke koers van Shell. In 2015 maakte energiejournalist Mark van Baal een website waarop mensen voor een paar tientjes een aandeel kunnen kopen. Ook overtuigde hij een paar vermogende mensen om veel geld in Shell te stoppen, om zo de miljoenen voor de aandelen bij elkaar te krijgen. 

Koninklijk

Een bedrijf dat door zoveel mensen als schadelijk wordt gezien, en verwikkeld is in meerdere schandalen en rechtszaken. Daar zit een luchtje aan, zou je denken. Toch draagt Shell nog steeds het predicaat "koninklijk". Dat klinkt best chique, en nu willen we niet zeggen dat aan chique dingen geen luchtjes kunnen zitten, maar van "De Koninklijke Shell" zou je een zekere onberispelijke staat van dienst mogen verwachten, toch? 

Hoe zit dat nou precies met dat predicaat? 

Het predicaat Koninklijk is ingesteld door Koning Lodewijk Napoleon in 1806 en daarmee de oudste Koninklijke onderscheiding van ons land. (bron: Koninklijk.com). ''Het symboliseert het respect, de waardering en het vertrouwen van de Koning tegenover de ontvanger.'

Bedrijven in Nederland die dat hebben zijn bijvoorbeeld: KLM, FrieslandCampina, De Ruijter, Koninklijk Concertgebouw, KNMI, Royal Schiphol Group. En ook wat minder bekende namen, zoals: Koninklijk Haarlems Mannenkoor Zang & Vriendschap, Koninklijke Muziekvereniging ‘Eendracht Maakt Macht’ en de Koninklijke Vereniging ‘Het Friesch Paarden-Stamboek'. 

Respect dus. Hoe krijg je dat respect dan?

Een predicaat kan je aanvragen via de burgemeester. Daarna gaat het door een bureaucratische molen en wordt het aangeboden bij de Commissaris van de Koning. Als iedereen er zijn plasje over heeft gedaan kan de Koning overgaan tot het verlenen van het predicaat. Maar waar word je dan op getoetst?

• Je moet zeer belangrijk te zijn in het vakgebied.
  
• Je moet minstens 100 jaar bestaan. 
  
• Je moet minstens 100 werknemers in dienst hebben. 
  
• Je moet aantoonbaar stabiel zijn en een goede financiële reputatie hebben.
  
• Je moet een onberispelijke bedrijfsvoering hebben met bestuurders en commissarissen van onbesproken gedrag. 
  
• Je moet je als Nederlands bedrijf manifesteren. (bron: rechtspraak.nl)