Bram Fischer: advocaat en activist
In Popcorntijd bespreekt André Nientied wekelijks het leukste filmnieuws en de beste kijktips. Deze week: Bram Fischer.
‘Apartheid’ mag dan een Nederlands woord zijn, het apartheidsregime in in Zuid-Afrika is behalve een zwarte bladzijde in de Nederlandse geschiedenis ook een blinde vlek in de vaderlandse film. Er zijn meer Hollywoodfilms over Mandela gemaakt: recent nog Long Walk to Freedom met Idris Elbe als Mandela en Invictus, met Morgan Freeman.
Als er al een keer een Nederlandse film over Zuid-Afrika wordt gemaakt , zoals Black Butterflies (2011), dan is de hoofdpersoon iemand die juist tegen het apartheidsregime ingaat, zoals de dichteres Ingrid Jonker. Wel begrijpelijk overigens, want het Nederlandse bioscooppubliek gaat geen tientje betalen om vervolgens in de bioscoop met het eigen koloniale verleden om de oren te worden geslagen.
Ook de film Bram Fischer van Jean van de Velde, die deze week in première gaat, draait om een blanke Zuid-Afrikaan die tegen het apartheidsregime ingaat. Bram Fischer (sterke rol van Peter Paul Muller) is een advocaat die in 1963 onder meer Nelson Mandela (Sello Motloung) verdedigt wanneer deze de doodsstraf dreigt te krijgen vanwege ‘terroristische activiteiten’ tegen het apartheidsregime. Fischer neemt een enorm risico, want hij is als voorzitter van de verboden communistische partij zelf ook betrokken bij (geweldloze) acties tegen het apartheidsregime. Hij verdedigt negen verdachten – 7 zwart, 2 blank – maar had zelf de tiende moeten zijn. De kans is daarom groot dat hij als advocaat in de rechtszaal wordt herkend door mede-activisten die door de tegenpartij tot een bekentenis worden gedwongen. Behalve een rechtbankdrama is Bram Fischer een spannende spionagethriller waarin de hoofdpersoon het steeds lastiger krijgt door zijn dubbelrol als advocaat en activist.
Jean van de Velde nam eerder de Nederlandse koloniale geschiedenis onder de loep in Hoe duur was de suiker (2013), dat in Suriname speelde. Van de Velde, die werd geboren in Congo, keerde al eerder terug naar Afrika voor zijn film Wit Licht (2008), met Marco Borsato als heldhaftige restauranthouder die kindsoldaten gaat bevrijden. Die film werd in Nederland nogal weggehoond, onder meer vanwege de bombastische muziek én het beeld van een schietende Borsato; maar de hergemonteerde internationale versie, The Silent Army, haalde in 2009 het filmfestival van Cannes. De film Bram Fischer won onlangs op het Movies That Matter Filmfestival de VARA publieksprijs. Het is dan ook een inspirerende ode aan doorzetters, die zich niet laten intimideren door machtshebbers, en daarmee actueel. Met mooie details zet Van de Velde het apartheidsregime anno 1963 neer, met zijn ‘slegs vir blankes’-bordjes. Het Afrikaans van Peter Paul Muller als Fischer is ook een aparte vermelding waard: de acteur werkte met drie dialoog coaches om de taal onder de knie te krijgen. Muller, vooral bekend van zijn komische rollen (Gooische Vrouwen, All Stars) maar eerder ook te zien als ‘Klaas Bruinsma’ in De Dominee, maakt indruk door juist onopvallend te zijn. Geen Hollywoodheld die met een donderspeech naar een Oscar hengelt, maar een family man die het hart op de goede plaats heeft en door zijn onopvallendheid achter de schermen de goede zaak tracht te helpen. Doch door Mandela en acht lotgenoten te verdedigen speelt hij zich juist in de kijker bij de Zuid-Afrikaanse politie en geheime dienst.
Bram Fischer, te zien in 25 zalen. 124 minuten.