We sluiten 2020 af met een glansrol voor de overleden Chadwick 'Black Panther' Boseman. In de ontroerende theaterfilm Ma Rainey's Black Bottom speelt hij de trompettist Levee die het tijdens de roaring twenties wil maken in de witte muziekindustrie. Maar tegen welke prijs?

Het was voor zwarte muzikanten lange tijd een doorn in het oog: zelf niet of amper de grotere podia mogen betreden, terwijl hun muziek, stijl en moves in de opportunistische muziekindustrie werden gekopieerd door witte artiesten. Die vervolgens -met een wit sausje over de liedjes- wél op de mainstream radio kwamen, een groter publiek bereikten en meer betaald kregen. Hoewel sommige zwarte artiesten het desondanks als een kans zagen om in ieder geval liedjes te kunnen schrijven en te verkopen, of als een opening om hun muziek in een positiever daglicht te krijgen (denk aan de latere discussies rondom Elvis), wekte het ook frustratie en onderlinge onenigheid. En zonder dat het heel prekerig wordt, speelt dat pijnlijke historische gegeven een belangrijke rol in Ma Rainey's Black Bottom.

'Ik wil meer'

De Netflix-film van George C. Wolfe is een bewerking van het toneelstuk van August Wilson. Het verhaal speelt zich af in het Chicago van de jaren twintig waar ‘moeder van de blues’ Ma Rainey samen met haar band een paar hits komt opnemen in een studio. Het begint nog gemoedelijk: in afwachting van Ma Rainey beginnen de muzikanten alvast met repeteren. Ze lachen en dollen wat, delen anekdotes en discussiëren over politiek, de raciale verhoudingen sinds de slavernij tot nu en hun (muzikale) ambities. Waar de oudere muzikanten zich bij hun bescheiden plekje neerleggen, in de band én in de maatschappij, droomt de wat arrogante trompettist Levee (Chadwick Boseman) van een groter podium. Van grotere invloed. Van een grotere status. En hij is bereid z’n grootste lach op te zetten en mooiste schoenen aan te trekken om het respect van ‘de witte man’ te verdienen.

Trauma's onder de oppervlakte

Maar de spanningen lopen op in die bloedhete studio. Onder het goedlachse en ambitieuze oppervlak van de jeugdige Levee schuilen namelijk stevige trauma’s en verdriet. Onschuldige grapjes en discussies maken plaats voor hevige emoties en ruzies. Dat de trompettist achter Ma Rainey’s rug om haar liedjes 'moderniseert' om ze aan een groter publiek te slijten, én met haar mooie jonge minnares flirt, helpt de boel ook niet. De blueszangeres heeft al genoeg eigen problemen. Een meningsverschil met haar nerveuzige witte manager en norse studiobaas (vrij karikaturaal neergezet) over het beheer van haar muziek bijvoorbeeld. De ongelijke machts- en geldverhoudingen. Je stoort je aanvankelijk aan Ma Raineys intense ‘my way or the high way’-houding, maar je begrijpt gaandeweg steeds beter waar deze vandaan komt. Ook hier schuilen pijn en frustrerende ervaringen onder de oppervlakte. De manier waarop Viola Davis (The Help, How to Get Away With Murder) de zangeres neerzet is weergaloos. Sterk, tragisch en je gelooft vanaf seconde één dat ze een grote artiest is.

Geen biopic

Zoals gezegd is deze Netflix-productie gebaseerd op een toneelstuk, dus verwacht veel dialoog en zowat iedere scène binnen de muren van de studio. Daar moet je van houden. Maar saai? Nee, allesbehalve! Het ijzersterke spel (ook die van de meer ingetogen achtergrondspelers) levert in combinatie met de vloeiende camerabewegingen en opzwepende muziekintermezzo’s een hoop dynamiek, spanning en hitte. En je voelt mee met deze getalenteerde en tragische personages, die door alle pijn, rotzooi en onrechtvaardigheid heen op hun eigen manier proberen te stralen. Je krijgt alleen niet heel veel meer van ze te weten dan wat je binnen de muren van de muziekstudio ziet en hoort. Verwacht in die zin geen biopic over de legendarische Ma Rainey. Dit verfilmde theaterstuk zoomt in op één specifiek ogenblik in de tijd, waarop verschillende personen en hun frustraties elkaar kruisen en zorgen voor felle confrontaties. Maar dat ene specifieke ogenblik zegt een hoop.

De sterren van de hemel

Ma Rainey’s Black Bottom is een bitterzoete kijkervaring. De meeslepende film is oogstrelend mooi en confronteert je tegelijk met een aantal wrange realiteiten. Enerzijds is er die tragische zwart-Amerikaanse geschiedenis, en de achtergestelde situaties waar velen zich destijds zowel op muzikaal als maatschappelijk vlak bevonden. En deels nog altijd in bevinden... Aan de andere kant is er die inmiddels overleden Chadwick Boseman die voor zijn rol in deze film werkelijk alles geeft. Het besef dat de acteur al tijdens de opnames ziek was en het eindresultaat nooit meer heeft kunnen zien, laat de zinnen en tranen van zijn Levee extra binnenkomen. Althans, dat effect had wel op mij.  Maar wat na het zien van Ma Rainey's Black Bottom vooral overheerst, is de schoonheid van de blues en alles waar deze muziek voor staat, het waanzinnig mooie spel van deze acteurs en het innerlijke licht van hun personages.

• Ma Rainey's Black Bottom (2020)
• Cijfer: 9
• Drama, toneel, muziek
• Duur: 1u, 34min
• Regie: George C. Wolfe
• Cast: Viola Davis, Chadwick Boseman, Colman Domingo, Glynn Turman, Michael Potts, Jeremy Shamos

• Deel