Dat funny guy Adam Sandler een veelzijdig acteur is die ook gevoelig drama en misdaad nailt, weten we nu. Maar z’n nieuwe arthouse-scifi Spaceman, waarin hij tijdens een eenzame ruimtereis een band krijgt met een enorme spin, is next level. En anders dan je verwacht.

Toen wij lazen dat Adam Sandler in een nieuwe ruimtefilm te zien zou zijn met een buitenaardse pratende spin, waren we even in de war. We kenden Sandler voorheen namelijk vooral als funny guy uit comedies als Little Nicky, Pixels en Grown Ups 1 en 2. Maar inmiddels ook als de meer gevoelige, ernstige of criminele guy uit intellectuelere films als The Meyerowitz Stories, Uncut Gems en Hustle. Een Netflix-scifi over een astronaut met een sprekende buitenaardse spin klinkt in eerste instantie als ‘old school Sandler’. Maar dan zie je vervolgens dat ook A-klasse acteurs als Carey Mulligan, Isabella Rossellini en Paul Dano meespelen: toch géén flauwe hap dus. Sterker nog: Spaceman is Sandlers meest dramatische rol en meest artistieke film tot nu toe. Maar niet voor iedereen.

'Niet bang zijn'

Spaceman draait om de sombere en eenzame Jakub die als eerste astronaut de kans krijgt om in een periode van een jaar solo richting Venus te reizen. Daar is namelijk vanaf de aarde ineens een mysterieuze paarse stofwolk te zien en het is aan Jakub om die te onderzoeken. Wanneer de film begint is hij inmiddels ongeveer halverwege, maar het gaat nogal belabberd met de astronaut. Al voordat hij op reis ging, liep het totaal niet lekker tussen hem en z’n zwangere vrouw (Mulligan): Jakub worstelt namelijk met allerlei jeugdtrauma’s, daddy issues en houdt z’n vrouw constant op emotionele afstand. En die afstand wordt door de ruimtereis en het moeizame contact alleen maar groter, letterlijk en figuurlijk. Zo groot, dat z’n vrouw met hem wil kappen. Juist dan krijgt Jakub ineens bezoek van een gigantische ruimtespin die hem met een vriendelijke stem vertelt dat hij niet bang hoeft te zijn en dat hij hem wil helpen. De astronaut stribbelt eerst tegen (zouden wij ook doen) en denkt dat hij doordraait (zouden wij ook denken). Maar Jakub krijgt een band met de spin en deelt al gauw z’n hazelnootpasta én meest sombere gedachten met het ruimtewezen. Weer eens wat anders dan gewoon naar de therapeut.

Liever naar de ruimte dan naar de therapeut

Mocht je nu alsnog denken dat de spin voor wat comic relief zorgt: dat doet het niet. Alles aan dit verhaal is bloedserieus, diepgaand en gevoelig en van de spin wordt nooit duidelijk of hij écht bestaat of als imaginary friend alleen in Jakubs hoofd leeft. Voor Jakub niet en voor ons niet. En dat maakt ook niet uit, want de spin heeft vooral als functie om een kijkje te krijgen in het zwaar getormenteerde hoofd van Jakub die met deze ruimtereis (zo ver mogelijk) wegvlucht van z’n problemen en alsnog een hoop emotionele bagage met zich meedraagt. En die spin wordt, zelfs voor kijkers met een spinnenfobie, door z’n schattige ogen, sympathieke gedrag en helpende hand (acht) steeds prettiger en liever om naar te kijken. Als je de film niet al na tien minuten hebt uitgezet, snap je zelfs waarom de eenzame Jakub zich voor hem en z’n rake vragen openstelt. Waarom maken mensen in relaties beloftes die ze niet na kunnen komen? Waarom verlang je pas echt naar je partner wanneer die weg is? De spin vormt voor Jakub een hard nodige spiegel. Interessant. Net zoals het fascinerend is om te zien hoe gevoelig en ingetogen Adam Sandler z’n rol als gebroken man vol ingehouden verdriet neerzet, met bijna de hele film alleen deze CGI-spin als tegenspeler.

Slowburner XL

Het gaat er alleen niet in dat Sandler en Mulligan Tsjechen spelen (accenten?) en er blijven over haar personage nogal wat vragen onbevredigend beantwoord. Bovendien is Spaceman echt uitdagend traag. Zelfs voor de ervaren liefhebber van slowburners kabbelt de artistieke scifi wel érg rustig en stilletjes voort. Niets mis met een minimalistische slowburner op z’n tijd, die je met boeiende thema’s en vragen (en filosoferende psycholoog-ruimtespinnen) in een bijna meditatieve trance brengt. Maar daar moet je wel van houden. En als je dat niet gewend bent, is Spaceman niet het beste instapmodel. Helemaal wanneer je hem thuis op een klein scherm kijkt, ondertussen afgeleid door koeriers, huisdieren, huisgenoten of smartphones. Wat dat betreft zou deze film het misschien beter doen in een filmtheater: nu zal een deel van de Netflix-kijkers hem ongetwijfeld uitzetten. En ondanks dat we ons dat goed kunnen voorstellen is het ergens ook jammer. Want zij missen daardoor wel een superindrukwekkende acteerprestatie van Adam Sandler en een (uiteindelijk) hartverscheurend liefdesverhaal. En je zal het niet geloven, maar er zit een moment in de film dat je bijna wenst dat jíj́ in een verdrietige bui door acht stevige spinnenarmen wordt omhelsd. Ja echt. De film vraagt alleen behoorlijk wat van je om het tot dat moment vol te houden.

• Spaceman (2024)
• Cijfer: 7
• Drama, science fiction
• Duur: 1h, 47min
• Regie: Johan Renck
• Cast: Adam Sandler, Carey Mulligan, Isabella Rossellini, Paul Dano, Kunal Nayyar

• Deel