De man achter BoJack Horseman heeft een nieuwe animatieserie gemaakt en die vraagt nogal wat van je inlevingsvermogen.

De donkere grot en de schaduwen van Plato, het is eigenlijk het enige wat ik heb onthouden van die verplichte, zaaddodende filosofielessen op school. Stel, je zit je hele leven – vanaf je geboorte – opgesloten en geketend in een grot. Je kunt zelfs je hoofd niet bewegen. Gezellige gedachte! Jouw hele wereld, het enige wat je ooit hebt gezien, is de wand recht voor je neus. Dat is alles. Om ‘s nachts niet dood te vriezen knispert er achter je een gezellig vuurtje en iedere keer als iets of iemand tussen jou en die lichtbron door loopt, zie jij de schaduwen daarvan op de muur voor je. Je leven is eigenlijk een soort eeuwigdurende wajangpoppenvoorstelling. Aangezien de schaduwen het enige zijn wat je waarneemt, zul jij logischerwijs denken dat dit de realiteit is. Dus niet de geit zelf – die heb je immers nog nooit in het echt gezien – maar de schaduw van de geit is de werkelijkheid. Niet de robuuste eik, maar de schaduw van de eik. Niet de bierfiets vol shirtloze schreeuwende Britten, maar de schaduw van de… Je begrijpt wat ik bedoel.

Je leven is eigenlijk een soort eeuwigdurende wajangpoppenvoorstelling.

Wat nou als je jezelf weet te ontworstelen aan die ketens? Wat gebeurt er dan? Je hebt zolang in één houding gezeten dat opstaan, of zelfs maar je hoofd draaien, een uiterst pijnlijke aangelegenheid zal blijken. Het vuur zal je verblinden en je zult waarschijnlijk volslagen panisch worden van al die nieuwe indrukken. De kans is groot dat je meteen weer wilt omdraaien naar de wand met de schaduwen, naar de realiteit die je wél begrijpt. Pas wanneer je ogen langzaam aan het licht gewend zijn geraakt en iemand je buiten de muren van de grot uit de doeken heeft gedaan in wat voor construct, in wat voor werkelijkheid, je al die tijd gevangen hebt gezeten, zul je die ‘andere’ realiteit geleidelijk leren begrijpen. Tot zover alles duidelijk of heb je inmiddels uit pure verveling Candy Crush er maar bij gepakt? Hou nog even vol, we zijn er bijna.

Blaas – eenmaal terug in de grot – niet te hoog van de toren over al je nieuwe ervaringen, want je medegevangenen zullen het niet kunnen bevatten. De notie van een andere realiteit is simpelweg ondenkbaar. Ze zullen je voor gek verklaren, je misschien zelfs als bedreiging zien, met alle gevolgen van dien. Een beetje zoals in – en hier komt dan eindelijk het bruggetje, mensen! – Undone! De nieuwste uit de keuken van Amazon deed mij meer dan eens denken aan de hersenspinsels van Plato. Jarenlang heb ik mij afgevraagd waarom het zo belangrijk was om zijn theorieën te leren en het antwoord zit gewoon in een mind-bending achtluik van de man die ons eerder al BoJack Horseman gaf, Raphael Bob-Waksberg.

Gek of geniaal?

Alma is vaak wat neerslachtig. Niet alleen ziet ze haar leven als één grote, zinloze repeterende breuk, ze is ook in een constant gevecht verwikkeld met haar hoofd en daardoor bestaat bij haar de angst dat ze wellicht schizofreen is, net als haar oma. Dat is weer eens wat anders dan een leuke antieke klok of een 58-delig porseleinen servies erven. De angst om haar verstand te verliezen zorgt ervoor dat Alma maar moeilijk relaties aan kan gaan. Wat als ze anderen opzadelt met haar eventuele toekomstige psychische problemen? Geen leuk scenario om over na te denken en ze onderdrukt dat dan ook met behulp van een licht destructieve levensstijl. Wanneer ze na een nogal heftig auto-ongeluk ontwaakt uit een coma, heeft Alma opeens een compleet ander besef van tijd en ruimte. En niet alleen dat, ze kan ook met haar overleden vader praten. Is ze langzaam gek aan het worden of is hier iets anders aan de hand?

Breinbreker

Nee, Undone is geen Stranger Things, Good Girls of La Casa de Papel. Het is niet ontspannen achterover leunen met je glaasje Fanta en een koker Pringles. Er wordt wel iets van je gevraagd als kijker. Het is meer een serie voor enigszins filosofisch ingestelde figuren die ook nog eens in staat zijn om met behulp van een aansteker, twee bierviltjes en een hand vol borrelnootjes de relativiteitstheorie van Einstein uit te leggen. Het is een serie voor mensen die breinbrekers als Legion, Mr Robot en Maniac kort en bondig kunnen samenvatten zónder hun aanhoorders in complete verwarring achter te laten. Dit visuele gebakje, wat zich bedient van een animatievorm die we eerder ook in A Scanner Darkly zagen, is er één voor de ruimdenkende seriekijker. De seriekijker die zich onder de douche wel eens afvraagt: wat nou, als alles wat wij zien slechts schaduwen zijn er er ergens anders een hele andere – parallelle – werkelijkheid gaande is?

• Amazon (2019)
• Mindfucker voor liefhebbers van de wat ingewikkeldere serie
• 25 minuten per aflevering
  

• Deel