Unorthodox is een verstikkend, waargebeurd vierluik wat drie dagen later nog steeds onder je huid zit. Het is indrukwekkend en een aanrader voor de gemiddelde arthouseganger.

Nee, kinderen baren met je donder!

Deborah Feldman groeit op in de streng orthodox-Joodse gemeenschap van Brooklyn, New York. Pijpenkrullen, grote bonten hoeden, de hele rataplan. Haar wereld wordt bepaald door eeuwenoude tradities en verstikkende dogma’s. Nadenken is verboden, alles wat je moet weten staat immers al in de Thora. Na te zijn opgevoed door haar grootouders – haar afvallige moeder is verstoten en papa is niet helemaal fris in de bovenkamer – wordt Deborah op 17-jarige leeftijd uitgehuwelijkt. Niks stiekem jointjes rollen in het park, niks brommer opvoeren of lekker allerhande jongens – of meisjes – kussen. Nee, kinderen baren met je donder! Feldman besluit al snel dat dit niet haar leven kan zijn en vlucht naar Berlijn. Daar ontdekt ze het schrijverschap en publiceert ze in 2012 de autobiografie: Unorthodox: The Scandalous Rejection of My Hasidic Roots. Haar leven leest als een krankzinnige film en het is dan ook niet verwonderlijk dat Netflix het boek heeft gebruikt als inspiratie voor haar nieuwste Original: Unorthodox.

Symboliek
In Netflix’ variant van Unorthodox leren we Deborah Feldman kennen als Esther ‘Etsy’ Shapiro. Etsy is klein van stuk – heb me echt vier afleveringen lang lopen verbazen over hoe petite het lijdend voorwerp van deze serie is – maar des te groter zijn haar daden. Na twee jaar in een gearrangeerd huwelijk – wat nog het meeste weg heeft van een onzichtbare dwangbuis – besluit Etsy naar Duitsland te vluchten. Een flinke tegenstelling, want op zoek naar vrijheid keert ze zich tot het land dat de vrijheid van haar voorouders op de meest ondenkbare wijze ontnam. In het voormalige epicentrum van Hitler’s macht – Berlijn – begint ze haar tweede leven door zichzelf – al dan niet bewust – te dopen in de Wannsee. Opnieuw een daad vol symboliek, aangezien daar – tijdens de Wannseeconferentie van 20 januari 1942 – werd nagedacht over een ‘definitieve oplossing’ voor het ‘Jodenvraagstuk’. Dit maakt Etsy’s kopje-onder tot een soort ultieme middelvinger richting het naziregime dat zoveel onherstelbare schade aanrichtte in de Joodse gemeenschap. Met nieuwe vrienden, een spijkerbroek en een auditie bij het conservatorium lijkt het leven van Etsy voorgoed een andere richting te zijn ingeslagen, maar al snel blijkt dat je je verleden niet zomaar achter je kunt laten.

Het is alsof Vermeer de perfecte mix van Het Laatste Avond Maal en De Aardappeleters op beeld heeft weten te vangen.

Spanning
Je kijkt Unorthodox niet per se voor het verpletterende acteerwerk – dat is bij tijd en wijle namelijk nogal kneuterig – maar meer voor de continu aanhoudende spanning. Een gevoel van onheil en onveiligheid dat zich misschien wel een beetje laat vergelijken met de sfeer die The Handmaid’s Tale ook oproept. Het is de spanning die heerst, wanneer je tegen je wil zit opgesloten in een verstikkend, ultra-religieus keurslijf. Je wil er misschien wel aan ontsnappen, maar het is zo allesomvattend dat je niet zou weten waar je moet beginnen. Ook als Etsy eenmaal in Duitsland is aanbeland, blijft dat beklemmende gevoel bestaan. Gaat ze het wel redden in haar eentje? Wordt ze niet achterhaald door haar verleden? Zoveel vragen. Ze duikt in een wereld vol onzekerheid en ook dat besef ontgaat je als kijker geen moment. De cinematografie is sober maar voldoende. Met name de scenes waarbij de familie van Etsy zich rond de eetkamertafel verzamelt, zijn prachtig. Het is alsof Vermeer de perfecte mix van Het Laatste Avond Maal en De Aardappeleters op beeld heeft weten te vangen. Met z’n vier afleveringen is Unorthodox lekker kort en wat mij betreft de ideale serie om op een lazy zondagmorgen – geflankeerd door een verse jus en een afbakcroissantje – weg te kijken. Ga je geen spijt van krijgen.

- Netflix (2020)
- Meisje ontvlucht haar streng orthodox-Joodse keurslijf.
- 50 minuten per aflevering

• Deel