Proeven, dat doe je met je mond en neus. Het is zelfs zo dat sommige smaken veel minder aanwezig zijn als je ze niet ruikt. Proeven doe je met je ogen. Maar het is zelfs meer dan dat!

Proeven doe je ook met je oren en dat is minder bekend. 

Smaakbeleving

Want ‘geluid is een vergeten smaak’, blijkt uit onderzoek van Charles Spence, Professor Experimental Psychology. Geluid kan een product gewild maken of juist ongewild. Wat vast staat volgens Spence is dat geluid echt iets toevoegt aan de smaakbeleving. 

Geluid en de daarbij passende smaakbeleving gaat verder dan alleen het geluid dat je produceert als je eet. Ook het geluid van anderen en het geluid na afloop van het eten kan je smaakbeleving aantasten. Denk daarbij aan het krakende geluid als iemand naast jou chips eet, of de restjes van de nootjes die je nog hoort kraken in je mond.

Evolutie

Dat geluid meespeelt bij de smaakbeleving, kun je verklaren aan de hand van evolutie. Als je in een appel bijt, dan hoort daar een bepaald geluid bij. Om te overleven was er in de oertijd extra attentie als het gaat om versheid. Heeft het voedsel de juiste textuur en het juiste geluid als je er je tanden in zet? Dan was de kans het kleinst dat je ziek kon worden van hetgeen je eet en dus is de kans groter om te overleven. Deze processen spelen onbewust nog steeds een rol.

Nieuwe producten hebben een onbekende structuur, daarbij gaat de evolutietheorie dus niet op. Die producten hebben hun eigen plek hebben veroverd in de markt van krokant. In de oertijd was chips nog niet populair en een kroketje in het frituurvet gooien was ook onmogelijk. Doordat de producten zoals ze oorspronkelijk zijn bedacht een krokant karakter hadden, staan ze daar nu nog steeds om bekend.

Dit zou je kunnen omschrijven als associatie. Ook een belangrijke component. Klinkt het product zoals je verwacht, dan stimuleert dat de smaakbeleving. Bij onderzoek naar koolzuur schotelde men proefpersonen een glas koolzuurhoudend water voor op verschillende afstanden. Hoe duidelijker men het bruisen van het water kon horen, hoe hoger het cijfer voor de aanwezige koolzuur was na het proeven van het water. Terwijl de daadwerkelijke hoeveelheid koolzuur gelijk was.

Ouderen

Een andere reden waarom geluid en de krokantheid van eten belangrijker wordt, is de vergrijzing. Oudere mensen hebben een verminderd smaak- en reukvermogen. Het geluid kan, ondanks dat gehoor ook achteruit gaat, een toevoeging zijn van de smaakbeleving. Ook de textuur kan belangrijk zijn. Een goede krokante bite is een tastbare waarneming in de mond, die belangrijk kan zijn bij ouderen om te bepalen of iets lekker is. 

Marketing

Chef-koks, marketeers en grote bedrijven richten zich steeds meer op geluid. Niet alleen geluid als men zelf ergens in bijt, maar ook als een ander ergens in bijt. Er zijn verschillende onderzoeken waaruit blijkt dat men een product als krokanter beschouwt als er ook een krokant geluid klinkt. Er werd bijvoorbeeld tijdens een onderzoek opgenomen hoe het klonk als men een rijstcracker aan het eten was. Dat geluid werd gedraaid terwijl de proefpersonen andere zachtere producten aten. Conclusie: de cijfers die de deelnemers gaven voor de ‘crunch’ lagen aanzienlijk hoger dan bij de nulmeting.

Het heeft geen zin om producten krokant te maken die niet krokant horen. Een banaan met een krokante structuur zal niet snel een hype worden. Dit heeft opnieuw met de associatie te maken. Maar bij kroketten, muesli en chips heeft het wel zin om de kraak te versterken. Het versterkt het gevoel van vers. Dit komt ook doordat de meeste producten minder krokant worden naarmate ze ouder worden.

Krokantherinnering

Het onderzoek dat er tot nu toe gedaan is, gaat veelal over hoe de beleving is tijdens het eten. Een belangrijk gedeelte wordt hierbij overgeslagen: de herinnering. Al is eten lekker, men moet wel herinneren dat het eten lekker was om het vaker te eten. Er zouden andere componenten mee kunnen spelen in dit proces, maar hier is weinig over bekend. Het zou dus kunnen dat door een duidelijke kraak of een bruisend geluid men het product langer onthoudt. Dit zou weer voor betere verkoopcijfers kunnen zorgen.

Je kan dus concluderen dat ‘sound sells’. Marketeers zijn daar nu mee bezig, maar vroeger waren er ook al een paar bollebozen op het idee gekomen om geluid in te zetten als marketingmiddel. Al in 1950 werd er geadverteerd met het kraken van chips. Door een speciale formule en chips uit een speciale zak, was de chips van Laura Scudder de krokantste chips die er te koop was. En dat zie je terug aan de reclame.