Zoals we nu weten is castoreum een uitscheiding van bevers, een goedje dat wordt gemaakt met de anale klieren van het beestje. Maar wat is de geschiedenis achter het product?

Middeleeuwen

Vlaming Jacob van Maerlant schreef in zijn boek Der Naturen Bloeme dat je 'de teelballen van de bever kunt gebruiken bij de bestrijding van een heleboel kwalen.' In het werk van Maerlant zijn meerdere afbeeldingen te zien dat er vroeger al op de klieren van de bever werd gejaagd. Zo is er een afbeelding te zien dat een bever zijn eigen teelballen af bijt om zo aan de jager te ontkomen. Op een ander plaatje staat een bever die aan een bewapende man laat zien dat hij geen teelballen meer heeft.

Op vele afbeeldingen uit die tijd blijkt dat men niet een goed idee had van hoe een bever er uit ziet. Zo schrijft Hans Brandhorst: "Het is voor ons moeilijk in te schatten of men er zich in de middeleeuwen erg druk over maakte hoe een bever er eigenlijk uitzag. Geen van de [bevers] lijkt ook maar in de verte op een bever. Ook weten we niet hoe groot de kans is dat de schilders van deze miniaturen of hun opdrachtgevers weleens een bever gezien hadden." Hoewel de afbeeldingen en de tekst uit de Middeleeuwen komen zijn er gegevens bekend dat het castoreum zich veel eerder liet proeven: een van de eerste vermeldingen zou zijn gemaakt door niemand minder dan Aristoteles.

Volgens de Penny Cyclopedia of the Society for the Duffision of Useful Knowledge Volume 4 noemde filosoof Aristoteles de bever Κ?στωρ, wat vertaald naar het Latijn 'castor' zou zijn. Interessant feitje is dat het woord muskus, waar het bevergeil veel op lijkt te smaken, in het Latijn 'kastur' is.

Medicinale werking

Aristoteles mag dan wel een van de eerste personen zijn die de bever aankaart, toch is het filosoof Pliny de Oudere die het castoreum als eerste noemde. Pliny is bekend van de Naturalis Historia, een verzameling van 102 boeken over onderwerpen zoals biologie, mineralogie, geneeskunde en antropologie. In zijn 33e boek staat de zin 'castorea testes eorum' (castoreum is testikels). Verspreid over zijn boeken beschrijft hij 66 manieren om castoreum te gebruiken als middel tegen hoofd- en nekpijn, flatulatie, constipatie, astma en epilepsie.

Pliny wijst er in het boek verder op dat door dit middel de bever flink opgejaagd is en er vele frauduleuze handelaren zijn die claimen castoreum te verkopen. De latere Griekse filosoof Plutarch omschrijft het gebruikt van castoreum als 'kastoreion': beveruitscheiding dat in medicijnen wordt gebruikt.

Anale klieren

In het recentere verzamelboek Materia Medica staat een onderdeel castoreum, opgeschreven door Franse natuurliefhebber en zoöloog Georges Cuvier. Hij omschrijft als een van de eerste personen exact waar het goedje van de bever vandaan komt, namelijk niet uit de testikels van de bever. "Tussen de anus en de externe genitaliën zijn vier lobjes; twee kleine die zijn gevuld met een vettige substantie en twee grotere die ongeveer 57 gram van een olieachtige, vissige, sterk geurende substantie bevatten, omgeven in een speciaal membraam (…). Als de bever is gevangen, moeten de lobjes volledig worden afgesneden en worden gedroogd in de zon of in rook. Het castoreum is eerst bijna vloeibaar, maar wordt hard en plakkerig, vaak droog en broos."

Cuvier omschrijft verder dat de Russische bever verreweg de beste castoreum aflevert en de Canadese bever 'kleiner, harder, dunner en aan de buitenkant gegolfd is.' Cuvier schrijft verder dat het castoreum in de medische wereld goed werkt als middel tegen koorts, hysterie, epilepsie en spasmes. Het castoreum moet dan als poedervorm worden ingenomen.

Geneeskundige werking

Maar klopt het dat er in castoreum een geneeskrachtige stof zit? Gedeeltelijk wel. De lob bevat salicylzuur, een van de bouwstenen van aspirine. De bever krijgt dit zuur binnen door het eten van wilgenschors. Het zuur zelf wordt vandaag de dag gebruikt als onderdeel van de bekende pijnstiller, in hoge concentraties tegen wratten en in lage concentraties aan huidcrèmes. Het wordt het meeste gebruikt in de cosmetische industrie, met name in middelen tegen acne en mee-eters.

Kalmerend middel

Volgens WebMD wordt castoreum verder gebruikt voor onrustige slapers, mensen die bezorgd zijn of als kalmerend middel. Een ander opvallende eigenschap is het verhelpen van menstruele problemen. Dus mocht je na het lezen van dit artikel niet meer lekker slapen, nu weet je wat je het beste kan gebruiken voor een goede nachtrust. Weltrusten.