Het aantal onopgeleide coaches dat professioneel werk uitvoert groeit hard in Nederland. Uit onderzoek van Rambam blijkt dat veel coaches mensen met ernstige psychische klachten niet doorsturen, maar er zelf mee aan de slag gaan. Dat kan leiden tot gevaarlijke situaties.

Uit recent onderzoek van Psychologie Magazine blijkt dat 21% van de cliënten van coaches ontevreden is. Vooral met klachten over zaken als burn-out en depressie zouden coaches vaak te makkelijk omgaan. Rambam belde met een groot aantal coaches en keek hoe die reageren op cliënten die eigenlijk zouden moeten worden doorverwezen naar en psycholoog of psychiater. Een groot deel van hen vond doorverwijzing niet (direct) nodig en wilde zelf wel met de nieuwe klant aan de slag. Eén coach wilde dan wel eerst een ‘non-suïcide contract’ tekenen: een overeenkomst waarin de cliënt belooft geen zelfmoord te zullen plegen zolang de coaching loopt. Dit wordt door de GGZ bestempeld als ongewenst en zou zelfs een averechts effect kunnen hebben en de cliënt dus extra in gevaar kunnen brengen.

Een coach die het programma onderzocht zegt niet te geloven in de toegevoegde waarde van psychiatrie en biedt een online cursus aan waarna iemand, volgens hem, ‘niet meer depressief kan zijn’. Een van de presentatoren maakte een afspraak met hem en vertelde hem dat ze geregeld kampt met suïcidale gedachten. In plaats van een doorverwijzing naar een specialist, gaf de coach haar zijn eigen methode: de fake glimlach. Als je jezelf dwingt te glimlachen, zou het al een stuk moeilijker zijn om je rot te voelen, zo luidde zijn betoog, waarna hij 140 euro – zwart – incasseerde en weer vertrok.

Psychiater Bram Bakker bekeek de beelden van deze ontmoeting en van de telefoongesprekken die Rambam met coaches voerde. Hij is vernietigend in zijn oordeel: ‘Ze gaan dingen doen die ze niet kunnen. Als ze daarop stuiten, moeten ze zeggen: ik moet hier stoppen, want dit is niet mijn competentie. En daar gaat het mis. De knoeiers gaan dan door terwijl de professionele coaches zeggen: dit zijn de grenzen van mijn mogelijkheden. Maar de idioten zitten overal en nergens.’

Het aantal coaches in Nederland is de afgelopen vijf jaar verdubbeld tot 63.000. Het beroep is niet beschermd en veel van de coaches hebben geen enkele opleiding op dit vlak. Ze noemen hun eigen leven als leerschool. Een aantal van hen heeft zelf gekampt met klachten als een burn-out en is daarna als coach begonnen om met die ervaringen anderen te helpen. Slechts tien procent is aangesloten bij een beroepsvereniging. Charlotte van den Wall Bake, voorzitter van de grootste vereniging NOBCO, is niet blij met deze ontwikkeling: ‘We maken ons echt zorgen over de toename van het aantal coaches en we vinden het ongelooflijk belangrijk dat mensen beseffen dat ze de keuze hebben tussen een gecertificeerde professionele coach en iemand die dat niet is.’