Terug naar Open up
ADHD en psychische klachten gaan vaak samen: "Bij een ADHD'er komt negativiteit veel harder binnen"
- Artikel
- 13 okt 2021
- 8 minuten leestijd
Als je ADHD hebt, kost het je meer tijd en moeite om een taak af te krijgen. Daar kan je erg moe en gestrest van worden. Als je lang rondloopt met ADHD zonder er hulp bij te krijgen, zou dit zelfs kunnen leiden tot een burn-out of andere psychische klachten.
Noaz Asbroek (22) werd op school altijd weggezet als het vervelende kind. "Je weet wel, die drukke die z’n mond niet kon houden. Ik werd er iedere dag wel een keer uitgestuurd."
"Ik had veel last van prikkelverwerking. Ik werkte bij de groenteboer, ik kon me daar niet focussen op de klant en ik kon niks onthouden. Dan werd ik voor drie dingen naar achter gestuurd en kwam ik met één terug."Toen mijn vader de diagnose kreeg, dacht ik: misschien heb ik dit ook wel."
foto: Maartje Harms
Opname in een kliniek
De wachtlijsten voor het ADHD-onderzoek en daarna voor de hulp waren erg lang. Tussen het eerste gesprek bij de huisarts en het moment dat Noaz geholpen kon worden zat een jaar. Hij kreeg de diagnose toen hij zeventien was. "Ondertussen kon ik de prikkels die ik binnenkreeg steeds slechter verwerken. Ik had energie voor tien. Ik had een aantal baantjes en ik ging naar school, maar mijn hoofd kon het allemaal niet meer aan. Ik belandde in een burn-out en ging nergens meer naar toe. Ik lag heel de dag in bed en ik was angstig, omdat ik geen perspectief had. Verder ging ik alleen af en toe naar mijn paard."
Noaz ging ADHD medicatie gebruiken, maar kreeg last van bijwerkingen. "Ik viel af, kreeg suïcidale gedachten en had een continue spanning in mijn lijf. Op een gegeven moment ging het zo slecht met me dat ik met een depressie werd opgenomen in een kliniek. Daar heb ik geleerd dat het allemaal niet zo erg is als ik even stil sta, de wereld draait wel door.”
Altijd maar door willen gaan
Astrid van Meijeren (31) herkent zich in het altijd door willen gaan. Zij kreeg de diagnose ADHD toen ze zeven was. Ook toen haar beide ouders kort na elkaar overleden, terwijl Astrid zwanger was van haar eerste kind, nam ze geen rust. Hierdoor kreeg ze een burn-out en depressieve gevoelens. “Mijn hele leven was aan het wankelen,” vertelt Astrid. “Ook mijn werk vond ik niet meer leuk. Dan blus je jezelf uit door alsmaar door te gaan.”
foto: Emily Breedveld
ADHD en psychische klachten
Astrid denkt dat ADHD en psychische klachten sowieso met elkaar te maken hebben. “Het zijn toch een aantal stoffen in je hersenen die anders werken. Voor een ADHD’er komt negativiteit veel harder binnen,” vertelt ze. “Je kunt honderd complimenten krijgen, maar dat ene kritiekpunt is hetgeen dat blijft hangen. Als ADHD’er krijg je jezelf ook bijna niet meer op het positieve gedachtenspoor.”
Noaz merkt dat hij meer verslagen is dan vrienden als er iets vervelends gebeurt. “Dat past bij mijn ADHD. Als ik iets wil doen moet het nú gedaan worden en goed ook, of ik doe het helemaal niet. Er is geen middenweg. Dat is ook zo met mijn emoties: of ik vind het heel erg en dan moet er wat aan gedaan worden, of het boeit me niet en ik denk: maak je niet zo druk.”
ADHD en psychische problemen
ADHD is een aandachtstekortstoornis of hyperactiviteitstoornis. Iemand met ADHD is vaak hyperactief, impulsief en heeft concentratieproblemen.
Psychiater Sandra Kooij, gespecialiseerd in ADHD en werkzaam bij PsyQ Den Haag, ziet ook dat ADHD en psychische klachten met elkaar te maken hebben. "Als je door je ADHD keihard moet werken en doodmoe bent, maar niet hetzelfde bereikt als een ander en je niet weet waarom, kun je daar somber van worden. Dan voel je je heel machteloos en opgesloten in jezelf," vertelt ze.
Daarbij hebben mensen met ADHD volgens Sandra vaker aanleg voor verschillende psychische problemen. "We denken dat de hersenen bij ADHD wat anders werken, maar we kunnen niet precies aanwijzen waar dat dan zit. We weten wel welke gebieden betrokken zijn, daar zien we ander functioneren. Bij ADHD zijn de hersengebieden die te maken hebben met planning, overzicht, besluiten nemen, kunnen focussen en emotionele stabiliteit minder actief."
Tot slot zijn ADHD en andere psychische problemen vaak erfelijk. Sandra: "Aanleg voor psychische problemen is iets dat vaak in de familie voorkomt. Die problemen clusteren vaak bij elkaar. Maar er zijn ook gezinnen waar de kinderen nergens last van hebben terwijl de ouders meerdere problemen hebben, en andersom."
Volgens Sandra kunnen veel psychische klachten voorkomen worden door ADHD op tijd te erkennen en te behandelen.
Overprikkeling voorkomen
Het gaat nu goed met Noaz. Toen hij uit de kliniek kwam kreeg hij een baan aangeboden bij stichting MIND als ervaringsdeskundige. "Dat betekent dat ik mijn eigen ervaringen met de geestelijke gezondheidszorg (ggz), in combinatie met de verhalen die ik hoor van andere jongeren, inzet richting beleidsmakers. Dit doe ik door op te treden in de media en door aan te sluiten bij overleggen betreft beleid."
Maar hij blijft kwetsbaar en houdt er altijd rekening mee dat hij niet overprikkeld raakt en goed rust neemt als dat toch gebeurt. Zo voorkomt hij dat hij weer in een burn-out of depressie komt. “Ik heb moeten leren welke signalen mijn lichaam geeft als ik overprikkeld raak. Het is als ADHD’er moeilijk om dat op te merken, omdat je vaak alsnog veel energie hebt.”
Als Noaz overprikkeld is, moet hij iets alleen doen. “Dit kan van alles zijn, zoals mijn treinreis naar huis van twee uur of even bezig zijn met de paarden. Als het echt erg is moet ik slapen tot het over is. Wat ook belangrijk is, is praten met mensen als het even niet zo lekker gaat. Dit heb ik de vorige keer niet gedaan.”
ADHD is een gave
Ook Astrid is van haar burn-out en depressie afgekomen. “Ik ben er uitgekomen door rust te nemen en te reflecteren op waar het mis was gegaan en wat ik met mijn leven wilde. En door de juiste hulp te zoeken. Ik denk dat iedere ADHD’er een coach zou moeten hebben.”
Nu heeft Astrid een Instagramaccount (@vrouwenadhd), blog en geeft ze online training over vrouwen en ADHD, waarmee ze andere vrouwen met ADHD wil leren hoe ze het beste met hun chaotische brein om kunnen gaan.
Vrouwen worden vaak pas laat gediagnosticeerd met ADHD. Dit komt onder andere doordat bij ADHD meestal in eerste instantie wordt gedacht aan drukke jongens, terwijl meiden met ADHD vaak niet druk, maar dromerig zijn. Dit zie je minder goed aan de buitenkant. Ook leren meisjes op jonge leeftijd al om zich aan te passen aan hun omgeving en zo hun ADHD te verbloemen.
Astrid vindt dat er over de consequenties van ADHD voor vrouwen nog veel te weinig bekend is. “Van vrouwen wordt in deze maatschappij verwacht dat ze alle ballen hoog houden: in het gezin en het huishouden, op het werk, bij de sportclub, bij vriendinnen... Als dit niet lukt kunnen ze op weinig begrip rekenen. Vanuit mijn eigen ervaring kan ik vrouwen natuurlijk beter helpen dan mannen. Mijn missie is aandacht creëren voor ADHD bij vrouwen.”
ADHD en vrouwen
Astrid wil de vrouwen leren dat ze niet hoeven te leven zoals iemand zonder ADHD. "Ik probeer te kijken naar wat voor hen werkt, ze moeten de spelregels van hun eigen ADHD leren kennen. Als iemand altijd het beste kan opruimen om 22.00 ’s avonds, dan moet je misschien gewoon ’s avonds gaan opruimen in plaats van overdag omdat dat de standaard is."
Astrid ziet haar ADHD inmiddels als een gave. “Er zijn maar weinig breinen die zo snel en creatief kunnen denken,” legt ze uit. “ADHD’ers denken out of the box en oplossingsgericht. Ondertussen kunnen ze oog houden voor de omgeving. Een enorme prikkelbom, maar ADHD’ers kunnen dat wel.”
Zie jij het leven niet meer zitten? Praten kan opluchten. Je kan 24/7 anoniem chatten via 113.nl of bellen met 113 of 0800-0113 (gratis)
#openup-week
Dit jaar is van 10 t/m 15 oktober de vijfde editie van de #openup-week. Dit is een themaweek van 3FM, NPO3 en FunX, op initiatief van omroep HUMAN en MIND. Tijdens de #openup-week besteden we aandacht aan mentale gezondheid bij jongeren en stimuleren we je om ook open te zijn over hoe het nu écht met je gaat. Meer weten? Check 3FM.nl/openup
Wil jij een idee krijgen van jouw mentale bui vandaag? Maak dan Check Je Bui! Een speciale mentale test om vijf jaar #openup te vieren.
