Saïda's ayahuasca ceremonie ging mis: “Ik had nachtmerries waarin ik mezelf dood zag gaan!”

Ayahuasca, het medicijn tegen psychische klachten? Saïda* (30) hoopte van wel. Ze zag de hallucinatie-opwekkende drank als redmiddel voor haar mentale klachten. Online las ze vooral positieve ervaringsverhalen, terwijl deskundigen kritisch zijn op gebruik van deze drugs bij mensen met psychische problemen. “Ik dacht dit gaat mij redden, maar het werd een groot fiasco.”

Ayahuasca is een hallucinerende drank uit Zuid-Amerika, die je meestal inneemt tijdens een ceremonie of ritueel. Na het drinken kom je in een trip, die zo’n 7 uur kan duren, waarin heftige emoties zich vaak sterk afwisselen. Zo kun je herinneringen herbeleven en een compleet andere beleving hebben van ruimte en tijd. Sommigen noemen het daarom hét toverdrankje voor ultiem zelfinzicht en de oplossing voor psychische problemen. Maar deskundigen zijn verdeeld. In de wetenschap is er discussie of en hoe ayahuasca helpt bij bepaalde psychische aandoeningen.

Daarnaast is er een wildgroei aan partijen die de ceremonies organiseren met soms slechte begeleiding. Die begeleiding is cruciaal, omdat de trip mentaal en fysiek heel heftig kan zijn. Zo is het mogelijk dat je last krijgt van diarree, misselijkheid, een hoge hartslag en zweten. Maar nog heftiger is vaak de mentale impact. Psychiater Tijmen Bostoen, verbonden aan het platform psychedelica bij de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, sprak hierover met journalistiek onderzoeksplatform Argos: "Ayahuasca-sessies zoals die nu worden aangeboden aan het gewone publiek zijn vaak kort en daar hoort soms een klein nagesprekje bij. Dat is voor mensen met psychiatrische problemen niet genoeg."

Mentale problemen

Saïda (30) deed begin vorig jaar mee aan een ceremonie. “In een korte periode veranderde er veel in mijn leven. Ik trouwde, werd moeder en daarbij kreeg ik vorig jaar een nieuwe baan met veel verantwoordelijkheid. Het zorgde voor stress waar ik niet goed mee om kon gaan. Ik had het gevoel dat ik zowel op werk als privé niet voldeed aan de verwachtingen van anderen.”

“Op werk was ik continu gestrest. Thuis had ik veel ruzie met mijn man, dat zorgde voor spanning binnen het huwelijk. Daarnaast had ik weinig energie, de meeste afspreken met vrienden of familie zei ik af en omdat ik fysiek zo moe was moest ik mezelf steeds vaker ziekmelden op werk. Op een gegeven moment wist ik niet meer wie ik was, wat ik wilde en hoe ik uit deze situatie moest komen.”

Ik wist niet meer wie ik was, wat ik wilde en hoe ik uit deze situatie moest komen

“Ik heb om hulp vragen altijd lastig gevonden en ik weet waar dat vandaan komt. Mijn ouders zijn hier gekomen als vluchtelingen en moesten hun leven in Nederland vanaf nul opbouwen. Daardoor kreeg ik als kind te maken met armoede. Ook had mijn moeder last van haar trauma’s en psychische klachten. Door al deze factoren waren er spanningen in de relatie van mijn ouders en gingen zij in mijn puberjaren uit elkaar. Het zorgde ervoor dat ik op jonge leeftijd geleerd heb dat ik alles zelf moest oplossen  en vroeg volwassen werd.”

Uitkomst in het alternatieve circuit

“Mijn interesse in spiritualiteit nam in deze periode waarin het slecht ging toe. Ik las veel over zelfontwikkeling, tarot en edelstenen. Ik had de behoefte om opnieuw te beginnen. Ik wilde af van alle verwarrende emoties en de leegte die ik voelde. Ik heb eerst aangeklopt bij de reguliere zorg, maar daar zijn lange wachtlijsten. Ik zag meer uitkomst in het alternatieve circuit.”

Steven Biemans van het Trimbos Instituut vindt het zorgwekkend dat mensen met psychische klachten hun heil zoeken in psychedelica zoals ayahuasca. “Er zijn de afgelopen jaren een aantal stukken in de media gekomen over succesvolle onderzoeken waarbij ayahuasca, ketamine of xtc werd gebruikt als hulpmiddel bij therapie voor mensen met psychische klachten. Dit gaat echter om een heel specifieke groep die daarbij zware therapie krijgt. Er zijn maar een paar diagnoses waar voorzichtig positieve resultaten worden gevonden.”

“Het gevaar is dat mensen daardoor gaan denken dat psychedelica ook werkt voor hun klachten en het zonder de juiste professionele begeleiding gebruiken. Er zitten risico’s aan het gebruik en als je niet goed in je vel zit, zijn die risico’s nog groter. Klachten kunnen erger worden. Daarom raden wij altijd aan om geen psychedelica te gebruiken als je je niet goed voelt.”

Dit moest zo zijn

Saïda plant begin 2023 een cacao-ceremonie in. “Een week voor de ceremonie belde de organisatie mij op met de mededeling dat het niet door kon gaan. Het moest worden verplaatst i.v.m. een ayahuasca ceremonie die die dag zou plaatsvinden. De andere optie was meedoen met de ayahuasca ceremonie. Achteraf gezien is het misschien naïef, maar ik dacht direct: dit moest zo zijn.” Saïda besluit dat ze ayahuasca wil proberen en begint met de voorbereiding. Ze volgt een speciaal dieet om haar lichaam en geest te detoxen en zoekt online alles wat ze kan vinden over ayahuasca. “Alle video’s die ik tegenkwam waren positief, de meeste zelfs lovend.”

De ceremonie vindt plaats in een tent. Er zijn 4 deelnemers en 2 begeleiders, waaronder Saïda. “Iedereen kreeg een eigen matras, deken en kotsemmer. Ik was super zenuwachtig maar ook nieuwsgierig.” Als de ayahuasca begint te werken, voelt Saïda zich eerst dolgelukkig. “Het was alsof ik het licht zag. Het plafond veranderde in goud en ik steeg op naar de zon. Ik was in een soort wonderland waar het lekker rook en ik heb me nog nooit zo blij gevoeld.”

Ik zag mezelf meerdere keren doodgaan

Maar dat gevoel is van korte duur. “Het sloeg om en opeens werd het donker. In de uren die daarop volgden heb ik mezelf meerdere keren dood zien gaan. Het was een soort out of body experience, vreselijk. Toen ik wakker werd, had ik kleding uitgetrokken en mezelf onder gekotst. Ik begreep van de begeleiders dat ik de hele tent door gedanst ben en dat ze mij twee uur lang vast hebben moeten houden. Ik voelde me vies en wilde direct douchen.”

Diezelfde avond mag ze naar huis, de begeleiders waarschuwen haar wel dat de naweeën even kunnen duren. Maar op wat volgt is Saïda niet voorbereid. “Ik kreeg na de ceremonie last van derealisatie (gevoel waarbij je de wereld om je heen als onwerkelijk ervaart red.) en paniekaanvallen. Ik durfde niks meer en werd omringd door doemgedachten. Iedere nacht had ik nachtmerries waarin ik mezelf weer dood zag gaan. Fysiek ging het ook niet goed. In een maand tijd viel ik 9 kilo af en ik had last van onverklaarbare pijn op allerlei plekken in mijn lichaam.”

Een verstoorde balans

“Helaas horen wij ook verhalen van mensen met psychische klachten die zelfstandig psychedelica gebruiken, waarna hun klachten erger worden. Cijfers hierover zijn er echter nog niet”, zegt Biemans. “Deze toegekomen psychische klachten kunnen in veel gevallen met de juiste therapie en begeleiding in veel gevallen verdwijnen of sterk afnemen.” Als voorbeeld noemt hij derealisatie. “Hierbij is er sprake van een verstoorde balans, die kun je bijvoorbeeld ook krijgen door een lange periode slecht slapen. Er is dan niks kapot in je hersenen. Deze balans kan dus hersteld worden.”

Gewoon een bad trip of PTSS?

Saïda gaat naar verschillende professionals, zowel in het reguliere als alternatieve circuit, maar nergens voelt ze zich echt gehoord. “De huisarts zei dat het een bad trip was en bij de GGZ kreeg ik te horen dat ik complexe PTSS heb. Iedereen die ik sprak zei iets anders,  daar werd ik gek van.” Toch gaat Saïda aan de slag met de adviezen die ze krijgt en blijft ze zoeken naar een oplossing. “Via de GGZ startte ik een trauma traject op. Maar ik merkte aan alles dat dat het niet was. Via internet ging ik in gesprek met mensen die zich kritisch uiten over ayahuasca. Maar zij stuurden mij weer door naar het alternatieve circuit waar ik aan de slag zou moeten met energieën en entiteiten.”

Haar zoektocht neemt een andere wending als Saïda sterk het gevoel krijgt dat ze moet gaan bidden. Ze besluit zich in de Islam te gaan verdiepen. “Een maand na de ayahuasca-sessie ben ik begonnen met bidden. Dat verhielp de klachten niet, maar het gaf me wel een soort rust. Ondertussen kreeg ik via de psycholoog antidepressiva en deed ik veel ademhalingsoefeningen.”

In juli krijgt Saïda via een vriend het advies om een Islamitische geleerde op te zoeken voor een lezing. “Die leest dan een aantal verzen op die helend werken. Ik was hier eerst sceptisch over, maar had werkelijk alles geprobeerd, dus ik stemde in. Het kon in ieder geval geen kwaad, zo dacht ik.”

Die dag voelde ik hetzelfde als tijdens de trip

Samen met haar man gaat ze naar de moskee voor de lezing. “Geloof het of niet, maar de volgende dag werd ik wakker met het gevoel dat ik de wereld aan kon. Ik weet niet wat er is veranderd, maar het leek alsof iemand met zijn hand alle last van mijn schouders heeft gehaald. Die dag voelde ik hetzelfde als tijdens de trip: liefde en warmte.”

Sindsdien gaat het heel goed met Saïda. “Ik heb geen last meer van nachtmerries en rare, onverklaarbare klachten en de sfeer in huis is goed. Het is heel bizar, maar ik heb zoveel rust en bevestiging gevonden in het geloof.”

Biemans raadt iedereen die klachten ervaart na gebruik van ayahuasca of andere psychedelica aan met de DRUGS Infolijn van het Trimbos te bellen. “Het is de plek waar we luisteren, adviseren en je kunnen doorverwijzen naar de juiste hulp. Soms is het bijvoorbeeld zo dat mensen vastzitten in een bepaalde angst. Wij kunnen hen dan geruststellen. In andere gevallen verwijzen we door naar een specialistisch arts of psycholoog.” Saïda’s advies aan mensen die ayahuasca willen gebruiken is: "Doe het niet! Ga liever op zoek naar de onderliggende motivatie om dit te doen en ga daarmee aan de slag.”

*Saïda is een fictieve naam, echte naam is bekend bij de redactie.

Lees ook

10-08-2023

Sterre Tapilatu: “Het geloof is mijn reddingsboei geweest”

• Deel