Salina (19): ‘Gebarentaal is mijn moedertaal, ik wil niet dat deze taal verdwijnt’
Rechtenstudent en TikTokker, Salina Jansen, groeide op met ouders en een broer die doof en slechthorend zijn. Bij Spot On vertelt ze over hoe het is om op te groeien met gebarentaal als moedertaal en waarom de taal zo belangrijk voor haar is.
Vandaag is het de Internationale Dag van de Gebarentalen. Volgens het Wereldcongres van Doven zijn er wereldwijd zeker 70 miljoen dove mensen. Nederland telt 1,5 miljoen dove en slechthorende mensen. Deze dag werd in 2018 in het leven geroepen om stil te staan bij het belang van deze talen. Gebarentalen werden namelijk voor een lange tijd als ondergeschikt gezien in Europa. In Nederland werd de Nederlandse Gebarentaal (NGT) bijvoorbeeld pas in 2021 erkend als officiële taal.
Rechtenstudent en TikTokker Salina Jansen groeide op met gebarentaal: “Ik kom uit een groot gezin, waar we met z’n achten zijn. Mijn vader is doof en mijn moeder en broer zijn slechthorend, maar wel meer aan de dove kant. Thuis spreken we dus ook allemaal gebarentaal met elkaar. De eerste keer dat ik mij echt realiseerde dat ik gebarentaal met mijn ouders sprak, was toen zij mij kwamen ophalen van de basisschool. Ik keek om mij heen en zag dat de andere kinderen dat helemaal niet deden, maar ik was natuurlijk niets anders gewend. Opgroeien in een gezin waar beide ouders niet goed kunnen horen is natuurlijk een beetje anders. Tijdens oudergesprekken waren er bijvoorbeeld tolken aanwezig en als er een telefoontje gepleegd moest worden dan deden wij dat vaak.”
Onbewuste schaamte
“Ik kende ook niemand anders die doof was of dove ouders had behalve mijn broers en zussen. Daardoor had ik toen ik jonger was wel momenten waar ik mij onbewust schaamde om te gebaren. Als ik dan in het openbaar was met mijn ouders, ging ik heel klein gebaren, maar mijn ouders die gebaarden natuurlijk gewoon groot terug. Ik kon dus wel klein gaan praten maar ik kreeg het groot terug. Je krijgt af en toe wel rare blikken van mensen of laatst dachten mensen nog dat mijn vader en broer ruzie hadden omdat ze groot aan het gebaren waren, maar ik heb dat soort dingen steeds minder door. Ik let er nu minder op. Ik schaam me helemaal niet voor mijn taal, ik ben er trots op. Ik denk dat mensen tegenwoordig ook wat bewuster zijn van de taal dan toen ik nog kind was.”
Verboden taal
Gebarentaal was bijna honderd jaar lang verboden in scholen in Nederland en vele andere landen in Europa. In 1880 werd op de Conferentie van Milaan besloten dat gebarentalen voortaan verboden moesten worden in het onderwijs. De aanwezige onderwijzers vonden dat de gesproken taal ‘onbetwistbaar superieur’ was aan gebarentaal in het ‘integreren van dove mensen in de maatschappij’. Dit besluit had grote impact op het leven van dove mensen. Dove kinderen werden op school gedwongen om in gesproken taal te communiceren. Dove onderwijzers werden buitengesloten en in verschillende landen dreigden gebarentalen uit te sterven. In 2010 tijdens de 21ste conferentie over het onderwijs voor dove mensen verworpen de aanwezigen officieel de onderdrukkende resoluties uit 1880 en erkende en betreurden zij de schadelijke effecten die deze resoluties hebben gehad.
Impact op TikTok
Vorig jaar plaatste Salina voor het eerst een video in NGT op TikTok. “Thuis gebaart mijn zus bijvoorbeeld vaak random als ze muziek luistert en ineens dacht ik: hé, waarom doe ik dit niet en neem ik het op. De video stond echt heel lang in mijn concepten. Ik wilde het niet plaatsen, maar twee of drie maanden later dacht ik: ik doe het gewoon. Ik twijfelde heel erg omdat het gebaren niet helemaal perfect ging. Het nummer was heel snel dus het was nogal moeilijk. Ook al deed ik het gewoon omdat ik het leuk vond, vond ik wel dat het goed genoeg moest zijn; gebarentaal moet wel serieus genomen worden.
@salinajansenn Broeeerrrr dit was ZO moeilijk maar ik wilde dit echt een keer ooit proberen😂😂😂😂 ibiza en kaviaar had ik uitgespeld en lamborghini is DENK ik dat gebaar op het einde oke doeiiiii #foryou #nl #S4LINA #voorjou #nederland #vjp #crazy #fyp #turg #miljonair #muziek #gebarentaal #coda #fun #muziekgebarentaal #lol ♬ origineel geluid - President of the 024
Toekomst van gebarentaal
Door technologische ontwikkelingen is er nu heel veel meer mogelijk, legt Salina uit. Ook als het om gehoorproblemen gaat. “Dat is heel mooi, maar ik hoop niet dat dit zal zorgen voor het afzwakken van gebarentaal. Bij het kiezen van een school liep mijn broer er bijvoorbeeld tegenaan dat de scholen die dichtbij waren allemaal een focus hadden op het liplezen. Hij had bijvoorbeeld ook een tijdje een cochleair implantaat gehad. Hiermee kon hij als slechthorend persoon gedeeltelijk beter horen. Uiteindelijk maakte hij de keuze om naar een school te gaan veel verder weg, waardoor hij genoodzaakt was om in het internaat te verblijven, maar daar werd wel gebarentaal gebruikt. Ook besloot hij het implantaat te verwijderen."
Hij gebruikte het in de praktijk niet. Salina: “Uiteindelijk ben je gewoon wie je bent. Niet ieder slechthorend persoon heeft daar behoefte aan. Liplezen, technologische ontwikkelingen en gebarentaal zouden naast elkaar moeten bestaan. Dove en slechthorende mensen moeten de kans en mogelijkheid krijgen om hun eigen taal en cultuur te kunnen behouden en te omarmen. Want dat is het echt. Er is een hele dovencultuur. Net zoals je dat hebt met gesproken talen.”
Salina maakt deel uit van zowel de horende cultuur als de dovencultuur. “Mijn vader maakt ook video's, voornamelijk in Amerikaanse Gebarentaal, die zijn meer gericht op dove mensen. Op TikTok zijn mijn volgers grotendeels horende mensen. Ik zou het super leuk vinden om samen met mijn ouders meer content te maken voor horende, dove en slechthorende mensen. Ik hoop dan ook in de nabije toekomst een podcast te beginnen met mijn ouders in de Nederlandse Gebarentaal en zo bij te dragen aan het behoud van onze cultuur.”
