Sosha Duysker over het taboe op racisme: ‘Mensen vonden het moeilijk om te benoemen welke huidskleur ik heb’
- Artikel
- 20 maa 2024
- 4 minuten leestijd
Haar ouders spraken vroeger niet met Sosha Duysker (32) over racisme. En tot voor kort vond de oud Spot On-host het zelf ook moeilijk om dit thema aan te kaarten bij vrienden. Toch maakte ze er een serie over. “Ik heb goede hoop.”
Sosha zag dat door de Black Lives Matter-beweging het gesprek over racisme voor het eerst breder gedragen werd in de samenleving. Niet alleen mensen van kleur, maar ook witte mensen spraken erover en het onderwerp werd breed uitgemeten in de media.
Dat gaf Sosha hoop. Toch is er werk aan de winkel. “Er heerst nog steeds een taboe op racisme. Mensen vinden het nog steeds moeilijk om hierover te praten.” Het is de reden dat ze de driedelige serie ‘Uit de kramp’ maakte voor KRO-NCRV. Hierin onderzoekt ze waarom het zo lastig is openlijk over racisme te praten.
Er wordt niet echt geluisterd
“Ik kwam erachter dat veel mensen het moeilijk vinden om hierover te praten, omdat ze snel emotioneel reageren en niet meer echt luisteren naar wat er gezegd wordt. De luiken gaan dicht. ‘Ik ben geen racist’ wordt snel geroepen. Maar dat betekent niet dat je onbedoeld niet iets racistisch kunt doen of zeggen.”
“Zo is er een groot verschil tussen expliciet racisme en institutioneel racisme (het systematisch uitsluiten en discrimineren van bepaalde bevolkingsgroepen op basis van nationaliteit, etniciteit, huidskleur of afkomst red.). Van dat laatste hebben heel veel mensen geen weet. Daarom ga ik in de serie in op dat systeem. Ik probeer mensen onder andere iets bij te brengen over het slavernijverleden. Niemand die nu leeft is direct verantwoordelijk voor het slavernijverleden, maar we zijn wel verantwoordelijk voor hoe we nu omgaan met de ongelijkheid die daaruit is voortgevloeid.”
Antiracistisch opvoeden
“Met mijn vader en zussen heb ik laatst uren aan de keukentafel gezeten om te praten over racisme en hoe wij dat ervaren. Mijn ouders hebben vroeger nooit echt besproken wat racisme is of dat ik het zou kunnen meemaken. Of dat goed is geweest vind ik een hele lastige vraag. Daar heb ik zelf ook nog geen antwoord op.”
Dat ze wel racisme meemaakte tijdens haar jeugd, is een feit. “Er zijn bijvoorbeeld dingen naar mij geroepen en een jeugdliefde maakte het uit omdat mijn huidskleur voor opmerkingen zorgde. Maar heel veel dingen bestempelde ik toen niet als racisme. Ondanks dat had het wel impact. Nu ik eraan terugdenk, besef ik hoe onrustig ik op de fiets naar school zat. Ik was altijd alert op wat er gezegd kon worden. Dat alleen al zorgde voor stress, ook al werd er niet daadwerkelijk altijd iets gezegd.”
Geïnternaliseerd racisme
“Ik heb ooit in een column voor een groot Nederlanders vrouwenplatform zelf iets racistisch geschreven over mezelf. Dat vind ik nu echt erg. Maar als mensen zo lang iets tegen je zeggen, dan ga je op een gegeven moment denken dat het waar is. En dat je het dan maar moet ownen. Door de serie ben ik me denk ik nog meer gaan realiseren hoe erg ik wat er tegen mij gezegd is altijd geïnternaliseerd heb.”
Eén van de meest interessante scènes vindt Sosha die met de biechtstoel. Daarin konden mensen op straat plaatsnemen om anoniem met haar in gesprek te gaan. “Door de anonimiteit waren mensen heel open. Daardoor kwam soms het ongemak naar boven. Mensen vonden het bijvoorbeeld heel moeilijk om te benoemen welke huidskleur ik heb. Ze raakten er helemaal van in paniek en stotterden ‘Eh, bruin…’. Dat vond ik interessant.”
Wegblijven bij de schuldvraag
“Ik hoop dat meer mensen door de serie het gesprek met elkaar aangaan. Het helpt daarbij om niet boos te worden. Dan slaan mensen dicht. Ook al voelt het soms oneerlijk voor mij als vrouw van kleur. Ik probeer weg te blijven van de schuldvraag en hoop dat daardoor een gesprek mogelijk wordt.”
Het maken was voor haar een rollercoaster aan emoties. En morgen, op de internationale dag tegen racisme en discriminatie, is de serie te streamen op NPO Start. “Racisme is eigenlijk altijd om ons heen geweest. Dat is dus ook niet van de een op de andere dag weg, dat moet je stap voor stap ontmantelen. Daar hebben we nog wel een aantal generaties voor nodig, denk ik, want we zijn er nog niet. Maar ik heb wel goede hoop.”
‘Uit de kramp’ wordt 21 maart op de Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie gelanceerd op NPO Start. De driedelige serie is vanaf dinsdag 26 maart om 21.10 uur te zien bij KRO-NCRV op NPO 3.
