Ben jij een échte man of slachtoffer van de manosfeer?

Voel jij je soms onzeker over wat het tegenwoordig betekent om een man te zijn? Wil je graag een échte man zijn, maar weet je niet precies hoe dat moet? Dan ben je zeker niet de enige. Maar pas op: voordat je het weet, glijd je af naar de donkere hoeken van het internet, waar de 'manosfeer' op je wacht.

Vroeger was het duidelijk: mannen werkten en bepaalden de regels. Vrouwen zorgden voor het huis en de kinderen. Maar die tijd is voorbij. Vrouwen strijden al jarenlang voor gelijke kansen en betreden nu domeinen die vroeger exclusief voor mannen waren: van betaald werk tot politieke besluitvorming, en noem zo maar op. Fijn, toch? 

Maar sommige mannen krijgen er spontaan klotsende oksels van. Want als vrouwen hun ‘traditionele’ en achtergestelde rol niet meer aannemen, wat betekent het dan nog om een man te zijn?!

De mannelijkheidscrisis

Hierdoor verkeert mannelijkheid in een soort crisis. En dat maakt veel mannen onrustig. En voor deze mannen is daar, tadaaa: de manosfeer (in het Engels de manosphere). Een onlinewereld vol ‘manfluencers’ die jongens voorschrijven wat het betekent om een ‘echte man’ te zijn. Jens van Tricht is directeur en oprichter van Emancipator, een organisatie die zich inzet voor gendergelijkheid en mannenemancipatie. Hij legt uit: “In deze sfeer wordt een schadelijk beeld van mannelijkheid versterkt. Ze geven vrouwen de schuld van hun problemen in de samenleving en verzetten zich tegen de empowerment van vrouwen. Het idee dat mannen hierdoor worden benadeeld, wordt er keihard ingeramd. Het gaat dus vaak gepaard met vrouwenhaat, boosheid, seksisme en antifeminisme.”

Terug naar onderdrukking

Veel mannen in de manosfeer denken dat het de oplossing is om terug te gaan naar hoe het ‘vroeger’ was: mannen de baas, en vrouwen die gehoorzamen. “En dat is natuurlijk grote onzin,” zegt Jens. “Al die dingen die bij ouderwetse mannelijkheidsidealen horen, denk aan stoer zijn, beschermend, niet emotioneel, hard, krachtig, een leider, hebben eigenlijk bijgedragen aan de problemen die mannen in hun leven hebben. Ze leven korter, plegen vaker zelfmoord, hebben meer last van verslaving, depressie en eenzaamheid. Maar desondanks worden deze schadelijke idealen weer afgestoft en opgepoetst. Want als je je afvraagt wat het betekent om een man te zijn, is het makkelijk om naar iets te grijpen dat houvast lijkt te geven.”

Andrew Tate en zijn klonen

‘Manfluencers’ uit de manosfeer als Andrew Tate, willen deze grip op mannelijkheid maar al te graag bieden. Ze maken je wijs dat je pas een man bent als je rijk, dominant en succesvol bent en vrouwen onder controle houdt. “Via allerlei sociale mediakanalen worden aanhangers steeds dieper zo’n konijnenhol van de manosfeer ingezogen. Ze komen terecht op websites, platforms of in appgroepen waarin dit soort giftige ideeën worden verspreid. Ze versterken de overtuiging dat de moderne samenleving mannen benadeelt en dat ze hun ‘rechtmatige’ plek moeten terugwinnen. Ze worden hierin opgejut, en radicaliseren. Hierdoor worden mannen vatbaar voor extremere denkbeelden en zelfs haatdragende acties.”

Vrouwen de schuld geven

Een voorbeeld hiervan is de incelbeweging: een ideologie van jongens en mannen die onvrijwillig celibatair zijn, dus geen seks hebben terwijl ze dat wel willen. Ze geven vrouwen en feminisme de schuld van hun gebrek hieraan. “Zij hebben het gevoel dat ze de verliezers zijn in een wereld waarin vrouwen mannen voor het kiezen hebben, en zij hierbij buitenspel staan. Wat dat natuurlijk uitdrukt, is dat ze denken dat ze recht hebben op relaties en seks met vrouwen. Terwijl dat natuurlijk helemaal geen recht is.”

De manosfeer is gevaarlijk

De manosfeer is niet alleen een giftige speeltuin voor mannen, maar dus ook een bedreiging voor de positie van vrouwen en voor de samenleving als geheel. “De manosfeer slaat keihard terug in de hoop om alle vooruitgang van de afgelopen eeuw ongedaan te maken. Want ook mannen uit de manosfeer zijn aan de macht: denk aan Trump met zijn uitspraken als ‘grab them by the pussy’. Of mannen als Poetin, die oorlog, geweld en dominantie zien als middel om dingen voor elkaar te krijgen. En daar gaan we allemaal niet beter van worden.”

Zit jij in een konijnenhol?

Misschien denk je: ik zit helemaal niet in die wereld. Maar de manosfeer zit niet alleen in de donkere hoeken van het internet. Het is overal. Je hoeft geen hardcore Andrew Tate-fan te zijn om ermee in aanraking te komen. “Denk aan een opmerking over dat vrouwen ‘ondergeschikt’ zijn aan de man, een video waarin een influencer vertelt hoe je vrouwen moet ‘domineren’, een gesprek met je vrienden waarin kwetsbaarheid wordt afgedaan als ‘mietengedrag’. En veel mannen zwijgen hierover. Ze willen zich misschien wel uitspreken, maar denken: wie ben ik om hier iets van te zeggen? Of ze zijn bang voor de reactie van anderen, want misschien lopen ze zelf wel risico. Maar stilzwijgen laat deze beweging alleen maar groeien. En als niemand zich uitspreekt, kan het ook zo doorgaan.”

Er is een oplossing

Volgens Jens is de oplossing simpel, maar voor veel mannen doodeng: want in plaats van je mannelijkheid te ‘versterken’, moet je die juist verruimen of zelfs bevragen. “Door bijvoorbeeld kwetsbaarheid, onzekerheid, verbondenheid en zachtheid toe te laten. Dit zijn eigenschappen die we nu als ‘vrouwelijk’ zien. Daardoor worden ze bij mannen genegeerd, ontkend en onderdrukt. Maar het wordt hoog tijd dat mannen zich ook gaan aanpassen aan de traditioneel vrouwelijke wereld. Want dit zijn geen mannelijke of vrouwelijke eigenschappen. Het zijn menselijke eigenschappen. En zo kunnen we allemaal meer mens worden, en meer gelijkwaardigheid creëren.”

• Deel