Seksueel misbruik binnen de familie: “Gemiddeld duurt het tien jaar voordat slachtoffers hierover praten”

Wist je dat één op de drie misbruikte mannen en één op de vier misbruikte vrouwen hun hele leven zwijgt over wat hen is overkomen? En voor degenen die er wél over praten, duurt het gemiddeld tien jaar voordat ze hun verhaal delen. Klinisch psycholoog en directeur van het Centrum Seksueel Geweld Iva Bicanic legt uit waarom dit zo is.

Schuldgevoel

Er zijn heel veel redenen waarom slachtoffers het niet vertellen. Dat kan te maken hebben met dat ze er letterlijk geen woorden voor hebben. “Maar ook veel mensen denken bijvoorbeeld dat het aan hen ligt”, vertelt Iva. “Ze denken soms dat ze zélf iets verkeerd doen. En dan schamen ze zich voor de rare dingen die er gebeuren. Wat ook vaak gebeurt is dat ze gaan geloven dat anderen hen raar of vies vinden, omdat ze zichzelf raar of vies vinden.”

Vast in een web

De meerderheid van misbruik vindt dus plaats binnen de familie. En bij familiemisbruik denken veel mensen dat de pleger in alles een monster is. Soms gedraagt de pleger zich in alle opzichten naar. Dat er behalve misbruik bijvoorbeeld ook fysiek of verbaal geweld is. Maar misbruik gebeurt ook vaak in een ‘liefhebbende’ sfeer. Dus door iemand die juist heel aardig tegen je is, met wie je een band hebt en die je het gevoel geeft dat je gezien wordt. Daarom hebben sommige kinderen op het moment zelf niet door dat wat er gebeurt, seksueel misbruik is. En komen ze hier later pas achter. “In al deze gevallen is het voor een kind erg moeilijk om erover te praten met iemand. Zo ontstaat er een soort geheim met degene die misbruikt. Dit maakt de band met die persoon sterker, maar tegelijkertijd zorgt dat ervoor dat je je nog meer isoleert van andere mensen. Je komt zo uiteindelijk steeds meer vast te zitten in een web waar je moeilijk uit kan komen.”

Niet over praten hè

Daarnaast geven de plegers jou vaak heel duidelijk de boodschap dat je hier niet over mag praten. “Sommige plegers zeggen dat gewoon heel nadrukkelijk: 'Je mag het niet vertellen.' Sommigen gaan dreigen met bepaalde dingen: 'Als je het vertelt, dan gaan papa en mama uit elkaar.’ Of ‘Dan moet ik naar de gevangenis.’ Als je nog een kind bent, dan geloof je dat natuurlijk. Dat is heel beangstigend. Dus ze voelen vaak een druk: als ik het vertel, heeft dat heel veel gevolgen voor mij en voor de mensen om me heen.”

Geen weg terug

Maar er zijn ook veel mensen die het uiteindelijk wél onthullen. En dat is voor slachtoffers vaak een hele grote stap. “Want op het moment dat je het vertelt aan iemand, dan is het ook écht zo. Dan kan je jezelf ook niet meer wijs makenndat het niet is gebeurd. Dat is iets wat slachtoffers namelijk kunnen vertellen tegen zichzelf: ik heb het maar gedroomd, ik heb het verzonnen, ik ben het alweer vergeten. Dat zijn allemaal manieren om ermee om te gaan. Daar kunnen mensen soms honderd mee worden.”

Voorkom victim blaming

Het is heel belangrijk om het tenminste tegen één iemand te zeggen, maar uit onderzoek van het Centrum Seksueel Geweld blijkt dat bij een minderheid van de mensen die het onthullen de omgeving goed reageert. Denk hierbij aan steunend, en zinnen als: "Ik geloof jou" en "Ik sta achter jou." De meerderheid krijgt reacties als ongeloof, ontkenning, doodzwijgen, afwijzing, uitstoting, victim blaming of partij kiezen voor de pleger. En zo’n reactie kan heel veel impact hebben. Als iemand zich aan jou openstelt, is het daarom belangrijk om kalm te blijven. Stel niet te veel vragen over de details van wat er gebeurd is. Vraag liever hoe het slachtoffer zich voelde of voelt, en hoe het deze persoon heeft beïnvloed. Vraag ook hoe je kan helpen. En probeer victim blaming te vermijden. Sommige mensen zeggen dingen zoals: ‘Waarom vertel je het nu pas?’ of ‘Waarom ben je niet naar de politie gegaan?’. Dit is moeilijk voor het slachtoffer, omdat ze zichzelf vaak al de schuld geven. Sta vooral achter degene die het je vertelt. Laat zien dat je hen gelooft, dat je er voor hen bent, en maak dat ook waar.”

Zelf een nare ervaring meegemaakt en wil je hierover praten? Neem dan (anoniem) contact op met Centrum Seksueel Geweld.