Aseksualiteit vaak verkeerd begrepen in de zorg: “Een psycholoog raadde aan om meer te gaan zoenen”

Dit blijkt uit een onderzoek van Rutgers, uitgevoerd door de Alliantie Gezondheidszorg op Maat in samenwerking met de Nederlandse Organisatie Aseksualiteit (NOA). “We hoorden al van meerdere mensen dat het niet altijd goed ging in de zorg voor aseksuele personen,” zegt Amber Witsenburg, voorzitter van de NOA. “Dat werd met dit onderzoek bevestigd. Aseksualiteit wordt vaak genegeerd of verkeerd begrepen. Dit komt vooral door verkeerde aannames, gebrek aan kennis en het idee dat iedereen seksuele aantrekking ervaart."

Zorg die niet luistert

Wat blijkt: als aseksualiteit in de spreekkamer ter sprake komt, wordt het lang niet altijd erkend als seksuele identiteit. In plaats daarvan zien sommige zorgverleners het als een symptoom van een onderliggend probleem dat ‘opgelost’ moet en kan worden. “Er wordt nog vaak gedacht dat aseksualiteit met libido te maken heeft. Libido kan je verhogen of opwekken. En daardoor zou je dan ook aseksualiteit ‘tegen kunnen gaan’. Zo is er iemand uit onze focusgroep die medicatie kreeg voorgeschreven waarvan een van de bijwerkingen was dat het libido verhoogt. Diegene was als aseksueel uit de kast gekomen bij deze zorgverlener, en vraagt zich af of dat heeft meegespeeld bij het voorschrijven van deze medicatie. Je ziet vaker dat zorgverleners hun aannames laten meewegen in wat ze voorschrijven of adviseren.”

Met of zonder libido

Maar aseksualiteit gaat niet over een laag libido. Het betekent simpelweg dat je geen seksuele aantrekking ervaart. En ja, net als bij niet-aseksuele mensen zijn er aseksuele mensen met een hoog en een laag libido: een aseksueel persoon kan een libido hebben, maar die drang vertaalt zich niet in seksuele aantrekking tot anderen. “Aseksualiteit hoort echt bij je identiteit,” legt Amber uit. “Het is net zoiets als homoseksualiteit of heteroseksualiteit. Je kan het niet veranderen, ook al denken mensen soms van wel. Over het algemeen ga ik ervan uit dat zorgverleners geen kwade bedoelingen hebben, maar het gewoon niet weten. Maar het is wel belangrijk dat mensen dit zo erkennen.”

Gekke adviezen en opmerkingen

Amber heeft dit ook persoonlijk meegemaakt. Toen die een paar jaar geleden naar een psycholoog ging, kwam aseksualiteit ter sprake. “De eerste reactie was toen: ‘Collega’s van mij zouden daar een behandeling voor geven.’ Dat voelde heel gek.”

Later sprak Amber met een andere psycholoog die vooral niet wist wat het was. “Ik heb toen eigenlijk een hele sessie lang een soort gratis voorlichting gegeven over wat aseksualiteit is. En hij bleef maar zeggen: ‘aseksualiteit is iets wat je hebt’. Terwijl ik zeg: aseksueel bén je, een ziekte héb je.”

Maakt je kwetsbaar

Gelukkig stond Amber stevig genoeg in diens schoenen om te zeggen: het is een seksuele oriëntatie, dus dit hoeft niet behandeld te worden. “Maar veel aseksuele mensen weten (nog) niet van zichzelf dat ze aseksueel zijn. Dus het moment dat je dan vertelt over je ervaring met seksualiteit of relaties, en met zulke reacties in aanraking komt, kan dat je heel onzeker maken. Dan kan je gaan denken: blijkbaar is dit niet normaal. Dus laat ik dan toch maar dat pilletje nemen, of een behandeling aangaan. Ik heb bijvoorbeeld iemand gehoord die zei dat een psycholoog haar aanraadde om meer te zoenen. Gewoon dat soort gekke adviezen worden gegeven. En dat maakt je ook kwetsbaarder, want je gaat sneller over je eigen grenzen heen.”

Tijd voor verandering

Voor mensen die net ontdekken dat ze queer zijn, is zelfacceptatie vaak al een uitdaging. Daarom is het belangrijk dat zorgverleners niet proberen iemand te 'veranderen', maar juist helpen om zichzelf te accepteren. Volgens Amber is er hiervoor vooral meer kennis nodig: “Bijvoorbeeld binnen zorgopleidingen en bijscholingstrajecten. Gewoon de basis: wat is aseksualiteit, en wat is het níet? Als dat duidelijker wordt, voorkom je al een hoop misverstanden.” Maar ook op politiek vlak is er werk aan de winkel. “Er ligt een wetsvoorstel tegen conversiehandelingen in de Tweede Kamer, en ik hoop dat die wordt aangenomen. En dat dan ook aseksuele mensen onder die bescherming vallen. Want proberen iemand te ‘genezen’ van aseksualiteit is ook een vorm van conversietherapie, en dat moet gewoon verboden worden.”