Hoe lachgascilinders ervoor zorgen dat jij meer afvalstoffenheffing betaalt

Lachgas is verboden als partydrug, maar liefhebbers fixen nog steeds cilinders. Omdat er geen statiegeld meer op zit, belanden die cilinders vaak bij het restafval. Het resultaat? BIEM. Ontploffingen in vuilniswagens en verbrandingsovens. Dat is gevaarlijk voor medewerkers én duur voor ons. Want die kosten kunnen via de afvalstoffenheffing bij ons terechtkomen. Whut?

Sinds 1 januari 2023 staat lachgas op lijst II van de Opiumwet en is het alleen nog legaal voor dokters, techniek en voedingsmiddelen als slagroomspuiten. Lachgas staat op de zwarte lijst omdat het roesmiddel schadelijk is voor je gezondheid. Het inhaleren van lachgas zorgt voor een korte, maar sterke roes. Je kan er misselijk, dizzy en zelfs verlamd van raken. Maar sinds het verbod op de partydrug verboden is, zorgt het dus ook voor andere problemen.

10.000 explosies 
Voor het verbod op lachgas, was er een landelijk statiegeldsysteem op cilinders. Tot die tijd had Robert Corijn, woordvoerder bij afvalverwerker Attero, nog nooit van explosies door lachgascilinders gehoord. Maar sinds dat statiegeldsysteem niet meer geldt, flikkeren veel mensen hun lege of halflege lachgascilinders gewoon bij het restafval, en niét bij de milieustraat. En laat dat nou de plek zijn waar ze wél ingeleverd moeten worden. Vooral de 2-liter cilinders vormen een groot BIEM-probleem. Jaarlijks worden er zo’n 500.000 wegwerpcilinders verkocht. Daarvan eindigen er 375.000 op straat en 92.000 bij het restafval. En daar ontploffen er zo’n 10.000 van. 

150 miljoen extra kosten
Als zo’n cilinder ontploft, kunnen medewerkers van afvalverwerkingsbedrijven gewond raken. Ook raken vuilniswagens en verbrandingsovens beschadigd. Dat zorgt voor grote kosten: reparaties, vertragingen, en de kosten voor het verwijderen van cilinders uit het afval. “Dat is gewoon miljoenen aan schade door explosies. Het is nog wachten op de eerste dode, dat is natuurlijk niet in geld uit te drukken”, vertelt Corijn. Volgens hem voelen medewerkers zich ongemakkelijk bij die explosies. “Die explosies zitten in een ruimte verder met een betonnen wand ertussen, maar ze voelen het wel trillen. Dat is toch een naar gevoel. Er kan ook gewoon een lek in zo’n ketel ontstaan als er meerdere explosies plaatsvinden.”

De vertegenwoordigers van de afvalbranche, de Koninklijke Vereniging voor Afval- en Reinigingsmanagement (NVRD) en Vereniging Afvalbedrijven (VA), schatten in dat dit gemeenten en afvalverwerkers jaarlijks zo’n 150 miljoen euro kost. Afvalbedrijven rekenen hun schade door aan de gemeenten, die het geld ook ergens vandaan moeten hoesten. En dus is de kans groot dat de extra kosten via de afvalstoffenheffing bij jou terechtkomt. Volgens de NVRD is er niet echt een pijl op te trekken waar het probleem het meest voorkomt. “We zien het overal in Nederland, van grote gemeenten zoals Amsterdam, Rotterdam en Utrecht tot kleinere gemeenten zoals Heemstede.” 

Opruimen geblazen?
Zijn gebruikers er wel bewust van wat er gebeurt als ze hun cilinders bij het restafval doen? We vroegen jullie via Instagram Stories waar jullie je lege tanks en cilinders na afloop laten: bij het restafval, op straat, bij de milieustraat of ergens anders. 26 procent liet weten de cilinders bij het restafval te laten. 14 procent laat het achter op straat, 42 procent zet het af bij de milieustraat (netjes, netjes, maar misschien niet helemaal representatief gezien de cijfers van de afvalbranche) en 18 procent laat het op een andere plek achter.

De gemeente ruimt het toch wel op
Als Jaimy (18) uit Eindhoven lachgas inhaleert, geeft het hem een euforisch gevoel. “Ik voel me altijd alsof ik begin te vliegen terwijl ik in een stoel zit, bij elk hijsje opnieuw. Als een tank leeg is, laten we die negen van de tien keer bij een vriend staan. Ik weet eigenlijk niet waar die ze dan heen brengt. En die patroontjes gooien we vaak bij het restafval of laten we achter op straat. Dan gooien we ze snel langs de weg.” Hij houdt zich er niet echt mee bezig wat er daarna mee gebeurt. “Ik denk alleen: het komt vanzelf wel, de gemeente ruimt het toch wel op. Of iemand komt het tegen, het interesseert me niet zoveel.”

Lina (23) uit Breda gebruikt lachgas vooral thuis met vrienden en vriendinnen. “Je kan het in principe nergens kwijt, sinds er geen borg meer op zit. Als de tank leeg is na gebruik, dumpen we ‘m naast containers of langs een weg.” Wat er na het weggooien met de cilinders gebeurt, weet ze eigenlijk niet. Daar heeft ze ook nog nooit over nagedacht.

Voorsorteren van afval
Nu kan je denken: het afval moet maar beter worden voorgesorteerd. Toch? Volgens Vereniging Afvalbedrijven is het niet mogelijk om via voorsortering alle cilinders uit het restafval te verwijderen en blijft er door het hoge aantal cilinders altijd een deel in het afval aanwezig. “Ook het versplinteren van cilinders biedt niet in alle gevallen een oplossing.” Daarnaast zijn het versplinteren en voorsorteren ook niet goedkoop.

Oplossing?
Een hele hoop problemen, maar is er ook een oplossing? De NVRD roept op om weer een statiegeldsysteem in te voeren voor lachgascilinders. “Toch zie we, op basis van een pilot die in Amsterdam is gedaan, dat een retourpremie alleen lijkt te helpen om de cilinders die in het milieu worden gedumpt te reduceren. Het aantal ontploffingen in de afvalverbrandingsovens nam hierdoor helaas niet af. De echte oplossing is in onze ogen dat de cilinders Nederland niet meer binnenkomen.” 

Maar: gelukkig kan jij ook helpen. Want zo lastig is het allemaal niet: dump je cilinder gewoon bij de milieustraat. Kleine moeite, groot gebaar. En hoe minder geld jij kwijt bent aan de afvalstoffenheffing, hoe meer geld je overhoudt voor lachgas. Alleen maar winnaars, dus. <3

• Deel