Turkije/Griekenland
- Aflevering
- Afl
- 30 okt 2019, 21:50
-
Emma en Eva zien hoe er rond de vluchtelingencrisis een ware industrie is ontstaan.
Complete afleveringen van
Trippers vind je op NPO Start.
Waarom de Turkije-deal de vluchtelingencrisis niet oplost, maar verplaatst
- 6 minuten leestijd
In 2016 werd de Turkije-deal gesloten, waardoor er sindsdien een stuk minder vluchtelingen in de EU-staten zijn aangekomen. Vluchtelingencrisis opgelost, zou je zeggen. Maar de Turkije-deal is controversieel en volgens velen zelfs in strijd met de mensenrechten.
In 2015 was er een sterke stijging van het aantal asielzoekers dat naar Europa kwam. Dit heeft met name te maken met de oorlogen in Syrië en Libië. Veel mensen uit deze landen vluchtten naar Europa in de hoop daar een veilig en stabiel leven op te bouwen. Maar de landen van de EU zaten niet op deze vluchtelingenstroom te wachten. Oost-Europese landen sloten hun grenzen of vingen migranten onder slechte omstandigheden op, en Zuid-Europese kampen raakten snel overvol. Ook West-Europese landen zaten niet op zoveel migranten te wachten en afspraken over het verdelen van migranten over de Europese Unie werden niet nageleefd.
Turkije-deal
Daarom werd in maart 2016 de Turkije-deal gesloten, met als doel dat er minder asielzoekers naar Europa zouden komen. Deze deal werd gezien als baanbrekend, aangezien er eindelijk een concrete beslissing werd genomen waar zowel Turkije als de EU achter stonden. In het kort komt de Turkije-deal erop neer dat Turkije meer vluchtelingen opvangt en haar grenzen beter bewaakt. Elke vluchteling die Griekenland illegaal bereikt, wordt teruggestuurd naar Turkije. In ruil daarvoor mag één Syrische vluchteling vanuit Turkije naar een land in de Europese Unie. Ter compensatie krijgt Turkije miljarden van de EU.
En inderdaad is het aantal asielaanvragen in Europa sinds 2015 bijna gehalveerd. Maar behalve Turkije, West- en Oost-Europa zijn er weinig partijen die van de Turkije-deal profiteren. Allereerst is het natuurlijk een heel bizar idee dat er een soort ruilhandel ontstaat rondom vluchtelingen. Omdat in de afspraak tussen Europa en Turkije staat dat vluchtelingen die vanuit Turkije aankomen op de Griekse eilanden direct moeten worden teruggestuurd, is het aantal vluchtelingen dat bescherming krijgt van Europa afhankelijk van het aantal vluchtelingen dat de levensgevaarlijke oversteek waagt. En dat is immoreel, zegt VluchtelingenWerk.
In Trippers vertelt Husunbeyi, voorzitter vluchtelingenzaken in Izmir, Turkije, dat vluchtelingen een schamele 18 euro per maand krijgen van de regering. Volgens hem valt de Turkije-deal op geen enkele manier met de mensenrechten te rijmen. Het doel van de deal was het aantal oversteken te verminderen, maar dat is niet gelukt. “Je kunt mensen wel obstakels opleggen, maar ze blijven het toch proberen, maar dan onder nog slechtere omstandigheden,” aldus Husunbeyi.
Situatie in turkije
De situatie in Turkije is voor veel migranten namelijk allesbehalve prettig. Hoewel een deel van de migranten erin slaagt een nieuw leven op te bouwen in Turkije, is dit voor veel mensen onhaalbaar. Syriërs krijgen in Turkije namelijk geen asiel, omdat Turkije nooit het aangepaste Vluchtelingenverdrag van 1967 heeft ondertekend, zo schrijft de Groene Amsterdammer. Syrische vluchtelingen krijgen geen vluchtelingenstatus, geen verblijfsvergunning, geen werkvergunning, en geen toegang tot zorg of onderwijs. Ze mogen in Turkije verblijven totdat het conflict in hun land is opgelost, maar krijgen geen mogelijkheid om iets op te bouwen.
Zonder vergunning mag je niet werken, en een vergunning is duur. Als je illegaal werkt en je wordt gepakt, dan word je teruggestuurd naar Syrië. Migranten zonder geld zitten dus vast in een uitzichtloze situatie.
Daarom is er een groot deel vluchtelingen dat naar Europa wil. De kustplaats Izmir in Turkije, wat de laatste stop is voor de eilanden in Griekenland, barst bijna uit zijn voegen. Emma ziet in Trippershoe je in bijna elk winkeltje een zwemvest kan kopen om de gevaarlijke oversteek te wagen. Maar niet iedereen kan zich de oversteek naar Europa veroorloven. Een klein, krakkemikkig bootje kost zo’n 650 – 700 dollar per persoon, vertelt een mensensmokkelaar in Trippers. Een speedboot begint bij 1000 dollar per persoon.
Situatie in Griekse opvangkampen
Mensen die de gevaarlijke tocht overleven en de kampen in Griekenland bereiken doen een officiële asielaanvraag en moeten dan wachten op de uitslag. Maar de kampen zijn overvol. In maart 2019 waren er in dat jaar al 5.000 nieuwe migranten aangekomen in Griekenland, terwijl er al zo’n 72.000 migranten in het land verblijven. Op de 5 eilanden Samos, Lesbos, Chios, Leros en Kos verblijven in totaal zo’n 14,538 migranten, aldus The Guardian. En sinds de zomer is dit aantal alleen nog maar meer toegenomen.
In het kamp Moria op Lesbos, waar Emma in Trippers langsgaat, is plek voor 3.000 mensen. Op het moment van filmen zijn er 9.000. De wachttijden zijn enorm lang en de situatie verslechtert. Simon werkt voor Artsen Zonder Grenzen op kamp Moria. Hij omschrijft leven in het kamp in Trippersals onmenselijk, gevaarlijk en ziekmakend. “Mensen zitten lang vast en de mentale impact van het verblijf in dit kamp is catastrofaal. De gevolgen van de Turkije-deal zijn niets om trots op te zijn.” Ook fysieke gezondheidsproblemen vormen een probleem in het kamp. De ziekenhuizen in Griekenland zijn niet voorbereid op het grote aantal patiënten en kreunen onder de vraag.
Als migranten eenmaal te horen krijgen dat ze geen recht hebben op asiel, gaan ze vrijwel altijd in hoger beroep. Daardoor blijven er steeds meer mensen bij komen in de opvangkampen, terwijl er amper mensen weggaan.
Uit een recent artikel van De Volkskrant blijkt dat de situatie sinds het moment van filmen nog veel meer verslechterd is. Op dit moment verblijven 14.427 migranten in kamp Moria, met abominabele omstandigheden tot gevolg.
Eurocentrisch perspectief
Migratie-expert Richard Staring doet al jaren onderzoek naar migratie. In Istanboel verdiepte hij zich in mensensmokkel. “Ik werd me daar pijnlijk bewust van het eurocentrische perspectief waarmee migratie omgeven is. Al die mobiliteit wordt gezien vanuit ons, als een potentieel gevaar voor Nederland, voor Europa. Als je dan een half jaar in Istanboel zit, zie je hoe ontzettend hard Syriërs hun best doen om hun leven in Turkije te organiseren. Je ziet wat voor aantallen er in Turkije en andere landen worden opgevangen. Enorme aantallen, totaal onvergelijkbaar met die van Europa. Maar hier in Nederland dringt het beeld zich op – door de media en het politieke debat – dat alle Syriërs en nu de Afrikanen aan de poorten van Europa staan te kloppen,” zo vertelt hij in een interview met Movement.
Ditzelfde besef krijgt ook Emma na het filmen voor Trippers in Turkije in Griekenland. “Wat ik me realiseer is dat we het bij ons voornamelijk hebben over de nummertjes. 3.000 per boot, 7.000 hierheen, 10.000 daarheen. Maar al deze mensen hebben hun eigen verhaal. Het gaat uiteindelijk om mensenlevens.”