Wat is het effect van 2 jaar corona op onze mediabehoefte?

Het is voor iedereen duidelijk dat de coronapandemie de afgelopen jaren een enorme impact heeft gehad op ons dagelijks leven. Ook nu de maatregelen zijn verdwenen en het ‘normale’ leven weer wordt gevierd, zijn de gevolgen nog merkbaar. Wat zijn die gevolgen, maar vooral: hoe is de mediabehoefte van de gemiddelde Nederlander daardoor veranderd? En hoe kunnen we als media-organisatie daarop inspelen? De NPO deed er onderzoek naar.

In het voorjaar van 2020, aan het begin van de coronaperiode bracht de innovatie-afdeling van de NPO een trendrapport uit over de mediabehoeften van ‘de Nederlander’. Afgelopen voorjaar is het onderzoek nog een keer uitgevoerd om te kunnen peilen welke impact 2 jaar corona heeft gehad op het mediagedrag, het mediaritme en de algemene behoeften op dit gebied van Nederlanders. Beide rapporten zijn bedoeld om nieuwe en verschuivende behoeften in beeld te brengen.

Is onze mediabehoefte blijvend veranderd of veren we terug naar oude gewoonten? Wat hebben we geleerd? Wat zijn we meer of minder gaan waarderen? Zijn er nieuwe gewoontes ingeslepen? Simone Mutsaers, onderzoeker bij de NPO: “Uit de rapporten wordt duidelijk dat technologie, content en platforms ons door corona hebben geloodst. Maar we zijn er ook afhankelijk van geworden. Het digitale verkeer is flink gegroeid en het lijkt minder voor de hand liggend om mensen in real life te ontmoeten. Het mediagebruik neemt soms ongezonde vormen aan en gebruikers  willen nog meer op hun wenken bediend worden. Dit wordt ‘instant gratification’ genoemd.”  

Nieuwe balans
Nu corona naar de achtergrond is verdwenen, zoeken we naar een nieuwe balans tussen ons online en offline leven, zo blijkt uit gesprekken die de onderzoekers hadden met vele verschillende mediagebruikers. Het dagelijks ritme is veranderd. We zetten onze radio wat later, maar de tv eerder aan. We brengen over het algemeen meer tijd thuis door, en zijn minder vaak onderweg. Mutsaers: “We zoeken naar nieuwe manieren om online te verbinden en kijken en luisteren naar programma’s die ons meer brengen dan enkel ontspanning. We gebruiken media om te creëren én voor zelfexpressie. We varen vaker op intuïtie en inlevingsvermogen. We zoeken naar programma’s en makers die bij ons passen. De aandacht voor lokale content is gegroeid.”

Is onze mediabehoefte blijvend veranderd of veren we terug naar oude gewoonten? Wat hebben we geleerd? Wat zijn we meer of minder gaan waarderen? Zijn er nieuwe gewoontes ingeslepen? Simone Mutsaers, onderzoeker bij de NPO: “Uit de rapporten wordt duidelijk dat technologie, content en platforms ons door corona hebben geloodst. Maar we zijn er ook afhankelijk van geworden. Het digitale verkeer is flink gegroeid en het lijkt minder voor de hand liggend om mensen in real life te ontmoeten. Het mediagebruik neemt soms ongezonde vormen aan en gebruikers  willen nog meer op hun wenken bediend worden. Dit wordt ‘instant gratification’ genoemd.”  

Uit de onderzoeken blijkt verder dat veel Nederlanders nu zoeken naar een ‘bubbel die voor je werkt, in plaats van je gevangenhoudt’: “Daarvoor worden filters gebruikt om de enorme hoeveelheid informatie en mogelijk nepnieuws de baas te blijven. We zijn selectiever geworden in wie we volgen en welke content we kijken. We shoppen tussen platforms en kijken en luisteren nog meer on demand, dus op de tijden waarop het ons uitkomt.”

Blik verruimd
Al met al lijkt corona ervoor te hebben gezorgd dat mensen vaker open staan om nieuwe dingen te proberen: “Klopt, we hebben onze blik verruimd. We plannen minder ver vooruit - want de onzekerheid blijft - en we streven ernaar meer in het hier en nu te zijn.” Voor mediamakers is het goed om te realiseren dat het onderscheid tussen offline en online verder is vervaagd. Sport, therapie en onderwijs volgen mensen al steeds vaker online. Gamen is mainstream geworden en het digitaal volgen van concerten gebeurt ook vaker dan voor corona.

De polarisatie in de wereld is er helaas niet minder op geworden, de afgelopen twee jaar. Dat komt ook naar voren in de twee onderzoeken van NPO Innovatie. Mutsaers daarover: “Tegenstellingen en verschillen zijn meer zichtbaar en we staan iets meer wantrouwend tegenover overheid en instituties. Media en technologieën worden steeds vaker gebruikt om nieuwe mensen te leren kennen. We vinden veiligheid en optimisme in online communities. Steeds meer mensen beseffen dat we alleen collectief impact kunnen maken op het gebied van economie, wonen en klimaat.”

Goed nieuws is dat technologie in het algemeen vanuit een positievere invalshoek wordt benaderd. Mensen zien in dat nieuwe technologieën en innovatieve concepten kunnen helpen om meer impact te maken. “Sociale media, kunstmatige intelligentie en – in ons geval publieke - algoritmes helpen ons – mits veilig en betrouwbaar - onze reikwijdte te vergroten en de gewenste toekomst te realiseren”, besluit Mutsaers.

Beide rapporten zijn in te zien op de website van NPO Innovatie: klik hier voor de link naar het meest actuele rapport. De uitkomsten kunnen door mediamakers worden gebruikt, maar vormt ook input voor de vooruitstrevende innovatie-agenda van de gehele publieke omroep.