De horror van Nosferatu

Wanderwelle, bestaande uit Alexander Bartels en Phil van Dulm, speelde een live filmscore bij deze klassieker uit 1922. Met vooral heel veel synthesizers en een gitaar brachten ze de surrealistische horrorfilm in maart tot leven in Paradiso. Onze eigen Alma Mathijsen droeg haar introductie voor Nosferatu daar voor. 

Ik heb amper geslapen in de afgelopen weken. Ik durf mezelf niet over te geven aan de nacht. Daar krioelt iets dat zich meester van me wil maken. Heel mijn leven heb ik mijn best gedaan om me af te keren van de duisternis, om altijd te zoeken naar het licht, maar de laatste tijd faal ik. Iets roept me, iets dwingt me om de schaduw in te stappen. Vannacht dwaalde ik door mijn huis, omdat ik de slaap weer niet kon vatten. Toen ik terugliep naar mijn bed, enigszins angstig om nog een poging te wagen, lag er een brief op mijn hoofdkussen. Wat ik daar vond, zal ik vanavond aan jullie voorlezen.

Noem me niet bij mijn naam. Speculeer niet over mijn oorsprong. Het maakt niet uit wat Friedrich Wilhelm Murnau, Albin Grau en Henrik Galeen zeggen over mijn schepping. Ze eigenen me toe, terwijl ik al eeuwenlang ronddool, lang voor zij in 1922 een film over mij uitbrachten. Mijn zogenaamde creatoren, de regisseur die eigenlijk een schilder wilde zijn, de producent met een voorliefde voor occult, en de scenarioschrijver die zijn eigen afkomst verdoezelde. Die hoef ik allemaal niet serieus te nemen. Bovendien ben ik er nog steeds. Waar zijn zij? Ik vraag jullie, waar zijn zij? Allemaal dood. Alleen dat zou al genoeg bewijs moeten zijn dat zij mij niet aan elkaar hebben gedacht. 

Ook ik ken het verhaal over de loopgraven uit de Eerste Wereld Oorlog. Daar zou Albin Grau, akelige producent, die dweepte met zijn lidmaatschap van talloze magische ordes, op het idee gekomen zijn voor de verfilming van mijn bestaan. Terwijl hij aan het front vocht zou een Servische boer hebben verteld dat diens vader was herrezen als een vampier. Het wemelde daar sowieso van de bloedzuigende gedaantes. Met modder aan de laarzen en duizenden ratten die langs hem schoten zou Grau bedwelmd zijn geraakt door de verkondigingen van de Serf. Quatsch, zeg ik jullie. Niets meer dan een promotiepraatje voor een film die toch al in zwaar weer verkeerde. Grau diende niet eens als soldaat, maar als een eenvoudige verpleegkundige, meer hoef ik niet te zeggen.

Al die opgeklopte verhalen zijn in mijn ogen niet meer dan een afleidingsmanoeuvre. Mijn vermeende scheppers hadden mij, zoals de meesten inmiddels wel weten, afgeleid van een befaamde roman uit 1897 van de Ier Bram Stoker. Nu was die man ook al aan het jatten gegaan: die bewerkte een verhaal uit 1819, The vampyre, dat toen als een virus over Europa heerste. Maar Murnau, Grau en Galeen gingen in de twintigste eeuw zo zeer met het plot aan de haal dat ik me afvraag waarom ze zo vaak beticht werden van plagiaat. De weduwe van Bram Stoker, de erudiete en grootse Florence Stoker, spande een rechtszaak aan. Uiteindelijk werd bepaald dat alle kopieën van de film vernietigd moesten worden. Als ze geslaagd was in haar missie, dronk ik er geen druppel bloed minder om. Overal doken verschillende versies van het celluloid op. Een dame als Florence Stoker zou ik maar al te graag ontvangen. Strijdlustige vrouwen hebben de sappigste nekken.

Mijn naam zou een afgeleide zijn van nosophoros, het Griekse woord voor ziekte-dragend. Het Roemeense woord nuspirândul heb ik ook voorbij horen komen, wat zoveel betekent als niet-ademend. Of een ander woord uit dezelfde taal Nesuferitul, dat mij als de ondraaglijke bestempeld. En nog een: necurat, met de smetteloze betekenis: onrein. Wat mij betreft gooien we het allemaal op een hoop, noem het een parapluterm voor alles dat zichzelf staande houdt met bloed van anderen. 

Desalniettemin ben ik een wezen dat overal kan opdoemen. Ik ben niet dood, omdat ik nooit geleefd heb. Niet iedereen lijkt te begrijpen dat ik nog steeds in de schaduwen verkeer. Honderddrie jaar geleden verliet ik mijn laatste lichaam. Sinds die tijd ben ik dolende. Niet zeker wetend of het nodig zou zijn om mezelf in een nieuwe huid te laten glijden, bleef ik op de achtergrond. Ik kies mijn doden nauwkeurig uit, een vers lijk, dat nog dampt, waarvan de warmte nog niet uit de spieren is opgestegen. Die betreed ik, die neem ik over, die stuur ik aan. Pas daarna ga ik op zoek naar slachtoffers om mijn eetlust te stillen.

Mijn eerste dood was meteen de gruwelijkste. Ze sneden mijn keel door, het mes niet geslepen, de spieren bleven hangen achter het lemmet, minutenlang deden ze erover. Mijn hoofd moest helemaal los komen van mijn romp, anders zou het niet werken. Daarna vulden ze mijn mond met knoflook, wat lastig ging, want mijn kaak had zich stijf getrokken. Met brute kracht moesten de vampierjagers mijn kiezen uit elkaar wrikken. Ze hadden niet genoeg knoflook meegebracht, ze dachten dat één bol genoeg zou zijn. Een jongen uit de buurt moest meer gaan halen, het duurde zeker een half uur voordat ze mijn gehele keelholte hadden volgepropt. Mijn tweede, derde, vierde, vijfde en zesde dood leken op elkaar. Telkens kwamen ze weer met een houten staak door mijn hart. Pijnlijk, maar het gebeurde ten minste iets sneller dan bij het botte mes. Mijn zevende keer was door een zilveren kogel, dat deerde me amper. Maar de achtste keer was anders. Daar veranderde er iets. Ik wist niet dat de zon me kan verkruimelen. Het was daarvoor nog onbekend, gedaantes als ik hebben vaak genoeg het daglicht getrotseerd. Een verre neef van me, ooit beschreven door Bram Stoker, werd slechts wat zwakker in het licht, maar meer niet. In de armen van een vrouw met iets dat ooit omschreven is als een zuiver hart moest ik het lijk van graaf Orlok verlaten toen de eerste zonnestralen door het raam vielen. 

Daar wil ik nog wel iets over kwijt. Ik zuig net zo lief het bloed uit de aderen van een heer. Misschien koester ik zelfs een lichte voorkeur voor mannen die zich van de domme houden. Die zakboekjes over de strijd tegen vampiers op de grond smijten omdat het allemaal esoterische onzin zou zijn. Het zijn altijd de vrouwen geweest die doorhadden hoe de wereld in elkaar steekt, dat de levenden zich niet van het duister mogen afkeren.

Soms mis ik de koude muren van het kasteel in Transylvania. Het is vreemd, de dingen die ik het meest ben gaan missen. Stompzinnig om over een klok te beginnen. Toch glijden mijn gedachten altijd terug naar dat uurwerk. Met uiterst precieze wijzers waar bovenop een skelet uit groeide. De rechterarm wees naar de hemel, de linkerarm naar de grond. In een tarot kaartendek is de pose te vinden bij De Magiër, maar ook bij de Duivel, alleen is de houding precies omgedraaid. Traditioneel wijst de linkerarm naar de hemel en de rechterarm naar de grond. So above, so below. Zo boven, zo beneden. Zo blijft het geheel met elkaar in balans. Alleen niet in mijn wereld. Daar is alles precies omgekeerd van zoals het hoort. In mijn aanwezigheid raakt de orde verstoord. Vandaar mijn gehechtheid aan die klok.

Zelfs het koken voor mijn gasten kan ik missen. Ik kan me de nacht dat Thomas Hutter aankwam nog al te goed herinneren. Wat hij precies kwam doen, en wat hij daar zelf van wist, hoef ik niet uit te leggen. Dat zal tot jullie komen. Maar over één misvatting wil ik toch iets zeggen. Al dat eten verscheen niet zo maar op tafel, dat was geen weerspiegeling van een verlangen. Geen koortsdroom van een vermoeide reiziger, die na een lange tocht uit Wisborg niets liever wilde dan een uitgebreid diner. Alles heb ik zelf in elkaar geflanst. Van de tulband tot aan het gebraden vlees, zelfs het brood heb ik gebakken. De druiven groeien niet ver van het kasteel vandaan, ook die heb met mijn eigen handen geplukt. Jullie moeten weten dat een wezen als ik tijd over heeft.  

Ze hebben me duizenden woorden in de mond gelegd, terwijl ik niets liever dan bloed achter de kaken wil hebben. Hou de taal van de levenden bij me vandaan, geef me hetgeen dat door hun aderen stroomt. Soms was het treffend.

‘I am an appetite, nothing more.’

Soms waren het letterlijk mijn eigen teksten.

‘Your wife has a beautiful neck.’

Toch wisten jullie nooit helemaal mijn ware aard te treffen. Daarom verrast het ook niet dat mijn terugkomst verbazing oproept. Dat is het probleem van jullie tijd. Jullie durven niet de schaduw in te lopen, jullie vergeten telkens opnieuw dat het kwaad in jullie woedt. Dat het op dit moment door jullie aderen wordt gepompt, dat het gaten in jullie hart brandt, dat jullie door het duister uit te sluiten haar juist uitnodigen. Ze zal jullie overwoekeren, ze zal over jullie regeren, ze zal jullie opslokken. En omdat het zo traag gaat hebben jullie het niet eens door. 

Overdag is de doodskist mijn huis. In de nacht begeef ik me tussen de levenden. De tijd is rijp voor mijn terugkomst. Ik ben neergedaald in een land dat zichzelf verzuimt, kleinzerig en onzeker. De lage landen zijn hun eigen schaduw vergeten. Perfecte grond om een nieuw lijk uit te kiezen. Niemand hoeft mij te vrezen, niemand die mij durft aan te kijken hoeft mij te vrezen.