The Art of XTC
De meeste mensen zullen niet lang kijken naar een XTC-pil. Misschien wordt hij even kort in het licht gehouden om te kijken welk figuurtje erop staat. Dan wordt de pil doorgeslikt in een donkere ruimte vol dansende lichamen en harde muziek. Kunstenaar Adam Fierman en fotograaf Peter Andrew Lusztyk keken voor hun serie Dutch Candy: The Art of XTC aandachtig naar 350 pillen en fotografeerde ze in groot detail.
Een van de eerste foto’s die Adam voor dit project nam, was van pil in de vorm van een uil. Op het eerste gezicht leek het niet veel bijzonders; een effen grijze pil. Maar toen hij naar de uil keek die hij en zijn team met flits en vergroting hadden gefotografeerd, kon Adam zijn ogen niet geloven. Onmiddellijk drukte hij de foto af. De uil was niet grijs, maar bleek uit allemaal verschillende kleuren te bestaan. Het was een betekenisvol moment omdat het de meerwaarde van het fotoproject bewees. “Duizenden mensen hebben de pil gezien, maar niet op deze manier.” Voor Adam was het een eyeopener: “Ik begon me af te vragen wat er eigenlijk in een pil zit die iedereen zo nonchalant neemt. Waarom vertrouwen we een pillenproducent? Vanwege het logo?”
Toen de Amerikaanse Adam naar Nederland kwam, verbaasde hij zich – zoals veel buitenlanders – over de mentaliteit wat drugs betreft. “In Amerika staat XTC zowat gelijk aan Coke en Heroïne”, vertelt hij. Naast dat het hier veel meer genormaliseerd is, wordt er in het publieke debat ook anders over gesproken: “De focus ligt niet op het verminderen van gebruik, maar op het verminderen van schade.” Wat Adam betreft een verantwoordelijke benadering. Een Nederlandse oma vertelde hem dat haar kleinzoon wel eens XTC slikt op een festival. Ze beschreef het als iets “ondeugends” en had er blijkbaar geen moeite mee. Adam aan de andere kant, viel zowat omver. “Ik kan me niet voorstellen dat een Amerikaanse oma hier de lol van zou inzien.”
Naast de losse houding tegenover XTC, was Adam verrast over de logo’s die op de pillen staan. Het zijn vooral symbolen van luxe merken. Dat zit zo: Producenten willen hun tabletten onderscheiden en daarbij najagen wat op dit moment ‘cool’ is. Ze willen dat klanten hun producten associëren met deze merken. Adam: “Het is hun manier van zeggen: dit zijn luxe, goed gemaakte, high-end pillen. Wanneer ze goed geperst zijn en een logo er strak uit ziet, is de consument geneigd te denken dat de pillen aandachtig gemaakt zijn, ook als het gaat om de inhoud.” De laatste jaren staan er niet meer alleen logo’s van dure merken op pillen. Adam ziet nu ook merknamen van alledaagse winkels, zoals bijvoorbeeld van de supermarktketen Jumbo. Het is een ironische tegenreactie op de originele trend.
Voor zijn project fotografeerde Adam XTC-pillen van de laatste twintig jaar. “Zowel de complexiteit van het design als de snelheid waarmee de pillen gemaakt worden neemt enorm toe. Door nieuwe technologie kan je relatief goedkoop nieuwe figuurtjes persen. Er worden nu zelfs speciale pillen gemaakt voor festivals die maar een paar dagen duren.” Volgens Adam neemt deze ontwikkeling alleen nog maar toe: “Ik denk dat het niet lang meer duurt voordat iemand op het idee komt om speciale XTC-pillen te maken voor hun verjaardagsfeest. Als dat niet al gebeurd is.”
Hoe kom je aan 350 XTC-pillen? Geloof het of niet, er zijn mensen die ze verzamelen. Dat was dus niet zo’n probleem. Wel een uitdaging was het fotograferen van de pil, die parallel moest staan aan de lens. Samen met fotograaf Peter Andrew Lusztyk, zijn partner voor dit project, ontwierp hij een speciaal apparaat dat pillen op de juiste manier vast houdt.
Volgens Adam kan je de opkomst van populaire muziekstromingen als house en techno niet verklaren zonder het aandeel van XTC te erkennen. De partydrug maakt het immers mogelijk nachtenlang te blijven dansen. Tijdens de komende editie van ADE (Amsterdam Dance Event) is Dutch Candy: The Art of XTC daarom te zien in galerie Serieuze Zaken.
In de jaren 90 ontstond de jeugdcultuur Gabber. Gabbers namen XTC, waardoor ze genoeg energie hadden om te hakken. Helaas ging dit niet altijd goed. De documentaire Bij de dood van een gabber (BNNVARA) vertelt het verhaal van de 19-jarige Dennis, die aan een verkeerde pil overlijdt.
Eva Metselaar
Bezoekt graag musea maar kan zich ook helemaal verliezen in de online wereld van kunst en cultuur. Doorkruist alle uithoeken van TikTok om er vervolgens met een zelfgemaakte video weer vandaan te komen.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!