Tussen teddyberen en chakrapunten
Bas Kosters komt aanfietsen. Twee volle fietstassen bungelen naast zijn achterwiel. Geen boodschappen, maar kunstwerken, die hij zo nog even tussen de werken van zijn nieuwe tentoonstelling An Exercise in Joy wil hangen. Dat ze een beetje kreukelen onderweg, vindt hij niet erg. Kunst mag geleefd hebben. De plek waar hij aankomt met z’n fiets past bij dat idee: het Hembrugterrein in Zaandam, een voormalig munitiefabrieksterrein waar de rafelranden van het verleden samenkomen met nieuwe energie. Tussen vervallen loodsen en net opgeknapte ateliers werken kunstenaars, ontwerpers en andere makers. Midden in dat creatieve landschap ligt ArtZaanstad: een kunstuitleen, galerie en expositieruimte. Daar hangen nu de eerste werken van Bas. De rest? Die komen dus net van de fiets.
Even later zijn die fietstassen leeg en de muren vol. De tentoonstelling An Exercise in Joy barst uit haar voegen van kleur, vorm en materiaal. Bas’ werk is herkenbaar: uitbundig, eigenzinnig, vrolijk. Er hangen wandkleden, keramieken objecten, schilderijen, tekeningen, digitale en handgemaakte collages en textielwerken vol bloemenprint uit de jaren 70. Oude teddyberen zijn uit elkaar gehaald en weer in elkaar gezet tot bizarre gemuteerde wezentjes. En dan is er ook nog Bas zelf, of iets dat op hem lijkt: een levensgrote zelfportretpop bungelt aan touwen aan de muur, bedrukt met het eerste kunstwerk dat is gemaakt voor de expositie, bezet met chakrapunten van opzichtige glitterstenen. “Deze expositie is harmonieus, maar ook disharmonieus,” zegt Kosters. “Seksueel, maar ook niet seksueel. Vriendschappelijk. Eigenlijk is het alles.”
Joy 001
Voor wie Bas Kosters vooral kent van zijn uitgesproken modecollecties is deze expositie geen breuk, maar een logische volgende stap. Mode bleek uiteindelijk te beperkend voor zijn ideeën. “Mensen zagen vooral grappige, gekke kleren,” zegt hij. “Terwijl het voor mij altijd serieus was.” In de beeldende kunst vindt hij meer ruimte om te onderzoeken, te spelen, te twijfelen. En dat begon allemaal met één werk - Joy 2021-001- dat als je goed kijkt overal te vinden is in An Exercise in Joy.
Joy 001 ontstond in 2021, als reactie op de nasleep van de coronapandemie. “We snakten naar contact, naar zinnenprikkelend samenzijn,” vertelt Kosters. Het werk werd het begin van een langlopend onderzoek naar vreugde en groeide uit tot een complete wereld. In het kunstwerk komen allerlei technieken samen: collages met uitgeknipte tijdschriftfragmenten, tekeningen van zijn stagiair die expres ‘mislukt’ moeten lijken, digitale bewerkingen en 3D-gerenderde figuren. Zelfs zijn iconische personage Teewee (op zijn Engels uitgesproken) duikt op in een nieuwe, glanzende vorm. Het figuurtje Teewee heeft grote ogen, een rond hoofd en lange ledematen – ergens tussen een stripfiguur en een buitenaards wezen in. Die hybride aanpak zie je in de hele expositie terug. Soms levert dat iets visueel irritants op, soms iets vervreemdends, maar altijd iets wat uitnodigt tot langer kijken.
Nieuw in Kosters’ bonte universum is Jobe (ook op zijn Engels uitgesproken), een teddybeertje die overal in de tentoonstelling opduikt. Soms als keramisch object, bungelend aan een muur of zittend op een sokkel, dan weer als hoofdrolspeler in een schilderij waarin hij een spirituele ervaring ondergaat. Jobe is zacht en vreemd tegelijk, een wezen dat troost zoekt én biedt. Hij lijkt een drager van het Joy-gedachtegoed: kwetsbaar, open, zoekend.
Voor Bas Kosters is An Exercise in Joy niet zomaar een tentoonstelling, maar echt een oefening in plezier: een manier om opnieuw te ontdekken hoe hij wil maken, voelen en leven. Hij liet de modewereld (deels) achter zich en gooide zijn manier van werken om, zodat er meer ruimte kwam voor vrijheid, intuïtie en experiment. In plaats van te denken in regels of verwachtingen, begon hij te maken vanuit lol, verwondering en gevoel. Zo is deze tentoonstelling niet alleen een verzameling werken, maar ook een persoonlijke zoektocht naar wat kunst voor hem betekent en hoe plezier daar het begin van is.
En terwijl hij vertelt over het belang van vrijheid, emotie en plezier, stopt hij het gesprek even. “Wacht, ik moet even helpen.” Dan loopt hij naar een stagiair om voor te doen hoe je handschoenen netjes aan een stok rijgt. Even later hangt hij samen met een ander een schilderij recht. Het is typerend voor de sfeer waarin deze tentoonstelling is ontstaan: samenwerkend, in beweging, niet bang voor rafels of rafelranden. Alles mag leven, ook de kunst.
Bas vertelt dat hij al jaren wacht op een eigen documentaire, maar als je meer van de mode-ontwerper turned beeldend kunstenaar wil zien moet je het voor nu doen met Het Leven is een Jurk (NTR). In dit programma maakt Bas Kosters een levensjurk voor Annechien Steenhuizen en krijg je meer te weten over zijn creatieproces.
An Exercise in Joy is tot en met 7 juli gratis te bekijken in ArtZaanstad.
Remi Kerkhoven
Is onmogelijk aan te treffen zonder een boek op zak, muziek op haar oren (als er maar enige vorm van groove in zit) of filosoferend over de talloze films die ze in kleine filmhuizen heeft gezien. Het liefst op de hoogte van alle nieuwtjes in het culturele landschap, zodat ze kan opscheppen.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!