Hoe ver reikt je creatieve vrijheid?

In iedere krant die je afgelopen weken opensloeg, talkshows die je opzette of social media app die je opende, kon je er niet omheen: de moord op Theo van Gogh was overal. Twintig jaar geleden, op 2 november 2004 maakte acht kogels en een kapmes een einde aan zijn leven. De radicale moslim Mohammed B. vond dat Van Gogh de islam had beledigd, onder meer met zijn film Submission over de positie van vrouwen binnen de islam. Een kleine confession: Ik had eigenlijk geen idee wie hij was. Natuurlijk had ik weleens gehoord over ‘de moord op Theo van Gogh’, maar ik had me er nog nooit echt in verdiept. Een kleine vragenronde op onze redactie volgde en ik bleek niet de enige te zijn. Opmerkelijk was dat alle ‘jonge mensen’ geen idee hadden. Zo dacht ik dat hij een politicus was die à la Pim Fortuyn vermoord werd. Terwijl een andere collega dacht dat hij eerder een soort Willem Holleeder was. Het zal vast een generatie dingetje zijn. Ik was vier toen hij werd vermoord, las nog geen kranten en was zelfs nog te jong voor het Jeugdjournaal. Na wat onderzoek blijkt: hij was misschien wel hét symbool van de vrijheid van meningsuiting. Geen politicus of Holleeder maar een regisseur, acteur, columnist, programmamaker en televisiepresentator.  
 
Hoe ver reikt je creatieve vrijheid? Theo rekte die grens op en moest dat uiteindelijk bekopen met de hoogste prijs: zijn leven. Zijn moord maakte veel los in de maatschappij. In Theo van Gogh, de Hunkering (BNNVARA) kijken zijn moeder, familie, collega’s, vrienden en vijanden terug op de radicale manier waarop Theo werkte en leefde. Vol met beelden uit zijn films en aanvullend archiefmateriaal. Van katten in de wasmachine stoppen in zijn films, ontmaagd worden op het graf van een overleden vriendinnetje tot het gerucht dat hij met zijn moeder had ‘geneukt’. Ik heb met grote verbazing en fascinatie naar de vierdelige documentaireserie over Van Gogh gekeken. Wat een figuur, ik weet niet of ik het positief of negatief bedoel dan.  
Ik betrapte mezelf erop dat ik vaak hardop moest lachen om zijn uitspraken, die soms pijnlijk raak waren of juist helemaal nergens op sloegen. Ik baal dat ik hem nooit actief heb meegemaakt en ben benieuwd hoe hij vandaag de dag in de wereld zou staan. Wie weet had ik hem wel super irritant gevonden. De perfecte reeks, voor mij, om Theo te leren kennen óf, wie weet voor jou, om herinneringen aan de man op te halen.

Waarom ik niets meer voel

De moord op Theo van Gogh maakte veel los in de maatschappij. Z'n moeder en andere intimi beschrijven, nog steeds zichtbaar aangedaan, de verbijstering over de moord op Theo. Theo groeide op in Wassenaar, een tijd waarvan hij altijd zei: 'Ik lijd aan een gelukkige jeugd'. Uit wat voor nest komt Theo en hoe heeft hem dat gevormd?