Hoe verloren kunst weer tot leven komt
Het achttiende-eeuwse schip de Vrouwe Maria verliet in 1771 met een mysterieuze lading de haven van Amsterdam, bestemd voor tsarina Catharina de Grote in Sint-Petersburg. Aan boord bevonden zich kostbare 17de-eeuwse schilderijen, bedoeld voor de collectie van de tsarina. Maar het schip kwam nooit aan: voor de kust van Finland zonk het met zijn waardevolle vracht naar de bodem van de zee. De bemanning overleefde het, de meesterwerken niet. Dit historische drama vormt het uitgangspunt van het nieuwe tv-programma De Gezonken Meesters.
Hoe zouden die gezonken kunstwerken er namelijk uit hebben gezien?
In elke aflevering krijgt een groep hobbykunstenaars, die zichzelf hebben aangemeld, de opdracht om de geest van een gezonken meesterwerk vast te leggen. Ze hebben slechts beperkte informatie over het schilderij dat in de Archipellenzee verloren ging. Binnen drie maanden moeten ze een kunstwerk maken in een materiaal naar keuze. Olieverf, stof, glas, wol of brons – alles is toegestaan.
Dan doen er ook nog elke week twee meesterschilders mee. Het zijn schilders die van hun hobby hun professie hebben gemaakt en die dit dan ook flink onder de knie hebben. Deze twee schilders worden gevraagd om het desbetreffende kunstwerk zo accuraat mogelijk proberen na te maken: zoals hij er dus echt zou moeten hebben uitgezien.
Na drie maanden worden de kunstwerken getoond aan juryleden Abbie Vandivere, restaurator in het Mauritshuis en Pieter Roelofs, directeur van het Rijksmuseum. Zij beslissen wie, van beide categorieën wint: de hobbyisten en de meesterschilders. Beide winnaars mogen hun kunstwerk exposeren in het Scheepvaartsmuseum.
En dat is waar de aflevering begint: het Scheepsvaartmuseum. Met een publiek van zo’n 250 deelnemers, vertellen Abbie Vandivere en Pieter Roelofs over welk kunstwerk en vooral over welke kunstenaar het deze aflevering gaat.
Aan boord van de Vrouwe Maria lag bijvoorbeeld een schilderij van 1 meter 35 hoog en 2 meter breed, genaamd De Groote Ossendrift. Het kunstwerk werd geschilderd door Paulus Potter. Dat het doek 10 ossen bevatte was niet heel gek voor Potter: hij stond en staat namelijk bekend om zijn schilderijen van vee. Ossen waren toch wel zijn favoriet. Van de ongeveer 100 werken die hij heeft nagelaten bevat meer dan de helft van de schilderijen een os, stier of koe.
Naast dat de dieren realistisch en sferisch geschilderd zijn, lijken ze ook haast tastbaar. De dikke penseelstreken van Potter, aangeduid door Vandivere als impasto, zorgen ervoor dat de vacht van de ossen, ook al zijn ze écht met olieverf gemaakt, zacht lijken. Dit is dan ook een van de vier eisen die worden gesteld aan het maken van het kunstwerk: er moet textuur zichtbaar zijn. Daarnaast moet het werk 10 ossen bevatten, moet het zonnig zijn en moet de afbeelding op het kunstwerk zich op het platteland afspelen.
Na de uitleg van Vandivere en Roelofs, moeten de 250 gegadigden aan de slag. Met vier eisen op zak en goede moed pakken ze hun penselen, tuft- of naaimachine, hamers en krijt uit de kast, om te beginnen aan de klus.
Ben je nou benieuwd geworden naar de serie? Elke zondag om 20.30 op NPO 1 is er een nieuwe aflevering van de Gezonken Meesters.
Remi Kerkhoven
Is onmogelijk aan te treffen zonder een boek op zak, muziek op haar oren (als er maar enige vorm van groove in zit) of filosoferend over de talloze films die ze in kleine filmhuizen heeft gezien. Het liefst op de hoogte van alle nieuwtjes in het culturele landschap, zodat ze kan opscheppen.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!