De meest dodelijke vorm van plastic afval in zee

Nog nooit werd wereldwijd zoveel vis gegeten als nu. Maar de almaar toenemende visconsumptie zorgt ook voor meer afval in de zee, veroorzaakt door het vangen van de vis. Per jaar belandt er dan ook tussen de half en één miljard kilo vistuig in de oceanen. Hoe zit dat precies en wat zijn de gevolgen?

Waar staan we?
Een half tot één miljard kilo aan vistuig dus. Dan hebben we het over lijnen, netten en ander vismateriaal. Deze vervuiling wordt ook wel ‘spookvistuig’ genoemd. Dit is ook gelijk de schadelijkste vorm van plastic afval voor zeedieren. Dit komt dan voornamelijk door verstikking in spooknetten of kleine stukjes plastic wat ze binnenkrijgen. In de stille oceaan is 46% van het totaal aan plastic in het water dit soort netten.

Hoe komt dit?
Mensen zijn voornamelijk meer vis gaan consumeren, waardoor het onvermijdelijk is om vaker een net over boort te gooien om zodoende de vraag naar vis te voorzien. In 50 jaar tijd is de visconsumptie wereldwijd namelijk verdubbeld. Waar men in 1960 per persoon per jaar nog 9,9 kilo vis at was dit in 2017 al gestegen naar 20,3 kilo.

Doordat er massaal gevist moet worden om aan de vraag te kunnen voldoen gaat er ook weleens iets mis. Netten kunnen klem komen te zitten, of bijvoorbeeld per ongeluk losschieten. Een ander groot probleem is vispluis. Vispluis is de naam dat gebruikt wordt voor de oranje of blauwe plastic draadjes die massaal onder de visnetten aan te treffen zijn. Dit wordt voornamelijk ingezet bij bodemvisserij, zoals bij het vangen van tong, schol en garnaal. Deze trossen aan plastic draadjes werken als een buffer tussen het net en de bodem van de zee. Hierdoor zullen de netten minder snel slijten en heb je minder kans op gaten. Het nadeel is dat dit vispluis door de schuring op de bodem makkelijk losraakt waardoor dit in de zee terecht komt. Ook spoelt het gemakkelijk aan op de stranden, dit blijkt uit onderzoek van Rijkswaterstaat uitgevoerd door stichting De Noordzee. Vispluis is namelijk het meest gevonden afvalitem op niet toeristische stranden; per 100 meter strand 142 stukjes netafval.

Wat is de oplossing?
Een realistische oplossing is dat we iets aan de spooknetten en vispluis gaan doen. In het laatste geval hebben Rijkswaterstaat, VisNed en Stichting De Noordzee hun krachten gebundeld om te kijken naar duurzame alternatieven. De afgelopen jaren zijn dan ook tientallen materialen en ontwerpen in combinatie met elkaar getest. In totaal zijn er vijf kansrijke duurzame alternatieven ontstaan waarvan drie op dit moment zich al bewezen hebben in de praktijk, vooral op zandige zeebodems. Namelijk rubberen strips, versneden fietsbanden en strips van yakleer. Dat laatste komt speciaal uit de Himalaya en is afkomstig van de yak. Het dier wat ongetwijfeld het meest geassocieerd wordt met dit gebied. De afstand dat yakleer helemaal moet afleggen om vispluis te vervangen is ver en dus niet ideaal, maar daar staat tegenover dat het een stuk duurzamer is in gebruik. Hopelijk kunnen dergelijke initiatieven in elk geval een groot deel bijdragen aan een schonere zee.

Bronnen: WWF, Noordzee, Visserij Nieuws, My Himalaya

• Deel