Kijkersvraag: Waar komt de traditie van de kerstboom vandaan?

Ieder jaar in december zijn de kerstbomen niet aan te slepen. In Nederland worden jaarlijks zo’n 2,5 miljoen kerstbomen verkocht en versierd. Maar waarom doen we dit eigenlijk? Waar komt de traditie van de kerstboom vandaan?

Germanen

De kerstboom vindt zijn oorsprong waarschijnlijk bij de Germanen. Groene bomen en takken staan bij oude Germaanse stammen symbool voor vruchtbaarheid en goddelijkheid. Vooral de dennenboom valt op, omdat hij het hele jaar door groen blijft. De groene boom kondigt daarnaast ook de nieuwe lente aan. Daarom zetten de Germanen tijdens de midwinternacht, de kortste dag van het jaar een dennenboom neer. Meestal doen ze dat in het midden van hun dorp. Deze versieren ze onder andere met appeltjes. Versieringen met manen en sterren duiden erop dat de Germanen de bomen ook goddelijke krachten toedichten.

Christelijke traditie

Als het Christendom zijn intrede doet in Europa, worden kerstbomen onderdeel van de Christelijke traditie. Uit historische bronnen blijkt dat kerstbomen al in de 16^e eeuw onderdeel zijn van christelijke winterfeesten in Oost-Europa, Scandinavië en gebieden van wat later Duitsland zou worden. De eerste vermelding van een versierde kerstboom stamt uit 1510 en komt uit de Letse hoofdstad Riga. Deze boom versieren ze met kunstrozen die symbool staan voor de Heilige Maagd Maria.

Boom in huis

Vanaf de 17^e beginnen rijke Duitsers kerstbomen in hun huis te plaatsen. Ook deze worden versierd met appeltjes. Dit zou een verwijzing zijn naar de zogenaamde “Adam en Eva’s dag” op 24 december. Dit gebruik wordt daarna snel overgenomen door de Britse adel. Rond de boom worden toneelstukken opgevoerd om Bijbelverhalen uit te beelden voor de gewone mensen waarvan het grootste deel in die tijd nog analfabeet is. Vanaf de 19^e eeuw verspreidt het gebruik om een kerstboom op te zetten zich ook naar de rest van Europa.

Kerstboom in het Witte Huis

Als Duitse emigranten naar Amerika vertrekken begin 19^e eeuw nemen zij ook de traditie van de kerstboom mee. Halverwege de 19^e begint het feest al commerciële trekken te krijgen en worden de bomen steeds groter en uitbundiger versierd. In 1853 verschijnt de eerste kerstboom in het Witte Huis. De kerstboom was niet meer te houden. In 1901 probeert president Theodore Roosevelt nog tevergeefs een verbod in te stellen op kerstbomen. Hij denkt dat kerstbomen desastreus zijn voor de bomenvoorraad, maar zijn zoons halen hem met behulp van een natuurbeschermer over om van het verbod af te zien.

Zondagsscholen

In Nederland zijn het eerst de vrijzinnig protestanten die de kerstboom omarmen. Tijdens het Réveil, een internationale opleving van het gereformeerde denken en handelen in een deel van het negentiende-eeuwse Europa, opent men veel zondagsscholen in Nederland die de kerstboom introduceren bij de gewone Nederlander. En ondanks protest van de Rooms-Katholieke kerk is de kerstboom nooit meer weggegaan en vieren we kerst nog steeds op deze manier.

Bronnen: IsGeschiedenis, Historiek, NOSop3

• Deel