Poker, voetbalgokken en roulette: zó maken (online) casino's jou verslaafd

Van influencers in gokreclames tot een ‘gratis’ startbedrag en spam met aanbiedingen: alles wordt uit de kast getrokken om jou te laten gokken. En dat is gevaarlijk, want iedereen is gevoelig voor verslaving. In Brainhack vertelt reclamemaker Martijn de Vreeze over zijn tijd als gokverslaafde: ‘Een dopamine rush die door je lijf schiet’

Reclames voor online gokken
Heb jij online weleens een gokje gewaagd? Dikke kans van wel. Alleen al in Nederland wordt er namelijk jaarlijks 1,3 miljard euro (online) vergokt. Dat is niet gek, want sinds oktober 2021 is online gokken legaal voor websites met een vergunning. Het idee? Binnen een gecontroleerde omgeving zouden gokverslavingen onder controle worden gehouden. Maar of dat écht zo is...

Waarschijnlijk niet. Reclames voor goksites vliegen je om de oren en zorgen júist voor meer gokkers. Sinds afgelopen zomer is het maken van reclame voor online gokken daarom aangepakt. Het inzetten van rolmodellen, zoals influencers of ex-voetballers, mag niet meer. Maar dat betekent niet dat jongeren niet héél veel gokreclames tegenkomen: “Welke voetbalblog of YouTube-video je ook bekijkt, de vraag of je vierentwintig jaar of ouder bent gaat een keer komen. Vink je ‘ja’ aan, dan krijg je non-stop gokreclames te zien”, aldus reclamemaker Martijn de Vreeze. “Alle jongeren zitten online. Niemand komt hun identiteitsbewijs controleren.”

Kan iedereen gokverslaafd worden?
En dat terwijl iedereen in theorie een potentiële gokverslaafde is, zegt Margriet Sitskoorn, hoogleraar klinische neuropsychologie. In deze aflevering van Brainhack legt Sitskoorn uit hoe we allemaal gevoelig zijn voor verslaving: “Gokken begint bij genot. Dat gevoel opzoeken verandert van een automatisme, in een noodzaak. Als mensen winnen denken zij meestal: ik kan dit heel goed. En dát is de gevaarlijke gedachte. Daar zijn we allemaal gevoelig voor”, aldus Sitskoorn.

Illusie van controle
Denken dat je goed bent in een gokspel wekt namelijk de illusie dat je controle hebt over het spel. Dat wordt ook wel de ‘illusion of control’ genoemd. Sitskoorn: “Je denkt dat jouw vaardigheden een invloed geven op jouw kansen om te winnen; dat je controle hebt over het spel. Maar dat is niet zo.” Je herkent dat vast wel: een strategie kiezen bij bijvoorbeeld een kermisspel, waardoor je denkt dat speeltje wél te krijgen. “Maar het is gewoon toeval. We denken dat we controle hebben en daar spelen die spellen op in.”

Pokeren vanuit je bed
Een andere reden dat gokken zo verleidelijk is? Dat het casino ín je telefoon zit! “In mijn tijd moest je nog naar een fysiek casino. Toen ik tussen mijn achttiende en twintigste gokverslaafd was, moest ik elke keer de ‘walk of shame’ lopen. Ik ging gecamoufleerd, in de hoop dat niemand me zou zien. Je schaamt je enorm”, zegt reclamemaker Martijn de Vreeze. Nu kun je gokken zonder dat anderen dat zien of weten. In je pauze, op de wc of als je in bed ligt. “Het valt niet op wie gokt, en dat is het hele gevaar. Dat maakt het nog makkelijker om te blijven gokken”, aldus de Vreeze.

Smijten met aanbiedingen
Ook proberen (online) casino’s je vaak te lokken met ‘gratis geld’. Je meldt je aan en je krijgt een startbedrag om mee te gokken. Maar…gratis geld bestaat niet. “Voor zo’n startbedrag moet je eerst een account aanmaken, en daar hangen héél veel kleine lettertjes aan. Je krijgt het bedrag niet zomaar: je moet het wel eerst een keer rondspelen. Dat is dus echt een slangenkuil”, aldus de Vreeze. Zogenaamde aanbiedingen moeten je dus aan het gokken houden.

Stoppen is geen optie
Bovendien kan het aanmaken van een account het lastig maken om te stoppen met online gokken. De Vreeze: “Als je een account hebt, blijven ze achter je aanzitten met e-mails en pushberichten. Juist als je een tijdje stopt met gokken -bijvoorbeeld omdat er geldproblemen ontstaan- blijven ze met aanbiedingen strooien. Daardoor word je continu getriggerd. En het wordt je écht lastig gemaakt om je account te sluiten. Dat zit altijd goed weggestopt.”

Droomplaatjes schetsen
Een man komt aan in de rijke sfeer van een casino, hij parkeert zijn mooie auto voor de deur en straalt uit dat hij alles onder controle heeft: “Een goed voorbeeld van een mooi gemaakte gokreclame. Dat is namelijk het gevoel die gokkers moeten krijgen: dat ze controle hebben over bijvoorbeeld de roulettetafel of de fruitmachine”, aldus de Vreeze. Een wereld van rijkdom, luxe en spanning wordt vaker in reclames geschetst: “Daar kijk je naar in de hoop zelf invloed te hebben op het spel. Het is verleidelijk, want zo’n leven wil je ook.”

In gokreclames wordt bovendien gedaan alsof gokken de normaalste zaak van de wereld is. Zo word je vaak 'een speler' genoemd. “Zo van: doe toch een spelletje. Dat is weer een manier om gokken laagdrempelig te maken. Maar je bent gewoon een gokker; je gokt met écht geld. Je bent geen mens-erger-je-niet of Monopoly aan het spelen.”

Signalen dat jij (iets) te graag gokt
Hoe weet je dan of je in de gevarenzone zit, als het aankomt op gokken? Volgens de Vreeze merk je dat als gokker al snel: “Je voelt dat je moét. Je moet dat gevoel van spanning terugkrijgen. Alsof er een stuk metaal in je hart zit, en de automaat (of je telefoon) een supermagneet is. Ook al zeg je tegen jezelf dat je het niet moet doen, je gaat het tóch doen. Je hebt gewoon geen macht meer over jezelf.”

Aan de gedachte van rijk worden, ligt het volgens de Vreeze niet. “Ik dacht wel dat er met gokken makkelijk geld te verdienen is, maar daar gaat het niet om. Waar je verslaafd aan bent is de kick: de endorfine- en dopaminerush die door je lichaam schiet.”

Praat erover
Vaak gaat (veel) gokken gepaard met liegen en verbergen: “Geld lenen, afspraken afzeggen en smoesjes. Je zal niet snel tegen iemand zeggen dat je verslaafd bent. Bij een gokverslaving zet je alles letterlijk op het spel. Je verliest je geld, je zelfvertrouwen, je baan en soms de mensen om je heen. Honderden of duizenden euro’s…er is geen ondergrens. Die bestaat niet bij gokverslaafde mensen.”

De tip die van Vreeze geeft is dan ook je verhaal niét voor jezelf te houden: “Deel je gokprobleem met iemand die je vertrouwt. Als je het te eng vindt om met je ouders te bespreken, praat dan met iemand op school of een vriend of vriendin”, aldus de Vreeze. Gokken voor jezelf houden, is het probleem in leven houden. “Dan gebeurt er niks. Als je praat ontdek je dat je niét de enige bent. Delen is de voordeur naar een oplossing.”

Meer weten over hoe we worden beïnvloed? Brainhack is vanaf 15 januari elke maandag te zien om 22.00 uur op NPO3 of check npo3.nl/brainhack

• Deel