‘5G veroorzaakt corona': nepnieuws dat in 30 dagen de hele wereld bereikte

5G-straling zou de eigenlijke oorzaak zijn van de corona-epidemie. Deze theorie verspreidde zich, net als het virus, razendsnel over de hele wereld. Wie begon deze theorie – wie is patient zero?

Tot enkele weken geleden had niemand het verband nog gelegd. Vandaag staan anti-5G-Facebookgroepen bol van de omineuze berichten over de “echte oorzaak” van de corona-epidemie: 5G. Het idee heeft ook de geesten van Nederlandse anti-5G-activisten bereikt, zoals Renée van Gennip. Eind januari 2020 demonstreerde ze nog op de Dam tegen de invoering van het razendsnelle mobiele internet en had ze nog nooit van de theorie gehoord. Nu wel. 5G-straling bemoeilijkt de opname van zuurstof in het bloed. De symptomen zijn onder meer hoesten en kortademigheid. Waar 5G komt, zoals in Wuhan, lijkt dus een epidemie van longontsteking te volgen. Of het waar is? Dat weet Van Gennip niet zeker, maar ze “zou er niet raar van staan te kijken als dat klopt". 

Inmiddels wordt er anti-5G groepen meerdere keren per dag over het coronavirus gepost. Zo ook in 5G-Plein, een groep die Van Gennip medebeheert. Soms insinuaties: “In Wuhan schijnt op het moment van de uitbraak ‘toevallig’ een 5G-netwerk geactiveerd te zijn.” Dan weer boude beweringen: “Corona = 5G. Heel kort door de bocht maar het is zo.” 

Een onschuldig nieuwsbericht in kwaadaardige context

Binnen 5G-Plein blijkt de patient zero van deze virale theorie ene ‘Rick’, een Hagenees die op Schiphol werkzaam is, onder meer als baggageafhandelaar. Op 26 januari postte hij als eerste over het mysterieuze verband. Diezelfde week gaat de associatie tussen 5G en corona wereldwijd viraal, zo blijkt uit cijfers van Google. Ricks post lijkt in eerste instantie onschuldig: een link naar een berichtje op een Chinese nieuwssite over de introductie van 5G in Wuhan. De pijn zit in het bijschrift. Kan het toeval zijn dat corona net hier toeslaat, vraagt Rick zich af, in de eerste stad waar 5G wordt uitgerold? Wat als de ‘coronadoden’ eigenlijk slachtoffers zijn van de straling? 

De feiten kloppen niet: Wuhan is niet de eerste stad waar 5G is uitgerold. En in de meeste steden waar 5G inmiddels in de lucht is, is nog niemand aan corona overleden. Maar de tekst is dan ook niet van Rick afkomstig. Hij zegt deze gekopieerd te hebben van de Facebookpagina van Mel Fabregas, een burgerjournalist uit Arizona met een eigen podcast. Terugkerende thema's: new world order, buitenaardse wezens en geheime ondergrondse bunkers. De oorspronkelijke post is niet meer terug te vinden, maar de naam Fabregas duikt ook op bij de eerste verwijzing (d.d. 23 januari) naar de bizarre theorie op een bekend online forum voor ‘alternatief’ denken.

Wat de bron ook is, vanaf januari verspreidt het nieuws zich snel. Met een speciale tool is te zien waar het Chinese nieuwsbericht zoal gedeeld is. Gecombineerd bereik: bijna een miljoen gebruikers. De pagina’s waarop dit gebeurt geven een beeld van de achtergrond van de believers: chemtrail watchers, Q-Anon fans, Gele Hesjes, maar vooral 5G-verzetslieden. 

Nieuwsbericht glipt door mazen van factcheckers

Facebooks toch al weinig effectieve factcheckprogramma staat machteloos tegenover dit virus: omdat het nieuwsbericht dat gedeeld wordt waar is doen de censors niks ertegen. Het gif zit in de bijschriften, en die worden niet gecontroleerd. 

Het uit context gehaalde nieuwsbericht is slechts de eerste golf. In allerhande Facebookgroepen en blogs wordt het bericht opgepikt en verder verspreid. Een belangrijke rol is hierbij weggelegd voor de Nederlandse ‘ufo-deskundige’ John Kuhles. Kuhles bereikte al eerder een wereldwijd publiek toen hij vogelsterfte in Den Haag onterecht koppelde aan de introductie van 5G. Via zijn internationaal georiënteerde groep Stop5G verspreidt de corona-theorie zich onder wereldwijde 5G-verzet. Berichten duiken op in Polen, Zuid-Afrika, Portugal, Italië, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Australië, Frankrijk. Een pandemie is geboren. Kuhles wil geen vragen beantwoorden van Brandpunt+. Journalisten hebben hem te vaak in een kwaad daglicht geplaatst, vindt hij. “Ga me niet framen”, zegt Kuhles. “Ik ken de meeste trucjes van mainstreammedia.”

Nieuwe ‘feiten’: Corona op Diamond Princess veroorzaakt door 5G

Nu de geest uit de fles is begint het bericht ook te duiken op andere plekken, zoals YouTube. Nieuwe ‘feiten’ worden ingebracht om de theorie te ondersteunen. Zo zou de Diamond Princess, een cruiseschip waarop het coronavirus werd gevonden, ook met 5G zijn uitgerust. Verplichte vaccinaties zouden mensen juist gevoeliger hebben gemaakt voor het virus. 

Tegenmaatregelen lijken de verspreiding van dergelijk nepnieuws nog niet te kunnen stoppen. Facebook laat sinds kort een link naar de WHO-site zien als je binnen de site zoekt op de term ‘coronavirus’. Wie goed zoekt kan ook een bericht vinden dat door factcheckers is kaltgestellt. Verder wordt verspreiders van de 5G-theorie kennelijk weinig in de weg gelegd, een probleem dat de World Health Organization eerder deze maand al met Facebook en andere techbedrijven besprak. 

Maar voelen de 5G-activisten dan zelf geen verplichting naar Facebookgebruikers? Is de informatie die in hun groepen gedeeld wordt in potentie niet gevaarlijk? Catherine van Ommeren van 5G-Plein noemt dit idee ‘paternalistisch’. “Wij doen niet aan censuur”, zegt ze. "Onze lezers zijn heel goed zelf in staat in te schatten of ze een bron wel of niet willen geloven." 

Die hebben de keuze inderdaad al gemaakt, zo lijkt. Het aantal kritische reacties op Van Ommerens laatste post? Nul.

• Deel