Die anti-ratrace-TikToks zijn alles wat er mis is in deze kapitalistische wereld

Hebben jullie die anti-ratrace-video’s op TikTok al gezien? Zij zijn allesbehálve een middelvinger naar het kapitalisme: deze geprivilegieerde jongeren willen juist snoepen van al het lekkers wat het kapitalisme te bieden heeft.

Iedereen weet: wanneer je drie keer hetzelfde filmpje afspeelt op TikTok wordt je algoritme gebombardeerd met dezelfde soort video’s. Mijn eigen tijdlijn is momenteel bezaaid met video’s van jongeren die zogezegd de ‘ratrace’ willen ontsnappen. ‘Fuck the system, break the cycle’ klinkt het in die video’s. Maar creëren we wel een betere wereld als iedereen een snelle zakenjongen in Dubai wordt? (Nee) (Het antwoord is nee).

In deze video’s vertellen ze dat lange dagen op kantoor werken en wonen in een rijtjeshuis in een nieuwbouwwijk hun grootste nachtmerrie is. De mensen die hier wél voor kiezen, worden uitgebeeld als diepongelukkige ratten die vastzitten in een tredmolen of muizenval – mensen die bezig zijn aan een reeks eindeloze of nutteloze handelingen die geen uitzicht bieden op resultaat dus. Volgens een groep mensen is de 9-tot-5-baan het perfecte voorbeeld hiervan.

@ck.priv4te 😶 #fyp #viral #fypシ #foryou ♬ original sound - Nate

Commentaar op de 9-tot-5-baan

Oké, ik begrijp het commentaar op de vijfdaagse werkweek waarin acht uur per dag wordt gewerkt. Als freelance journalist werk ik minimaal veertig uur per week en tijdens mijn vakanties denk ik vaak: deze vrijheid voelt gekocht. 

Maanden werk ik mezelf uit de naad om tijdens vakanties in vrijheid te kunnen leven. Thuis begint het riedeltje van werken en sparen weer opnieuw. Ondanks dat ik dol ben op mijn baan en ervoor kies om veel te werken, voelt dat soms wrang. Ik begrijp dat zo’n leven niet voor iedereen is weggelegd en het je ongelukkig kan maken.

De mensen achter die TikTok-filmpjes laten weten dat ze klaar zijn met deze ratrace en hebben – vaak door middel van crypto of dropshipping – een manier gevonden om hieraan te ontsnappen. Met deze banen zou je hooguit nog maar drie uurtjes per dag hoeven werken en voor de rest kun je volop genieten van je vrijheid. 

Kapitalistische dromen

Het is echter niet zo dat ze het met minder geld willen doen of van een huisje ergens off-grid dromen. De anti-ratrace-video’s op TikTok zijn allesbehalve een middelvinger naar het kapitalisme. Wat me opvalt is dat deze jongeren weinig willen werken, maar wel naar extreme luxe snakken. 

Naast hun grote nachtmerrie schetsen ze ook het leven waar ze van dromen: crossen met een Ferrari door Dubai, overnachten in luxe hotels in Santorini en eerste klas vliegen naar een warm land. Deze jongeren willen juist snoepen van al het lekkers wat het kapitalisme te bieden heeft. 

@ecomjoshcarter Start today! Not tommorow 💰 #dropshipping #makemoney #ecom ♬ His & Hers - Internet Money & Gunna

Die drang naar een – in mijn ogen – onrealistische levensstijl komt niet zomaar ergens vandaan. Wie snel geld wil verdienen, struikelt op social media over de advertenties van zelfverklaarde succesvolle ondernemers die cursussen en trainingen aanbieden over hoe je snel rijk kan worden. Zolang jij je doel voor ogen houdt, kun jij ook financieel onafhankelijk leven, beloven deze ‘finfluencers’ (financiële influencers). 

Kritiek op finfluencers 

Op TikTok wordt dezelfde boodschap overgebracht als in de cursussen van finfluencers: zij zeggen dat financiële vrijheid voor iedereen is weggelegd. Het woord privilege wordt geen enkele keer in de mond genomen. De enige reden waarom je nog niet financieel vrij bent, zou slechts komen door belemmerende gedachten. 

@wealth.mindset #entrepeneur#millionairemindset #millionaire #rich #process #wealthy #hustle #successful #motivational #motivationalquote #roadtosuccess ♬ оригінальний звук - World Football

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft al eens haar zorgen over deze finfluencers uitgesproken. De onafhankelijke gedragstoezichthouder vindt dat deze groep onzorgvuldige aanbevelingen doet en beleggingsadvies geeft. Ook zegt het AFM dat finfluencers vaak risicovolle producten aanprijzen en niet altijd transparant zijn over hun eigen belangen en de vergoedingen die ze krijgen. Zo schreef NRC in maart 2022 al eens een ontluisterend verhaal over een bekende finfluencer.

De makers achter de ‘fuck the system, break the cycle’-TikToks hebben zich laten inspireren door deze omstreden ondernemers. Het meest kwalijke aan deze filmpjes die rondgaan op TikTok is dat er wordt gedaan of iedereen zomaar zijn baan kan opzeggen en vooral je mindset bepaalt of je wel of geen succesvolle carrière hebt. 

Ik vind het ook moeilijk dat mensen die wél kiezen voor financiële zekerheid door middel van een vaste baan worden omschreven als ratten of mensen die meelopen met de massa en het leven niet doorhebben. 

@wealth.mindset #entrepeneur#millionairemindset #millionaire #rich #process #wealthy #hustle #successful #motivational #motivationalquote #roadtosuccess ♬ оригінальний звук - World Football

Géén ratten

Ratten? Vaak zijn het gewoon hardwerkende mensen die bijvoorbeeld voor hun familie willen zorgen. Go you als je op een eerlijke manier in korte tijd veel geld verdient, maar het is een gevaarlijke trend om cruciale banen weg te zetten als een soul sucking nightmare. Het zijn de mensen die ervoor zorgen dat jij überhaupt een cocktail kunt drinken of een dure auto kunt huren, maar ook de mensen die we in het dagelijks leven zo hard nodig hebben. Denk aan monteurs, verpleegkundigen, leraren, tandartsen en hoveniers. Beroepen waar momenteel een schreeuwend tekort aan is – en echt niet altijd zonder passie en liefde worden uitgevoerd.

Ja, we mogen kritiek hebben op hoe onze maatschappij is ingericht. Nee, je hoeft niet vijf dagen per week te werken als je dat niet wilt of een studie te volgen die je ongelukkig maakt. En het is helemaal je eigen keuze als je een online cursus geeft vanuit de Burj Khalifa. 

@ambergtaylor For my weekend warriors 👩🏼‍💻 #workdayvibes #officedays #9to5grind #weekendwarrior ♬ dawnnpark normalize the 9 to 5 - Dawn (she/her)

Maar stel je voor dat iedereen met deze banen stopt en onder een palmboom in Spanje gaat zitten dropshippen. Onrealistisch toch? Niet iedereen heeft het voorrecht om te stoppen met hun huidige baan, sommige mensen hebben ook gewoon passie voor hun werk dat niet te maken heeft met Lamborghini’s en espresso martini’s – en dat moeten we uiteindelijk ook niet willen. Laten we dáár eens aan denken voordat we dit soort filmpjes maken en massaal liken. Wie zijn dan de echte ratten in dit verhaal?

• Deel