Terwijl je dit leest worden al je gegevens verzameld en doorverkocht

Maar lees het toch maar. Want: als al je gegevens worden verzameld, is het op z'n minst goed om te weten wáár deze naartoe gaan. Wie kan er bij? En, hoe veilig worden ze opgeslagen?

We zitten op een terras met datajournalist Dimitri Tokmetzis. Hij sluit zijn laptop aan op een simpel, zwart kastje met een ananas er op. Niet veel later verschijnen in zijn scherm de eerste personen die contact zoeken met het gratis wi-fi netwerk dat hij net heeft gemaakt. Het is vanaf dat moment makkelijk om te zien waar deze mensen allemaal eerder waren met hun telefoon of laptop. Tokmetzis: “Je telefoon zendt de hele tijd uit: ik ben nu hier en ik ben hier geweest.”

Trackers

Even het nieuws kijken op Nu.nl, een paar schoenen online kopen; bij de meeste simpele handelingen op internet kijken er partijen mee. En dit gaat echt niet over kwaadwillende hackers of Amerikaanse veiligheidsdiensten. De meeste – op 't oog – onschuldige sites sites hebben op de achtergrond een aantal trackers geactiveerd die bijvoorbeeld zien waar jij bent en welke websites je nog meer bezocht hebt. De trackers, kleine programmaatjes, verzamelen zoveel mogelijk informatie over de websitebezoeker. Tokmetzis: “Je moet het voor je zien alsof je de krant leest en er vijftig mensen over je schouder meekijken om te noteren wat je leest en die briefjes op je rug plakken met notities over jouw gedrag,”

Je moet het voor je zien alsof je de krant leest en er 50 mensen over je schouder meekijken om te noteren wat je leest...

Dimitri Tokmetzis, datajournalist

Auto’s tjokvol sensoren

Maar niet alleen bij het gebruiken van een laptop of telefoon worden op de achtergrond gegevens verzameld en verwerkt. Ook de nieuwere auto’s zijn ware dataslurpers. “Ze zitten tjokvol sensoren en deze slaan enorm veel informatie op”, vertelt Bas Boorsma. Als directeur internet of things bij netwerkbedrijf Cisco is hij gespecialiseerd in het verbinden van apparaten via het internet. Hij weet dus ook precies wat de huidige stand van zaken is als het gaat om privacy: “Wat je ziet is dat we nu in een toestand leven waarin we continu alles delen, alles is zichtbaar van ons. We wonen nu in een glazen huis.”

Moderne auto's zijn ware dataslurpers.

Big data

De gevolgen van deze steeds groter wordende berg digitale gegevens – ook wel big data genoemd – is dat er steeds meer inschattingen worden gemaakt over onze privélevens. Kredietverstrekkers willen bijvoorbeeld graag weten wie iemands vrienden zijn en wat voor een levensstijl hij of zij erop nahoudt. “Iedereen die een risico wil afdekken, wil zo veel mogelijk gegevens hebben,” zegt Tijmen Schep van medialab SETUP. Hij probeert mensen bewust te maken van hun online sporen en van de gevolgen wanneer bepaalde gegevens aan elkaar gekoppeld worden. “Als je bonuskaartgegevens koppelt aan bijvoorbeeld een zorgverzekering, dan is het voor die laatste partij erg interessant om te zien wat jij in je leven zoal gegeten hebt en daarop te baseren hoeveel premie je betaalt.”

Als je niet betaalt, word jij verkocht

Bas Boorsma, Cisco

Betaalmiddel

De experts zijn het erover eens. Dit is hèt moment om grenzen te stellen en als samenleving afspraken te maken: welke gegevens staan wij af en wie mag daar wat mee doen. Dat is een taak voor bedrijven, overheden én de internetgebruikers zelf. Een gegeven is een feit: "Als je niet betaalt, word jij verkocht."

• Deel