Dit is wat een bovengemiddelde studieschuld met je doet: “Het zorgde voor een burn-out”

De basisbeurs keert in 2023 terug, maar studenten die binnen het leenstelsel vallen hebben pech. Jerom, Esther en Emma vertellen over de gevolgen.

Op 5 februari organiseert de LSVb en FNV Young & United op het Museumplein in Amsterdam om 13:00 uur een landelijk protest waarbij wordt gestreden voor een eerlijke compensatie. Meedoen? Meld je hier aan. 

Met de 1 miljard euro die de overheid voor de compensatie uittrekt, ziet het ernaar uit dat studenten ongeveer 1000 euro korting krijgen op hun al opgebouwde studieschuld. Nogal laag: uit een rapport van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap blijkt dat de gemiddelde ‘leensom’ van lenende studenten die in 2015/2016 begonnen met hun studie in het hoger onderwijs in 2020 zo’n 24 duizend euro bedroeg; een véél hoger bedrag dan het huidige compensatiebedrag dus.

We spraken met drie studenten over hun bovengemiddelde studieschuld. Wat vinden zij van de aankomende compensatieregeling, wat voor impact heeft het op hun mentale gezondheid en wat zou dan wél een eerlijke compensatie zijn? Jerom, Esther en Emma doen hun verhaal. 

© Privé

“Het leenstelsel was een van de oorzaken van mijn burn-out”

Jerom Maat (24) zit in het laatste jaar van de studie docent geschiedenis aan de NHL Stenden in Leeuwarden. Hij eindigt met ongeveer een studieschuld van 73.000 euro. 

“Hoeveel studieschuld ik heb? Dat heb ik al een tijdje niet meer gecheckt. Ik weet ongeveer waarmee ik ga eindigen, maar wil er niet de hele tijd mee geconfronteerd worden. Ik denk dat mijn schuld op dit moment ongeveer 73.000 euro is. Als ik afstudeer gaat daar ongeveer 20.000 euro ov-kosten van af.”

“Door corona en een burn-out ben ik al zes jaar aan het studeren. Het leenstelsel was een van de oorzaken. In het derde jaar van mijn studie heb je nog colleges en in het vierde jaar is het vooral stagelopen. Ik wilde per se binnen vier jaar afstuderen om mijn studieschuld af te lossen en had daarom het gevoel dat ik in dat derde jaar alles uit mijn studentenleven moest halen. Ik zat bij een studievereniging, was voorzitter van een commissie, ging op excursies, had een bijbaan, studeerde én deed een derdejaars stage. Daarna stortte ik in. Dat is wat de prestatiedruk door het leenstelsel kan doen.”

“Het leenstelsel maakt me boos en ik zet mezelf al jaren in om de basisbeurs terug te krijgen. Ik ga naar protesten en was actief bij de #Nietmijnschuld-campagne van de LSVb en FNV Young & United. We hebben ons ingezet om de basisbeurs terug te krijgen en strijden voor een eerlijke compensatieregeling. Het liefste zou ik zien dat we ook een model krijgen als Noorwegen, Duitsland of Frankrijk waar studeren veel goedkoper is.”

“Ik ben blij dat de regering nu inziet dat het leenstelsel een verschrikkelijk rotsysteem is, maar het is bizar dat ze met hun compensatieregeling een hele generatie laten zitten met de gevolgen daarvan. Met een aflostijd van 35 jaar ben ik waarschijnlijk tot aan mijn pensioen mijn studie aan het terugbetalen. Ik begrijp dat de regering een inkomstenbron mist als studieschulden deels worden kwijtgescholden, maar volgens mij kunnen we dat financiële gat prima vullen. We zijn een belastingparadijs in Nederland, dus daar zie ik mogelijkheden. Helaas wil Rutte IV daar niet naar kijken.”

“Ik heb vaak getwijfeld of ik niet gewoon moet stoppen om hogere schulden te voorkomen”

Emma Mouthaan (26) volgt een master Schrijven aan de VU in Amsterdam en maakt content over financiën onder de naam Skere Student. Ze heeft 73.000 euro studieschuld. 

“Van 2013 tot 2020 heb ik geleend. Toen ik op een gegeven moment de hoogte van mijn studieschuld zag, schrok ik. Gelukkig kon ik 1,5 jaar later meer werken en konden mijn ouders wat geld bijleggen. Voorheen was die mogelijkheid er niet.” 

“Ik was achttien toen ik begon met studeren en had er niet over nagedacht wat de gevolgen zijn van maximaal lenen. Als ik daarover vertel, vinden mensen dat dom. Er is heel weinig begrip voor studenten. Het leven van Jan Modaal en de student ligt gewoon te ver uit elkaar.” 

“Ik heb een bachelor en twee pre-masters achter de rug. Momenteel ben ik bezig met mijn tweede master. Vaak heb ik getwijfeld of ik niet gewoon moet stoppen om hogere schulden te voorkomen, maar ik besef ook dat je maar één keer kan studeren. Ik zie gelukkig niet op tegen het aflossen. Ik ben lichtelijk geobsedeerd door persoonlijke financiën en heb verschillende scenario’s uitgewerkt, zodat ik weet wat ik kan verwachten.”

“Waar ik me wel druk over maak is de woningmarkt. Als ik afgestudeerd ben, moet ik mijn studentenstudio verlaten en ik heb geen idee waar ik dan heen ga. Ik houd er zelfs rekening mee dat ik misschien naar het buitenland moet vertrekken om daar te wonen en te werken. Er zijn hier geen koopwoningen voor starters met een schuld, de vrije sector is extreem prijzig en via sociale huur heb je pas na tien jaar kans op een woning in de randstad.”

“De compensatieregeling waar de overheid mee komt, voelt als een trap na. Zo doen ze net alsof ze aan studenten denken, maar die 1000 euro is niks als je kijkt naar wat een studie kost. Ik stel voor dat we hetzelfde bedrag van de basisbeurs met terugwerkende kracht gaan teruggeven aan studenten die onder het leenstelsel vallen. Ja, dat is een dure grap maar dat geldt nu ook voor studenten.” 

“Dat bedrag zou in eerste instantie moeten gelden als korting op je studieschuld, maar als je een minder hoge studieschuld hebt, moet je het gewoon op je rekening gestort krijgen. We moeten niet vergeten dat alle studenten de dupe zijn van het leenstelsel. Dat kan ook zitten in langer bij je ouders wonen, heel veel werken of toch niet mee op vakantie kunnen met vrienden.”

“Als het kabinet miljoenen uitgeeft aan een Rembrandt-schilderij, voel ik mezelf niet serieus genomen”

Esther van der Molen (24) volgt de opleiding Communication & Multimedia Design in Den Haag. De teller van haar studieschuld staat nu op 58.500 euro. 

“Ik volg een hbo-studie en zat hiervoor op het mbo. Ik was 16 toen ik begon op het mbo en kreeg pas een ov en studiefinanciering toen ik 18 was. Daardoor is mijn studieschuld extra hoog. Door langdurige coronaklachten en mentale problemen heb ik ook nog eens studievertraging opgelopen. Hierdoor komt mijn schuld straks uit op 70.000 euro. Waarschijnlijk gaan er nog wat ov-kosten van af, maar het bedrag zal zeker boven de 60.000 euro blijven.”

“Ik kan flink piekeren over mijn hoge schuld. Het legt toch een druk op je om zo snel mogelijk alles af te ronden, zelfs als dat niet kan. Ik denk ook veel na over de toekomst. Ik woon nu met huisgenoten, maar wil ooit een plek voor mezelf. Ik ga waarschijnlijk te veel verdienen voor sociale huur en particuliere huur is erg duur. Aan een koophuis hoef ik niet eens te denken.”

“Ik leen maximaal en heb een bijbaan om mijn kosten te dekken. Naast dat ik schoolgeld betaal, ben ik ook geld kwijt aan psychische zorg en mijn studentenkamer. Ik had er natuurlijk voor kunnen kiezen om te stoppen na het mbo, net als veel andere klasgenoten. Ik vond mezelf alleen te jong om fulltime te werken en wilde niet mijn persoonlijke ontwikkeling remmen door het financiële plaatje.”

“Als ik kijk naar de compensatieregeling voel ik mezelf belazerd. In de acht jaar dat ik studeer val ik net tussen wal en schip. Toen ik begon met studeren werd de basisbeurs afgeschaft en precies als ik klaar ben, komt het terug. Als ik dan lees dat het kabinet miljoenen uitgeeft aan een Rembrandt-schilderij, voel ik mezelf niet serieus genomen. Ze laten studenten in de kou staan, maar voor zoiets wordt er dan wel geld vrijgemaakt.”

“Ik spreek mezelf uit tegen de huidige compensatieregeling, maar ik vind het ook lastig. Wat nou een eerlijk compensatiebedrag is en hoe dat moet worden aangepakt, weet ik niet. Ik heb het gevoel dat ik bij een hogere compensatie het via een achterdeurtje uiteindelijk alsnog moet betalen. Ik ben dan ook blij dat ik niet in de schoenen van het kabinet sta. Je kunt het nooit honderd procent goed doen.”

Fotografie Emma: Marthe Mouthaan en Angeliek de Jonge.

• Deel