Daten met een beperking: “Ik wil mijn benen niet langer verbergen”

“Op de eerste date zorgde ik ervoor dat ze me niet aan zag komen lopen, bang dat het haar zou afschrikken.” Geïnspireerd door zijn eigen liefdesleven maakte regisseur Sam (28) een film over omgaan met anders-zijn, inclusief acteur met protheses.

De confrontatie aangaan met oud zeer terwijl je dacht dat je het al lang verwerkt had, daarover gaat de korte film Zeebenen die eind september in première ging op het Nederlands filmfestival. Met dat zeer doelt regisseur Sam Dijkstra (28, links op bovenstaande foto) op de onzekerheden die plotseling kunnen opspelen als je leeft met een fysieke beperking. ‘Soms kunnen we onszelf wijsmaken dat we de pijn hebben verwerkt, terwijl we alleen een manier hebben gevonden om de pijn weg te stoppen om deze dragelijk te maken’, zo schreef hij al op zijn campagnepagina voordat de film in productie ging.

Een paar weken na de première spreken we Sam aan zijn woonkamertafel in Amsterdam. Naast hem zit Flip Breuer (28), student, professioneel sporter en sinds kort ook acteur: hij vertolkte de rol van het hoofdpersonage Maas in Sam’s film. In Zeebenen zien we Maas met zijn nieuwe vriendin op het strand, het is de eerste keer dat hij haar vrienden ontmoet. Terwijl de groep de zee in springt, blijft Maas met zichtbaar ongemak achter. Niet zeker of hij zich bij de rest zal voegen, twijfelend over hoeveel hij van zichzelf wil blootgeven.

Eerst een leuke klik

Wanneer Sam, die zelf de spierziekte AMC heeft, wordt gevraagd waarom zijn film juist die onzekerheid toont, haalt hij een herinnering op. “Laatst las ik een kerstwens die ik op papier schreef toen ik zes jaar oud was. Er stond: ‘ik wens dat ik zonder spalken kan lopen.’ Daaruit spreekt een gemis of verlangen dat ik als kind sterk voelde, en waarvan ik vervolgens lang heb gedacht dat het ver achter me lag. Pas de laatste jaren ben ik me gaan realiseren dat het eigenlijk een doorlopend proces is, die acceptatie van het anders-zijn.”

Voor zijn film liet Sam zich inspireren door gebeurtenissen uit zijn eigen liefdesleven. Tegenwoordig heeft hij een vriendin, maar voorafgaand aan zijn huidige relatie heeft hij “flink wat gedatet, ook online”. De eerste keren sprak hij dan in een café af en zorgde hij ervoor dat hij er als eerste was, zittend op een stoel. “Ik wilde niet dat ze me aan zag komen lopen, bang dat het haar zou afschrikken. Ik dacht: als we eerst een leuke klik hebben, dan maakt het minder uit.”

Later draaide hij het om en wilde hij, uit nieuwsgierigheid naar de reactie, juist wél dat zijn date hem aan zag komen lopen. “Soms hing er dan een gekke energie in de lucht, maar ik weet natuurlijk niet of dat aan mijn beperking lag. Meestal werd het gewoon een gezellige date en leek het geen probleem te zijn.” Allemaal stapjes, zegt Sam, in het proces van zelfacceptatie. “Ik ben het steeds belangrijker gaan vinden om mijn rafelranden te tonen, om mijn benen niet langer te verbergen.”

“Soms zien ze het pas in de slaapkamer, een kleine verrassing"

Online stalkers

Flip luistert aandachtig terwijl Sam over zijn liefdesleven vertelt. Herkent hij zich in de ervaringen van Sam of het filmpersonage Maas? “Niet helemaal. Ik ben single en heb ook aardig wat gedatet, maar de vraag of en wanneer ik mijn protheses toon houdt me niet zo bezig. Swipe je op Tinder door mijn foto’s, dan zie je me in korte broek en weet je meteen hoe het zit.” Als Flip een leuke vrouw ontmoet in de kroeg, dan begint hij niet altijd over zijn beperking. “Soms zien ze het pas in de slaapkamer, een kleine verrassing. Daar heeft nog nooit iemand negatief op gereageerd.”

Sinds zijn geboorte leeft Flip zonder onderbenen. “Naar het schijnt heb ik als kind ooit tegen mijn moeder gezegd dat ik benen wil, maar in mijn herinnering heb ik me altijd bij mijn beperking neergelegd. Schaamte heb ik nooit gevoeld. Dit is wie ik ben, ik weet niet beter.” Heel af en toe vindt hij het lastig om alwéér een vraag te beantwoorden van een voorbijganger, want die krijgt hij regelmatig. “Als ik moe ben heb ik daar niet altijd zin in. Maar met vragen zelf is niks mis, zolang het uit oprechte interesse is. Ik heb liever dat iemand op me afstapt en vraagt waarom ik protheses draag, dan dat er heel geheimzinnig of krampachtig over wordt gedaan.”

Waar Flip wél vreemd van opkijkt, zijn de dm’s die hij eens in de zoveel tijd op Instagram ontvangt. “Altijd van mannen. Voor sommigen is het hebben van een stomp blijkbaar een fetisj. Laatst werd ik gevraagd of ik voor een paar honderd euro een weekend in Parijs wilde doorbrengen. Zo iemand heeft dan in zijn bio staan ‘leather and amputee lover.” Flip kan er om lachen en blokkeert de afzenders, maar hij weet ook hoe vervelend de ongevraagde aandacht kan zijn. “Een vriendin van mij is topsporter en heeft echt last van online stalkers. Zij brengt haar stompje daardoor bewust niet meer in beeld op tv.”

Aanwezigheid normaliseren

Volgens Handicap NL zijn er alleen al in Nederland 2,3 miljoen mensen met een matige tot ernstige fysieke beperking. Maar met hun representatie in films en andere media is het volgens Flip en Sam zeer karig gesteld. Dat bleek ook uit de moeizame zoektocht naar een geschikte hoofdrolspeler voor Zeebenen, vertelt Sam. “Het castingbureau met wie ik samenwerkte had niemand in hun bestand staan die in aanmerking kwam. Na eindeloos zoeken was het mijn moeder die Flip bij toeval tegenkwam in een park.” Flip: “De laatste keer dat ik had geacteerd was in de eindmusical op de basisschool, haha. Maar ik ging het avontuur graag aan.”

Het geeft Sam extra motivatie om in de toekomst meer verhalen te brengen over mensen met een fysieke beperking. “Zo wordt het bestaan van een beperking genormaliseerd en zijn we niet alleen een weirde verschijning die je af en toe op straat ziet.” Daarmee vult de regisseur ook het gat dat hij zelf ervoer als kind. “Ik ken één documentaire waarin ik me een beetje kon herkennen, over rolstoelrugby. Terwijl het juist voor een kind zo belangrijk is om te weten dat er meer mensen zijn zoals jij. Om te kunnen voelen: je kan en mag er zijn.”

Beeld in header: David Meulenbeld.

• Deel