Terug naar Brandpunt+
Wat het bingen van Dawson's Creek je kan leren over het leven
- Artikel
- 13 jul 2020
- 8 minuten leestijd
De tijden van thuisisolatie zijn gelukkig voorbij. Journalist Gijs van der Sanden kijkt terug op zijn quarantaine-project: het bingen van Dawson’s Creek, zijn favoriete serie als tiener. Het bleek meer dan nostalgisch tijdverdrijf. Want ja, er was ook DAT moment in de serie.
* Let op: dit stuk bevat spoilers *
‘OMG, ik zie dat Dawson’s Creek op Amazon Prime staat 😱,’ stuurde ik op 23 maart 2020 om 13:52 naar mijn vrienden in een groepsapp.
Precies een week daarvoor had premier Rutte de ‘intelligente lockdown’ aangekondigd. Het virus waarde rond. Ik zat in thuisisolatie. Mijn agenda was leeg. De cafés en restaurants waren dicht. Op sommige dagen wist ik niet wat ik met mezelf aan moest.
Mijn behoefte aan nostalgie was groot; een behoefte aan dingen die ik kende, dingen die vertrouwd waren. Ik dacht er al een tijdje over om mijn favoriete serie uit de jaren negentig opnieuw te bekijken, maar het juiste moment had zich nooit aangediend. Een pandemie waardoor de wereld volledig was stilgevallen, was kennelijk het alibi dat ik nodig had.
Zoals andere mensen zich vol overgave stortten op het leren bakken van zuurdesembrood, het ontwikkelen van een app om lokale ondernemers te steunen of het reorganiseren van hun kledingkast, zo nam ik het bingen van Dawson’s Creek uiterst serieus.
Ik zou alle 128 afleveringen – 43 minuten per episode, verspreid over zes seizoenen – stuk voor stuk bekijken. Afleveringen skippen was verboden. Wel stond ik mezelf na verloop van tijd toe om tijdens langdradige scènes met een half oog te kijken, terwijl ik ondertussen andere dingen aan het doen was (voornamelijk: doelloos door Tinder swipen en het liveblog van de NOS verversen).
Hyperzelfbewuste gesprekken
Voor mijn generatiegenoten – geboren in de jaren tachtig, opgegroeid in de jaren negentig – heeft Dawson’s Creek waarschijnlijk geen introductie nodig.
De serie uit het brein van scenarioschrijver Kevin Williamson (onder andere bekend van andere nineties-klassiekers Scream en I Know What You Did Last Summer) vertelt het verhaal van de tieners Dawson Leery (James Van Der Beek), Joey Potter (Katie Holmes), Jen Lindley (Michelle Williams) en Pacey Witter (Joshua Jackson).
Tegen het decor van het idyllische, maar ook wat saaie kustplaatsje Capeside worden ze verliefd, doen ze hun eerste seksuele ervaringen op, worstelen ze met schaamte en onzekerheden, staan ze voor morele dilemma’s, ontdekken ze dat hun ouders geen perfecte mensen zijn en laten ze hun onschuldige kinderjaren alsmaar verder achter zich, op weg naar volwassenheid – wat dat dan ook moge betekenen.
Hoewel Dawson en zijn squad aan het begin van de serie vijftienjarigen moeten spelen, voeren ze gesprekken op het niveau van hyperzelfbewuste volwassenen, soms met referenties naar Freud of klassieke films als The Graduate. Niet heel realistisch misschien, maar daardoor had de serie een diepere laag die in veel andere tienerseries uit die tijd ontbrak.
Voor de populaire cultuur heeft Dawson’s Creek dan ook veel betekend. Het hoge tear-jerk-gehalte en de grote focus op drama heeft volgens The Guardian de basis gelegd voor tienerseries zoals we ze nu kennen. De serie heeft bovendien de bekendste meme uit de geschiedenis van het internet voortgebracht.
Eerste zoen
Ook voor mij persoonlijk is de serie van grote waarde geweest. Dawson’s Creek liep van 1998 tot 2003 en omvat daarmee nagenoeg precies mijn eigen middelbare schoolperiode. Elke woensdagavond keek ik samen met mijn zussen languit op de bank; als ik niet kon, nam ik de aflevering op (op VHS, uiteraard). Ik overdrijf nauwelijks als ik zeg dat de serie mij gevormd heeft. Net als Dawson’s kamer hing mijn kamer vol met filmposters en een korte tijd koesterde ik zelfs de wens om, net als Dawson, filmmaker te worden.
(Ik schreef als tiener ooit een script voor een horrorfilm genaamd De Heilige, over een moordlustige priester; de film is er nooit gekomen).
Ondanks het voortdurende drama dat zich in de serie voltrok, ging er altijd iets begeerlijks uit van het leven van Dawson en zijn vrienden. Mijn Brabantse puberjaren kenmerkten zich vooral door te zware boekentassen, goedkope nep-Passoã en The Sims, maar in Capeside maakte je romantische boottochten, dronk je pumpkin spice lattes en had je filosofische gesprekken over het leven.
In het tweede seizoen doet het personage Jack McPhee (Kerr Smith) zijn intrede. Samen met zijn zus Andie (Meredith Monroe) – kinderen uit een dysfunctioneel gezin – verhuist hij naar Capeside en wordt hij opgenomen in de kliek van Dawson. Het is de verhaallijn waar ik het meest nieuwsgierig naar was toen ik aan mijn quarantaine-project begon.
Hoewel Jack eerst nog een oogje op Joey lijkt te hebben, wordt al gauw duidelijk dat hij niet op meisjes valt. De zoen tussen Jack en zijn crush Ethan, in het derde seizoen, is bekend komen te staan als de eerste échte zoen tussen twee mannen in een prime-time Amerikaanse televisieserie.
Ik vermoed dat ik een jaar of vijftien was toen ik die zoen zag. Of het voor mij ook de eerste zoen ooit was tussen twee mannen weet ik niet meer, maar het zou best kunnen. De scène maakte in elk geval diepe indruk. Jack en Ethan waren niet als de flamboyante homo’s zoals ze in die tijd vooral te zien waren in televisieseries, de stereotypen die voornamelijk bedoeld om de kijker aan het lachen te krijgen. Het waren jongens van vlees en bloed waar ik me mee kon identificeren.
De zoen tussen Jack en Ethan toonde mij, een puber die worstelde met zichzelf en zijn verlangens, een mogelijkheid. Misschien dat er ooit een dag zou komen waarop ik, net als Jack, de moed bij elkaar zou verzamelen en ook met een jongen zou zoenen. Doodeng moest dat zijn, maar ook opwindend en spannend.
Ongeveer drie jaar later, toen ik Brabant voor Amsterdam had verruild, zoende ik voor het eerst met een jongen. Het was een dronken zoen met een Amerikaanse toerist in een zweterige kelder. Een beetje eng en, inderdaad, heel opwindend. Het begin van iets nieuws.
Een moment van bezinning
Helaas. Toen ik Dawson’s Creek als volwassen man terugkeek, een man die niet langer worstelt met zijn seksuele geaardheid, maakte de zoen tussen Jack en Ethan veel minder indruk op me. Het viel me nu pas op hoe kort de hele kus eigenlijk duurde. Daarna wimpelt Ethan Jack af; een zoen kun je het nauwelijks noemen, er kwamen geen tongen aan te pas. Het doet allemaal behoorlijk kuis aan.
Ik zag nu ook pas hoe Jack – wit, mannelijk, breedgeschouderd – precies voldoet aan de homoman zoals de maatschappij hem het liefste ziet. Hoe vooruitstrevend het destijds ook mocht zijn, de serie doet geen recht aan de diversiteit van de LGBTQI+-gemeenschap. En ik zag hoe Jack’s geaardheid vrijwel de hele serie lang een bron is van ongemak en problemen; heel wat anders dan het narratief dat hedendaagse series als Sex Education en ANNE+ ons voorspiegelen, waarin homo-zijn – eindelijk – veel meer een bijzaak is geworden.
Zo bezien is het opnieuw bekijken van films of series die diepe indruk op je jongere zelf hebben gemaakt nooit alleen maar een nostalgisch tijdverdrijf. Het is ook een moment van bezinning. Op jezelf: wie was je toen, wie ben je geworden? En op de tijd, waarin dingen veranderen, in beweging worden gezet, hopelijk ten goede.
Afscheid van mijn tienerjaren
Op 17 juni 2020 om 20:57 uur, ongeveer drie maanden nadat ik aan mijn project begonnen was, appte ik naar mijn vrienden: ‘Nog maar één aflevering 😱!!’ Mijn agenda raakte weer vol. De cafés en restaurants hadden hun deuren geopend. Het virus leek te zijn ingedamd, voor nu in elk geval.
Toen ik voor de allerlaatste keer de aftiteling zag, was ik opgelucht dat er een einde was gekomen aan mijn tijdrovende project. Het kijken van de serie was inmiddels een soort huiswerk geworden. Ik kon de dweperige muziek van Sarah McLachlan – veelvuldig gebruikt in de serie – niet meer hóren.
Maar ik was ook weemoedig. Ik nam niet alleen afscheid van mijn quarantaine buddies Dawson, Jen, Joey, Pacey en Jack. Ik nam ook afscheid van een periode waarin ik mezelf weer even in mijn tienerjaren waande. Een tijd die complex was – beangstigend soms – maar ook: vervult van beloftes, opwinding en grote verwachtingen.
