Terug naar Brandpunt+
Wat doet het met je als je via de staatssecretaris persoonlijk een verblijfsvergunning krijgt?
- Artikel
- 02 mei 2019
- 7 minuten leestijd
Migranten met een bijzonder heftig levensverhaal kregen vaak buiten de regels om een verblijfsvergunning, direct uit handen van de staatssecretaris. Sinds gisteren mag dat niet meer. Wij spraken met Alisa uit Kosovo. Onder de nieuwe regels zou ze misschien zijn uitgezet.
Stel: je woont in Liberia, wordt slachtoffer van mensenhandel en wordt naar Nederland gebracht. Eenmaal hier moet je gedwongen in de prostitutie te werken. Je raakt daardoor besmet met HIV. In je thuisland woedt een bloedige burgeroorlog en aidsremmers zijn er niet voorhanden. Toch wordt je aanvraag voor een verblijfsvergunning keer op keer afgewezen, vooral omdat je geen Liberiaans paspoort kan laten zien. Wat kan je doen om je leven te redden? Je advocaat vragen om een beroep te doen op de 'discretionaire bevoegdheid' van de staatssecretaris.
Bovenstaande is geen theoretisch voorbeeld - het komt rechtstreeks uit de praktijk van de Amsterdamse vreemdelingenadvocaat Corinne de Klerk. Het laat het nut zien van die 'discretionaire bevoegdheid'. Regels strikt toepassen kan tot onmenselijke situaties leiden. Toch raakte de staatssecretaris gisteren die discretionaire bevoegdheid kwijt.
Veel migranten hebben hun verblijfsvergunning aan te danken aan de discretionaire bevoegdheid van de staatssecretaris, maar critici spraken van 'het talkshowpardon'. Mediagenieke asielzoekers en hun sympathisanten wisten soms de publieke opinie te mobiliseren om een verblijfsvergunning af te dwingen. Terecht, zou je kunnen zeggen, maar ook advocaten waren niet altijd fan van de regeling, omdat hij ondoorzichtig is en willekeur in de hand werkt. "Een loterij", noemden sommigen het. Maar wat betekende de afgeschafte regeling voor mensen die op deze manier een verblijfsvergunning kregen?
Brandpunt+ sprak met de in Kosovo geboren Roma-vrouw Alisa. Ze wil liever niet met haar achternaam online staan: “Anders kunnen mensen dit jaren later nog vinden op Google.” Ze woont sinds 2001 in Nederland, waarvan een aantal jaar illegaal. In 2013 kreeg ze een verblijfsvergunning van toenmalig staatssecretaris Fred Teeven. Die hangt nog steeds uitgeprint en ingelijst aan de muur van haar woning in Leiden. De duur van haar verblijf in Nederland was een reden dat lokale autoriteiten haar situatie zo schrijnend achtten. Of ze vandaag de dag weer een op deze manier een verblijfsvergunning zou krijgen is dus zeer de vraag.
Hoi Alisa, hoe kreeg je je verblijfsvergunning precies?
"De burgemeesters van de drie gemeenten waarin ik en mijn zussen woonden, Groningen, Bedum en Den Bosch, hebben een verzoek ingediend bij de staatssecretaris. In dat verzoek stond onze situatie beschreven. Ik was illegaal, dus ik had geen recht op onderdak, genoot inconsistent onderwijs en kreeg soms zelfs geen medische hulp. Mijn ouders zaten in een AZC in Katwijk, maar ik mocht daar niet meer wonen, want ik was de 18 al gepasseerd. We leefden al jaren in onzekerheid. De staatssecretaris heeft die brief gezien en onze situatie beoordeeld. Zo heb ik mijn verblijfsvergunning gekregen."
"De burgemeesters van de drie gemeenten waarin ik en mijn zussen woonden, Groningen, Bedum en Den Bosch, hebben een verzoek ingediend bij de staatssecretaris. In dat verzoek stond onze situatie beschreven. Ik was illegaal, dus ik had geen recht op onderdak, genoot inconsistent onderwijs en kreeg soms zelfs geen medische hulp. Mijn ouders zaten in een AZC in Katwijk, maar ik mocht daar niet meer wonen, want ik was de 18 al gepasseerd. We leefden al jaren in onzekerheid. De staatssecretaris heeft die brief gezien en onze situatie beoordeeld. Zo heb ik mijn verblijfsvergunning gekregen."
Toen ze mijn ouders kwam halen was ik niet in het vertrekcentrum. Ik hoorde later op de dag dat ze waren uitgezet
Hoe kwam je in die situatie terecht?
"Ik kwam in 2001 met mijn ouders mee vanuit Kosovo naar Nederland. Ik was toen net 11. We deden een asielaanvraag, maar die werd afgewezen. In 2008 waren we uitgeprocedeerd en moesten we naar het vertrekcentrum in Ter Apel. Mijn ouders wilden niet vertrekken naar Kosovo omdat ze wisten dat ze het land toch niet in zouden komen, dus werden ze gedwongen op het vliegtuig gezet. Dat gaat vrij hardhandig. Je krijgt niet de tijd om je koffer in te pakken. Toen ze mijn ouders kwam halen was ik niet in het vertrekcentrum. Ik hoorde later op de dag dat ze waren uitgezet."
"Ik kwam in 2001 met mijn ouders mee vanuit Kosovo naar Nederland. Ik was toen net 11. We deden een asielaanvraag, maar die werd afgewezen. In 2008 waren we uitgeprocedeerd en moesten we naar het vertrekcentrum in Ter Apel. Mijn ouders wilden niet vertrekken naar Kosovo omdat ze wisten dat ze het land toch niet in zouden komen, dus werden ze gedwongen op het vliegtuig gezet. Dat gaat vrij hardhandig. Je krijgt niet de tijd om je koffer in te pakken. Toen ze mijn ouders kwam halen was ik niet in het vertrekcentrum. Ik hoorde later op de dag dat ze waren uitgezet."
"Ik was 18 en had ineens nergens om heen te gaan. Ik ben toen tijdelijk bij een kennis ingetrokken. Het waren misschien wel de verschrikkelijkste weken van mijn leven. Ik had geen idee waar ik aan toe was. Mijn ouders werden door de Kosovaarse autoriteiten vanwege hun Roma-achtergrond meteen weer terug op het vliegtuig naar Schiphol gezet. Terug in Nederland zaten ze twee weken lang in detentie. Daarna kwamen we weer in een AZC terecht. Uiteindelijk kregen mijn ouders en minderjarige broertje in 2014 een verblijfsvergunning onder het kinderpardon. Ik kwalificeerde daar niet voor, want ik was toen al meerderjarig."
De burgeroorlog in Kosovo was overigens al afgelopen toe jullie hier kwamen. Hoezo zijn je ouders dan gevlucht?
"Daar wil ik het niet over hebben. Dat moet je aan mijn ouders vragen."
"Daar wil ik het niet over hebben. Dat moet je aan mijn ouders vragen."
Waarom verdien jij wel een verblijfsvergunning en iemand anders niet?
"Goede vraag. Die discretionaire bevoegdheid is natuurlijk alleen voor schrijnende gevallen bedoeld. Voor ons was het wel moeilijk dat mijn ouders echt niet terug konden omdat Kosovo ze niet wilde hebben. Ik en mijn twee zussen leefden intussen in de illegaliteit. We woonden hier al langer dan 10 jaar en hadden toch geen enkele toekomst. Het was een situatie waar ik nooit om had gevraagd. Ik ben hier op mijn elfde ook maar heen gebracht. Desondanks had ik nergens recht op."
Waar zou jij de grens trekken? Is het genoeg als een kind hier vijf jaar woont? Twee?
"Dat vind ik echt moeilijk. Elk individueel geval moet eigenlijk apart bekeken worden. Ik vind wel dat er altijd respect moet zijn voor de rechten van het kind. Ieder mens heeft het recht zich te ontwikkelen. Mijn rechten als kind zijn me ontnomen en mijn jeugd is me afgepakt. Ik wil niet dat dat anderen overkomt. Dat is een van de redenen dat ik nu rechten wil gaan studeren."
"Goede vraag. Die discretionaire bevoegdheid is natuurlijk alleen voor schrijnende gevallen bedoeld. Voor ons was het wel moeilijk dat mijn ouders echt niet terug konden omdat Kosovo ze niet wilde hebben. Ik en mijn twee zussen leefden intussen in de illegaliteit. We woonden hier al langer dan 10 jaar en hadden toch geen enkele toekomst. Het was een situatie waar ik nooit om had gevraagd. Ik ben hier op mijn elfde ook maar heen gebracht. Desondanks had ik nergens recht op."
Waar zou jij de grens trekken? Is het genoeg als een kind hier vijf jaar woont? Twee?
"Dat vind ik echt moeilijk. Elk individueel geval moet eigenlijk apart bekeken worden. Ik vind wel dat er altijd respect moet zijn voor de rechten van het kind. Ieder mens heeft het recht zich te ontwikkelen. Mijn rechten als kind zijn me ontnomen en mijn jeugd is me afgepakt. Ik wil niet dat dat anderen overkomt. Dat is een van de redenen dat ik nu rechten wil gaan studeren."
Wat denk je dat er gaat veranderen nu de IND over ‘schrijnende gevallen’ gaat beslissen?
"In principe vind ik het beter dat het ministerie de beslissingen neemt, maar er werken veel goede mensen bij de IND en zij zien de mensen die aanvragen doen echt zelf. Dat contact is heel belangrijk. Hopelijk kunnen zij dus de juiste beslissingen nemen. Eigenlijk hoop ik vooral dat een beroep op ‘schrijnendheid’ gewoon niet meer nodig is. Vooral voor kinderen is het belangrijk dat de procedures korter worden. Als mensen vijf jaar in Nederland zijn voordat ze een ‘nee’ krijgen, is dat gewoon slecht voor de ontwikkeling van een kind. De IND en de ouders kunnen daar beslissingen over nemen, de kinderen zijn de dupe."
"In principe vind ik het beter dat het ministerie de beslissingen neemt, maar er werken veel goede mensen bij de IND en zij zien de mensen die aanvragen doen echt zelf. Dat contact is heel belangrijk. Hopelijk kunnen zij dus de juiste beslissingen nemen. Eigenlijk hoop ik vooral dat een beroep op ‘schrijnendheid’ gewoon niet meer nodig is. Vooral voor kinderen is het belangrijk dat de procedures korter worden. Als mensen vijf jaar in Nederland zijn voordat ze een ‘nee’ krijgen, is dat gewoon slecht voor de ontwikkeling van een kind. De IND en de ouders kunnen daar beslissingen over nemen, de kinderen zijn de dupe."
Wat voor rol spelen de ouders precies daarin?
"Mensen vluchten niet zomaar. Het is een mythe dat mensen alleen hierheen komen omdat het economisch beter is. Mensen komen om te overleven. Wat betreft mijn eigen ouders: als je hier jaren zit ga je door een emotionele rollercoaster heen. Dan denk je wel eens: moest dat nou? Hadden ze het niet anders kunnen doen? Nu zie ik dat anders. Ik ben trots dat ik Nederlander word en ben blij dat ik hierheen ben gebracht. Binnenkort kan ik me laten naturaliseren. Als kind heb ik nooit een paspoort gehad, dus dat wordt een mooi moment."
"Mensen vluchten niet zomaar. Het is een mythe dat mensen alleen hierheen komen omdat het economisch beter is. Mensen komen om te overleven. Wat betreft mijn eigen ouders: als je hier jaren zit ga je door een emotionele rollercoaster heen. Dan denk je wel eens: moest dat nou? Hadden ze het niet anders kunnen doen? Nu zie ik dat anders. Ik ben trots dat ik Nederlander word en ben blij dat ik hierheen ben gebracht. Binnenkort kan ik me laten naturaliseren. Als kind heb ik nooit een paspoort gehad, dus dat wordt een mooi moment."
Wat doe je nu eigenlijk?
"Ik heb de toneelschool in Groningen afgerond en heb nu een tussenjaar. Ik ben jongerenambassadeur van Defence for Children en volg daarom cursussen bij een lobbybureau. Ik doe wat modellenwerk en heb een bijbaantje. Volgend studiejaar wil ik beginnen aan een HBO-studie Rechten. Daarnaast werk ik aan een theatervoorstelling over mijn Roma-afkomst, Alle wegen leiden naar Roma."
"Ik heb de toneelschool in Groningen afgerond en heb nu een tussenjaar. Ik ben jongerenambassadeur van Defence for Children en volg daarom cursussen bij een lobbybureau. Ik doe wat modellenwerk en heb een bijbaantje. Volgend studiejaar wil ik beginnen aan een HBO-studie Rechten. Daarnaast werk ik aan een theatervoorstelling over mijn Roma-afkomst, Alle wegen leiden naar Roma."
"Ik wil iets maken van mijn toekomst. Ik heb mezelf nooit als een vluchteling gezien, maar ik ben natuurlijk wel voor een groot deel opgegroeid in AZCs. Als kind weet je daardoor wel dat je anders bent, maar je kan niet precies benoemen waarom. Nu ik dat wel kan wil ik dat label liever niet. Ik ben niet zielig. Toch wil ik wel mijn stem laten horen in het debat over dit soort kwesties."
