Terug naar Brandpunt+
“Hij vond dat hij recht had op mijn erfenis”. Jill (25) werd financieel uitgebuit door haar eigen vriend
- Artikel
- 01 jun 2022
- 8 minuten leestijd
Ondanks dat het zogeheten economisch geweld voorkomt in alle lagen van de samenleving, is deze term relatief onbekend. Dat is problematisch, want hierdoor beseffen weinig mensen dat ze slachtoffer zijn.
Trigger warning: dit artikel gaat over partnergeweld. Ben of ken jij iemand die slachtoffer is van partnergeweld? Voor advies en hulp kun je (anoniem) terecht bij Veilig Thuis door te bellen naar 0800-2000. Tussen 09.00 en 17.00 kun je via de website ook chatten met een hulpverlener.
Jill* (25) uit Rotterdam werd van haar 21ste tot haar 23ste emotioneel en financieel mishandeld door haar vriend. Een paar weken voordat ze op reis gaat, eerst naar haar familie in Curaçao en daarna voor haar minor naar Noorwegen, ontmoet ze een 33-jarige man met wie ze een relatie krijgt. “Ik studeerde en verdiende 300 euro per maand, hij werkte fulltime en had een koophuis. Verder merkte ik weinig van het leeftijdsverschil”, vertelt Jill.
De twee zijn dolverliefd en wanneer Jills vriend haar zes weken na haar reis uitnodigt om samen drie weken naar Amerika te gaan, kan ze niet anders dan volmondig ja zeggen.
Het ene moment is hij lief, het andere moment krijgt hij onvoorspelbare woede-uitbarstingen
“Hij had zijn huis met veel winst verkocht en wilde graag een epische trip door de VS maken”, vertelt Jill. “Eigenlijk had ik daar geen geld voor. Ik had gespaard voor mijn reis, maar dat was geen vetpot. Zin om rekening te houden met mijn budget had hij niet. Hij wilde niet nadenken over geld en bood aan om te betalen.”
Schoonmaker en butler
Tijdens Jills verblijf in Noorwegen verrast hij haar regelmatig met uitstapjes. “Dan kwam hij me opzoeken en zaten er ineens vliegtickets naar Tsjechië in mijn mail.” Toch zijn die reisjes niet zo vrijblijvend als hij doet voorkomen. Wanneer de twee weer thuis zijn, worden de betaalde vliegtickets en hotels tegen haar gebruikt.
Zo vindt Jills vriend dat hij recht heeft op haar erfenis. Hij heeft toch immers hartstikke veel geld aan haar uitgegeven? “Mijn vader overleed toen ik vijf jaar was en hij liet me een kleine erfenis na voor de toekomst. Mijn vriend vond dat ik die erfenis moest aanbreken, maar gelukkig heb ik dat nooit gedaan.”
Wanneer hij door heeft dat Jill niet aan haar erfenis komt, verwacht hij dat ze wekelijks zijn huis schoonmaakt, voor hem kookt en zijn honden uitlaat. “Hij vond het wel zo netjes als ik hem op die manier terugbetaalde. Ik was zijn schoonmaker en butler in één”, vertelt Jill. “Hij woonde niet in de buurt en daardoor ging bijna al mijn geld op aan benzine."
Partnergeweld en economisch geweld gaan vaak hand in hand
Jill leert een andere kant van haar vriend kennen. Het ene moment is hij lief en warm, het andere moment is hij dwingend krijgt hij onvoorspelbare woede-uitbarstingen. “Hij wist dat ik geen geld had en verzon regelmatig dat ik dingen opzettelijk kapot maakte. In ruil daarvoor moest ik dan klusjes doen in huis. Ik liep op eieren en was hartstikke bang om iets verkeerd te doen.”
Vorm van partnergeweld
De situatie waar Jill in verkeerde is een voorbeeld van economisch geweld, zegt Nicole van Gelder. Zij is onderzoeker bij het Radboudumc en richtte SAFE op, een online platform met onder andere informatie en hulpopties voor slachtoffers van partnergeweld. Voor haar promotieonderzoek richt ze zich op vrouwen die slachtoffer zijn van partnergeweld.
“Tijdens mijn onderzoek kwam ik erachter dat partnergeweld en economisch geweld vaak hand in hand gaan”, vertelt ze. “Helaas wordt hier, zeker in Nederland, nog relatief weinig onderzoek naar gedaan.”
Uit het onderzoek van Nicole en haar team onder vrouwelijke slachtoffers van partnergeweld blijkt 42,9 procent ook te maken heeft gekregen met economisch geweld. Volgens Nicole is dat percentage in werkelijkheid veel hoger. “Het is een relatief nieuwe en onbekende term. Het kan zijn dat vrouwen niet beseffen dat ze slachtoffer zijn”, legt ze uit.
Lees ook
Tessel (23) werd mishandeld door haar vriendje: “Weggaan voelde niet als een optie”
Daar komt ook nog eens bij kijken dat economisch geweld veel verschillende gedaantes kent. Nicole: “Je denkt al snel aan een getrouwd stel waarbij de vrouw huishoudgeld krijgt, maar het kan in alle lagen van de samenleving voorkomen. Niet mogen werken, iemands studie verhinderen of geen inzicht krijgen in de gezamenlijke rekening is ook financiële onderdrukking.”
Vriend met gokverslaving
Een andere vorm van economisch geweld is jatten of schulden maken op de rekening van een ander. Rosa* (26) kan daar helaas over meepraten. Ze was 23 jaar toen ze na een jaar ging samenwonen met haar vriend. Die ontwikkelde tijdens hun relatie een gokverslaving.
“Hij had altijd al een gat in zijn hand, maar het ging mis toen hij voor het eerst naar het casino ging”, vertelt Rosa. “Het ging van twee bezoekjes naar een full blown verslaving. Hij zag iemand die naar huis ging met duizenden euro’s en wilde dat ook.”
Rosa’s vriend begint eerst zijn eigen salaris op te maken in het casino en daarna verkoopt hij zijn PlayStation om aan geld te komen. Uiteindelijk moet ook Rosa’s rekening het ontzien. “Hij had mijn pinpas geleend voor de boodschappen en is daarna gaan gokken. Stom, maar ik dacht dat ik hem kon vertrouwen. Toen ik de volgende dag in de supermarkt mijn brood niet kon afrekenen, zag ik dat er 500 euro was afgeschreven.”
Schulden
Nadat Rosa wordt overladen met excuses vergeeft ze haar vriend. Een paar weken later haalt hij haar pinpas uit haar portemonnee en gaat hij weer naar het casino.
Ik droeg alle kosten, waardoor ik een zorgschuld van 600 euro had en een achterstand kreeg bij de huurbaas
“In totaal is het vier keer gebeurd en raakte ik 2.500 euro kwijt”, vertelt Rosa. “In het begin zei hij sorry, maar later zei hij dat hij ook gewoon geld van mij moest kunnen lenen. We waren toch een koppel?”
De relatie loopt uiteindelijk stuk wanneer Rosa’s vriend op werk wordt ontslagen en zijn dagen spendeert in het casino. “Ik droeg alle kosten, waardoor ik een zorgschuld van 600 euro had en een achterstand kreeg bij de huurbaas. Ik was het zo beu dat ik mijn moeder erover vertelde en de huur opzegde.”
Tot op de dag van vandaag weten alleen Rosa’s ouders wat er is gebeurd. “Ik dacht bij mezelf: hoe naïef kun je zijn? Ik schaam me nog steeds, maar weet inmiddels dat het iedereen kan overkomen.”
Praten over geld
Economisch geweld komt niet alleen voor bij mensen die financieel afhankelijk zijn. Volgens onderzoeker Nicole klopt het wat Rosa zegt: het kan iedereen overkomen.
“Niemand zegt op de eerste date: als wij een relatie hebben, mag je niet meer werken. Probeer jezelf te beschermen door huishoudelijke taken met wederzijdse instemming te verdelen, altijd ook een eigen bankrekening te houden en als het om inzage in de financiën gaat voet bij stuk te houden”, zegt Nicole.
Verder is volgens de onderzoeker bewustwording rondom financieel geweld belangrijk. “We moeten makkelijker over geld praten en beseffen dat dit in alle lagen van de samenleving gebeurt”, vindt Nicole. “Alleen dan durven mensen makkelijker voor hun situatie uit te komen.”
Nicole zegt dat we ook wat beter op de mensen om ons heen moeten letten. “Gedraagt die vriend of collega zich anders sinds de relatie? Krijgt iemand bijvoorbeeld ineens heel veel berichtjes van de partner en gedraagt diegene zich dan gestrest? Was een persoon altijd bezig met zijn werk of een studie en is die daar mee gestopt sinds een nieuwe partner? Pols daar dan eens voorzichtig naar.”
Ook tipt ze om als omstander een kijkje te nemen op Waarom ga je niet weg.
Het voelde als een diep donker geheim waarvan ik wilde dat iemand erachter kwam
Advies
Naast beter opletten, moeten we volgens Jill ook écht beter gaan luisteren naar elkaar. “Ik vertelde destijds steeds kleine stukjes over mijn situatie aan mensen. Vaak zeiden ze: ‘Oh, dat heb ik ook’. Mensen proberen heel snel aanhechtingspunten te vinden in zo’n conversatie en vergeten door te vragen.”
Zelfs haar psycholoog vroeg niet verder. “Ik wil mensen aanraden om echt te luisteren en wat dieper te graven. In series zie je vaak dat slachtoffers van partnergeweld niet geholpen willen worden, omdat ze te trots zijn of zich schamen. Dat is echt niet altijd het geval, voor mij voelde het als een diep donker geheim waarvan ik wilde dat iemand erachter kwam. Ik wilde gevonden worden met mijn verhaal en dat iemand mij hielp.”
Ben je slachtoffer van economisch of partnergeweld? Nicole tipt om contact op te nemen met een van de onderstaande organisaties of de politie. “Ook wanneer je twijfelt kun je (anoniem) contact opnemen, bijvoorbeeld via de chat.”
Meer lezen, kijken en horen over partnergeweld? In de nieuwe KRO-NCRV-serie Fatale Liefde gaat Olcay Gulsen in gesprek met slachtoffers en deskundigen op het gebied van partnergeweld.
Jill en Rosa zijn gefingeerde namen. Hun echte namen zijn bekend bij de redactie.
