Terug naar Brandpunt+
Waarom ik in zomerse kleren minder empathie oproep
- Tip
- 23 feb 2018
- 6 minuten leestijd
Psychobioloog Carlotta Cogoni ontdekte: we hebben minder empathie voor vrouwen die er sexy bijlopen. We sluiten vrouwen in een kort rokje of in een naveltrui sneller buiten, grijpen minder vaak in als ze nagefloten worden, en vinden dat ook nog eens hun eigen schuld.
Ik heb rood haar, en – zoals álle vrouwen met deze genmutatie – ben ik al van kleins af aan getrakteerd op de serenade die begint met: "meeeeisjes met rooie haaaaren…" Meestal lach ik het weg. En toch: bij elke onbekende man die ik op straat tegenkom ben ik op mijn hoede voor ongewenste aandacht.
Elke vrouw heeft wel meegemaakt dat ze ongevraagd seksueel wordt geobjectiveerd door een onbekende voorbijganger. Een paar maanden geleden was ik het gesis, gefluit en het: “Hey lach eens meisje! Niet zo chagrijnig kijken!” zat. Zó zat dat ik besloot om na elke sis naar de boodschapper toe te lopen om uit te leggen dat zoiets kleinerend en denigrerend overkomt.
De eerste twee keer pakte dat goed uit: een groepje jongens dat om drie uur ’s nachts dronken door mijn straat liep, bood gemeend en geschrokken hun excuses aan. Een man in het Vondelpark riep verbaasd: “Maar zo bedoelde ik het toch niet! Sorry hoor!” De derde keer liep ik alleen op de stoep in de Roetersstraat, Amsterdam Oost, toen ik twee mannen van rond de veertig tegenkwam, met een ladder. De ene zei tegen de ander, extra hard, zodat ik het zou horen: “Je weet wat ze zeggen hè?! Hoe roestiger het dak, hoe natter de kelder!" Waarop de ander zei: “Ja, maar mooi rood is niet lelijk!”
Toen ik me omdraaide zag ik hoe ze hun grijns probeerden te onderdrukken. Weer wilde ik vertellen wat zo’n opmerking met me doet, maar na mijn reactie veranderde de grijns in een frons. Een van de mannen zette een stap in mijn richting: “Hé, hou je bek! Wie zegt dat we het tegen jou hadden? Bijdehandje!” De UvA-studenten op het terras aan de overkant van de straat keken onze richting uit.
Nee, het merendeel van de mannen is niet zo. Maar dat neemt niet weg dat vrouwen regelmatig in dit soort situaties terechtkomen. Ik schrijf het dan ook niet op in de hoop op medelijden, ik schaam me er zelfs een beetje voor. In een paar van die seconden op straat, word je zonder het te willen heel kwetsbaar. Ook als je dat niet bent. Ik blijf me dan ook afvragen: had ik het kunnen vermijden? Heb ik het te danken aan dat ik een strakke broek droeg? Was het anders gelopen als ik een grote jas of een skipak aan had gehad? Hadden de studenten op het terras er dan wel iets van gezegd?
We drijven, zwemmen en crawlen momenteel in de vierde feministische golf. Gelijkheid op basis van sekse is nog net zo onwerkelijk als de beëdiging van Dave Roelvink als burgemeester van Rotterdam. De Italiaanse Carlotta Cogoni, wetenschapper aan de universiteit van Trento, publiceerde deze maand haar onderzoek in het academisch tijdschrift Cortex. Haar conclusie: we voelen minder medeleven voor een vrouw die zich schaars kleedt, dan voor een vrouw met bedekkende kleding aan.
Oké, stel je bent een vrouw (of, je bent al een vrouw. Dan hoef je het je niet voor te stellen.). Het is een willekeurige, doordeweekse dag, je draagt een coltrui en een spijkerbroek. Terwijl je het slot van het voorwiel van je fiets probeert open te maken, voel je ineens een pets tegen je billen. Toevallige passanten schieten je te hulp, of kijken op z’n minst afkeurend. Kwestie van empathie. Logisch, toch? Nou, niet helemaal, blijkt uit het onderzoek van Cogoni. Als jij die dag je naveltrui en hotpants aan had getrokken, dan hadden die toeschouwers minder medelijden met je gehad dan als je, vanwege je coltrui en je spijkerbroek, geen huidoppervlakte aan de wereld had getoond. Want, weet Cogoni: omstanders leven gemakkelijker mee met een vrouw die een coltrui draagt, dan met een vrouw in een naveltrui. Je weet wel: “Ja, als je zó’n kort rokje draagt, dan vraag je erom.”
Cogoni maakt onderscheid tussen seksueel geobjectiveerde vrouwen (stijl: veel bloot en strak), en niet-seksueel-geobjectiveerde vrouwen (stijl: bedekt en ruim). Bij die eerste groep wordt het uiterlijk belangrijker gevonden dan de mentale gesteldheid van de vrouw. Hoe ze zich voelt doet er op het moment dat dit fenomeen zich voordoet…. Nou, een tikje minder toe, zullen we maar zeggen.
Je zou kunnen zeggen dat het ons relatief weinig kan schelen wat een sexy vrouw overkomt. Onze hersenen trekken vrouwen in een coltrui liever voor
Uit eerder onderzoek bleek dat verkrachte vrouwen die in de eerste groep vallen – bijvoorbeeld omdat ze toen een strakke legging droegen of op hoge hakken liepen – vaak zelf de schuld krijgen. Ander onderzoek wees uit dat de verkrachter in die gevallen juist minder schuldig wordt bevonden.
Opvallend genoeg waren negentien van de 36 jonge mensen die meededen aan Cogoni’s onderzoek vrouw. Tijdens het experiment werd de breinactiviteit gemonitord. De deelnemers kregen drie filmpjes voorgeschoteld van mensen die een bal overgooiden. In de eerste twee filmpjes werd een vrouw op nogal kinderachtige wijze overgeslagen in deze nimmer in populariteit afnemende gymnastiekoefening. In de ene versie van het filmpje droeg de vrouw lichte make-up, een comfortabele broek en een T-shirt en in de andere versie een korte jurk, hoge hakken, en zware make-up. Het derde filmpje werd gedraaid vanuit het perspectief van diegene die werd overgeslagen, waardoor de arme jongens en meisjes die deelnamen aan het onderzoek zelf even het gevoel kregen te worden buitengesloten. Wat bleek? De hersenactiviteit die werd geregistreerd als ze zelf slachtoffer waren, kwam overeen met wat onze hersenen registreren als we zien hoe de vrouw in de comfortabele broek en het T-shirt werd buitengesloten. Maar zodra de vrouw in het korte jurkje werd overgeslagen in het balspel, werd er minder activiteit waargenomen in de delen in het brein waar empathie en pijn worden geregistreerd. Je zou kunnen zeggen dat het ons relatief weinig kan schelen wat een sexy vrouw overkomt. Onze hersenen trekken vrouwen in een coltrui liever voor.
Wat moeten we hier nou mee? Laten we vooral niet collectief onze coltruiencollectie uitbreiden. Maar laten we ons wel bewust worden van ons oordeel, dat simpelweg gebaseerd lijkt op wat iemand aanheeft. Ja: we judge a book by it’s cover. Ons brein staat nog altijd ingesteld op de verouderde fabrieksinstellingen, en het is de hoogste tijd voor een update van het besturingssysteem.
