Terug naar Brandpunt+
“Trump’s Twitter is een van de beste dingen EVER in de Amerikaanse politiek”
Al veertien jaar reist verslaggever Erik Mouthaan (47) voor RTL Nieuws door Amerika. In een zesdelige documentaireserie voor Videoland, genaamd Erik in de Verdeelde Staten, neemt de correspondent dit keer zelf een centrale rol in.
In de serie zien we Erik in gesprek met vrienden over het verharde politieke klimaat, zien we dat hij COVID-19 oploopt, en zijn emoties niet meer de baas is na een ontmoeting met een witte extremist. Vanuit zijn geliefde woonplaats New York spreek ik, zijn oud-stagiair in 2011, met Erik over wantrouwen van de bevolking jegens de media, zijn nieuwsverslaving en de positieve kanten van Twitter.
Dag Erik! In de eerste aflevering spreek je Trump-aanhangers en Black Lives Matter-activisten. Op beide bijeenkomsten heerst een gespannen sfeer; krijg je daar zelf wel eens de zenuwen van?
“Nee, hooguit wat meer vanwege corona. Toen ik afgelopen zomer naar mijn eerste BLM-bijeenkomst ging in Brooklyn, dacht ik: is dit wel verstandig, zoveel mensen bij elkaar? Dat gevoel heb ik nog steeds wanneer ik naar een Trump-rally ga, daar dragen mensen niet eens een mondkapje, maar ik vind het belangrijk om er verslag van te doen. De sfeer is inderdaad wel meer gespannen. Ik was eraan gewend dat rechtse mensen niet willen praten met de media, maar dat linkse demonstranten je er niet meer bij willen hebben, dat is nieuw voor me.”
Waar komt dat wantrouwen van linkse demonstranten vandaan?
“Waarschijnlijk door negatieve ervaringen met de beeldvorming. Ze zeggen dan: ‘Jullie willen alleen de rellen filmen, alleen de heftige quotes.’ Als we tien verhalen maken over de demonstraties, dan kiezen we inderdaad een fragment dat eruit springt, maar ik ben natuurlijk óók geïnteresseerd in wat mensen drijft. Maar het wantrouwen naar de media komt volgens mij vooral voort uit wantrouwen naar elkaar.”
Op een gegeven moment zeg je dat 330 miljoen Amerikanen in een gevecht zijn met elkaar. Maar het land was toch altijd al verdeeld?
“Klopt, maar het is nog nooit zo erg geweest als nu. De redenen hiervoor zijn de verzuiling van het medialandschap, waarin mensen alleen nog hun eigen geluid horen, en natuurlijk Donald Trump. Hij zet alles op scherp, gebruikt harde woorden en regeert alleen voor zijn achterban. Onder zijn aanhangers heerst het gevoel dat ze decennialang vergeten zijn door de politiek correcte elite, die hen oplegt wat ze van bepaalde kwesties moeten vinden. En aan de andere kant heb je linkse mensen in grote steden die het gevoel hebben dat ze overheerst worden door een minderheid. Donald Trump heeft minder stemmen gekregen dan Hillary Clinton, maar het systeem bepaalde dat hij heeft gewonnen. Hierdoor heerst er op links het gevoel dat ze zich in een afglijdende democratie bevinden.”
Ik heb nog nooit zo vaak voor de camera gezegd: ‘De president liegt’
Vroeger was er ophef over de gekleurdheid van Fox News, maar als je tegenwoordig naar CNN kijkt is het niet veel anders.
“Veel traditionele media zijn anti-Trump geworden en dat heeft te maken met kijkcijfers; ze kwamen erachter dat televisie maken vanuit boosheid en verontwaardiging beter scoort dan de feiten naast elkaar leggen. Daarnaast is er een discussie gaande over je plicht als journalist. Zelf heb ik nog nooit zo vaak voor de camera gezegd: ‘De president liegt’. Dat is voor mij een enorme stap als journalist, maar op een gegeven moment moet je vertellen wat er gaande is, in plaats van je af te vragen of het verkeerd zal vallen. Trump verbreekt zoveel normen, het is echt ongehoord dat een Amerikaanse president Vladimir Poetin eerder gelooft dan zijn eigen inlichtingendiensten. Wanneer ik zoiets tweet, noemen mensen me een ‘linkse hond’, maar het is geen mening die ik verkondig. Ik constateer dat de president openlijk zijn eigen veiligheidsdiensten afvalt. Trump maakt ons werk als journalisten behoorlijk lastig, je krijgt al snel het verwijt dat je partijdig bent.”
Voor deze serie ging je voor de camera zitten om je persoonlijke verhaal te delen. Was dat een moeilijke beslissing om te nemen?
“Het idee kwam van de regisseur, Roel van Hees. Hij zei: ‘Ik wil niet langer de verslaggever horen, ik wil dat je vanuit jezelf spreekt.’ Dat was gek, want ik ben gewend om met cijfers en statistieken aan te komen. Ineens vraagt een regisseur aan je: ‘Maar wat doet het met je?’ Het was voor mij ook uitdagend om de touwtjes uit handen te geven. Maar ik ben blij dat ik het gedaan heb, ik denk dat er bij het publiek behoefte is aan zulke verhalen.”
Ik kan me herinneren dat toen ik bij jou stage liep, in 2011, je met nieuws wakker werd en er mee naar bed ging. Ben je nog steeds zo’n nieuwsjunkie?
“Enorm, de alerts gaan continu af op mijn telefoon. En als ik ’s nachts wakker word moet ik altijd checken wat er is gebeurd. Dit verkiezingsjaar voelt wel alsof er een lawine aan verhalen op je afkomt, er gebeurt zoveel onder Trump. Er was een impeachment, lekkende informatie vanuit het Witte Huis, voormalige adviseurs die boeken schrijven, geheime opnames van zijn zus die hem een idioot noemt. Als je dit allemaal zou opschrijven voor een televisieserie, zou je waarschijnlijk te horen krijgen dat het onrealistisch is.”
Verlang je wel eens terug naar de tijd waarin de nieuwsstroom minder hevig was? Toen er bijvoorbeeld nog geen sociale media was?
“Nee, want hoe rommelig en gemeen de toon soms ook is, het feit dat er online meer mensen kunnen meepraten vind ik een pluspunt. Ik vond het in het begin zo leerzaam om de reacties te lezen op mijn tweets. En het Twitterkanaal van Trump is een van de beste dingen ever in de Amerikaanse politiek. Vroeger moest je luisteren naar een persconferentie met een woordvoerder, maar je wist nooit hoe de president echt dacht. Nu lees je in real time wat president Trump vindt, dat vind ik fascinerend.”
Zodra het enigszins persoonlijk wordt en iemand begint over dat ik gay ben, druk ik meteen op ‘blokkeren’
Dus de negatieve kant van sociale media weegt niet op voor de positieve?
“Natuurlijk is het soms pijnlijk wat er wordt gezegd. Ik vind het ook vervelend dat er een soort campagne wordt gevoerd om de journalistiek en wetenschap verdacht te maken, zoals QAnon dat doet. Dat is jammer, maar ik denk dan wel: dit hoort erbij. Echter, zodra het enigszins persoonlijk wordt en iemand begint over dat ik gay ben, druk ik meteen op ‘blokkeren’. Prima dat je voor president Trump bent, maar ik snap niet wat mijn geaardheid daarmee te maken heeft.”
Het viel mij op dat je in de serie diverse Amerikanen vertelt over je vriend. Of is dat daar tegenwoordig niet meer zo opmerkelijk?
“Het land is zo snel veranderd, de acceptatie van homoseksualiteit is bijna compleet. Natuurlijk zijn er nog diepgelovige mensen die ertegen zijn, maar het is geen discussie meer. Momenteel is er een pijnlijk debat over ras, maar dit debat wordt tenminste wel gevoerd. Men trekt hier de pleister van de wond en dat levert een hoop nare opmerkingen op. Amerika is daarom nu heel messy, maar uiteindelijk beweegt het voorwaarts. Een meerderheid van de witte Amerikanen zegt nu dat er systematisch iets mis is, dat er iets moeten gebeuren aan het politiegeweld. Dat is gigantisch, en dat hebben de BLM-activisten bereikt. We kunnen ons blindstaren op de paar boze witte mensen met wapens die ertegen zijn, maar ondertussen verandert er op sociaal vlak een heleboel. Het is twee stappen naar voren, één stap terug.”
Erik in de Verdeelde Staten is vanaf nu te streamen op Videoland.
