Terug naar Brandpunt+
Deze twintigers volgen het nieuws niet meer. “Mijn mentale stabiliteit gaat voor”
- Artikel
- 21 apr 2022
- 11 minuten leestijd
Is het überhaupt mogelijk om nieuws te omzeilen als je er van alle kanten mee wordt platgegooid? We vroegen het aan de nieuwsmijders Julia (27), Leonard (24), Simone (20) en Koen (25).
In onze gedigitaliseerde en gemediatiseerde samenleving kunnen we ons dag en nacht onderdompelen in het nieuws. In 2021 gaf 87 procent van de Nederlanders dan ook aan minstens één keer per dag het nieuws te checken, 22 procent doet dat zelfs zes keer of vaker per dag. Voor volwassenen tot 34 jaar vormen online media, zoals nieuwsapps en nieuwssites, hun voornaamste nieuwsbronnen.
Toch is er ook een groep die het nieuws liever helemaal vermijdt. Uit onderzoek van de Hogeschool
Utrecht en de Universiteit van Amsterdam blijkt dat een groeiend aantal
Nederlanders er sinds de coronapandemie bewust voor kiest om het nieuws te
ontvolgen. Wat motiveert hen? En is het überhaupt mogelijk om nieuws te
omzeilen als je er van alle kanten mee wordt platgegooid? We vroegen het aan de
nieuwsmijders Julia (27), Leonard (24), Simone (20) en Koen (25).
“Het is denk ik iets van deze generatie om constant gevoed te willen worden door informatie."
Julia (27) uit Helmond.
Werkt als corporate recruiter
Waarom ben je gestopt met het volgen van nieuws?
Julia: “Het is denk ik iets van deze generatie om constant gevoed te willen
worden door informatie, we zijn gewend aan die prikkel. Zelf was ik tot vorig
jaar ook meerdere keren per dag het nieuws aan het checken. Maar ik merkte
steeds vaker dat ik me chagrijnig en neerslachtig voelde als ik een
nieuwsuitzending had gekeken of liveblog had gelezen.”
“Ook vroeg ik me bij het volgen van het coronanieuws af waarom er de ene keer werd gefocust op besmettingscijfers, dan weer op de ziekenhuisopnames en een andere periode op de IC-bezetting. Waren dat echt de meest relevante cijfers, of waren het de cijfers die op dat moment de meeste indruk maakten? Ik heb het idee dat het vangen van de aandacht van lezers en kijkers vaak belangrijker wordt gevonden dan het genuanceerd brengen van de inhoud.”
Hoe blijf je nog op de hoogte van belangrijke ontwikkelingen?
“Ik heb alle nieuwsaccounts op Facebook ontvolgd en de NOS-app van mijn
telefoon gehaald, maar af en toe zoek ik nog wel bewust iets op. Over de stand
van zaken in Oekraïne, bijvoorbeeld. Dan typ ik het onderwerp in het Engels in
op Google en beland ik vaak op Britse nieuwssites met langere
achtergrondartikelen.”
“Ik vermijd het nieuws dus niet volledig, maar ik kies nu bewuster welke
informatie ik wanneer voorgeschoteld krijg. En op welke manier.”
Is het niet lastig om bij zo’n eigen zoektocht te bepalen welke bronnen
betrouwbaar zijn en welke niet?
“Je moet nooit uitgaan van wat één persoon of onderzoek zegt, dat is mij
geleerd op de universiteit. Ik probeer altijd zelf na te blijven denken en niet
klakkeloos uit te gaan van wat me wordt verteld. Dat klinkt misschien irritant
en eigenwijs, maar zo ga ik met alle informatie om.”
"Ik zoek liever zelf het complete plaatje dan dat ik een krant of nieuwsuitzending dat plaatje voor me laat produceren."
Leonard (24) uit Rotterdam. Werkt als basisschooldocent
Waarom ben je gestopt met het volgen van nieuws?
Leonard: “Toen ik vijf jaar
geleden op kamers ging, besloot ik om geen tv mee te nemen en ook op mijn
laptop het nieuws niet actief op te zoeken. Nieuwsapps of een krantenabonnement
heb ik nooit gehad. Dat komt niet door desinteresse, ik ben juist heel
geïnteresseerd in de wereld. Maar ik merkte dat kranten en nieuws op tv de
werkelijkheid zó negatief weergeven, voor goed nieuws is haast geen ruimte. Dat
geeft me het gevoel dat alles tegenzit.”
“Omdat ik werk als basisschooldocent, kijk ik met mijn leerlingen wel drie keer per week naar het Jeugdjournaal. Zo krijg ik toch de grootste nieuwsonderwerpen mee, al wordt het uitgelegd op een kinderlijke manier. En mijn collega’s houden me ook op de hoogte. Als ik iets interessant of belangrijk vind, dan ga ik thuis bewust op zoek naar meer informatie. Ik kijk bijvoorbeeld weleens een explainer van NOS op 3 op YouTube.”
“Vooral de historische context van een actualiteit vind ik belangrijk, zoals wat er allemaal vooraf is gegaan aan de oorlog in Oekraïne. Die informatie gebruik ik dan weer in mijn lessen.”
Maar dat soort achtergronden kun je toch ook juist in een kwaliteitskrant
lezen?
“Ja, maar daar zou ik dan voor moeten betalen, en ik wil niet betalen voor
nieuws. Nieuws moet voor iedereen vrij toegankelijk zijn. En een krant wordt
van oudsher geschreven vanuit een politieke gerichtheid, dat komt nog uit de
tijd van de verzuiling. Dus dan heb ik toch het idee dat ik vooral het
perspectief van de krant of van een individuele journalist aan het lezen ben.
Dat voelt subjectief.”
Er zijn ook mensen die zeggen: volledige objectiviteit in de journalistiek
bestaat niet, het is hooguit een streven. Is het vanuit die gedachte niet
prettig om te weten wie iets heeft geschreven en welk profiel zijn of haar
krant heeft? Dat is tenminste transparant.
“Dat is misschien wel prettig, maar dan loop je het risico dat je alleen
nog een krant leest met een profiel die overeenkomt met je persoonlijke
profiel. Daardoor wordt je eigen blik niet verbreed.”
En als je zelf op zoek gaat naar meer informatie bij een actualiteit, ben je
dan niet bang dat je iets belangrijks over het hoofd ziet?
“Iedereen kijkt natuurlijk door zijn eigen bril, dat zal ik ook doen. Maar ik
zoek liever zelf het complete plaatje dan dat ik een krant of nieuwsuitzending
dat plaatje voor me laat produceren. Nadat ik iets google leg ik altijd
meerdere informatiebronnen naast elkaar, liefst uit binnen- en buitenland. En
ik denk dat ik goed in staat ben om desinformatie te herkennen.”
“Die kritische houding probeer ik ook mee te geven aan mijn leerlingen. Ik vertel ze bijvoorbeeld dat wat wij in Nederland aan nieuws meekrijgen, vanuit een westers perspectief wordt verteld. In Rusland krijgen ze andere informatie. Ook op mij als bron mogen ze kritisch zijn: ze hoeven het niet eens te zijn met alles wat ik ze vertel."
"Ik heb twee Instagram-accounts: mijn oude waarop ik ook nieuwsmedia volg, en een nieuwe waarop ik enkel een paar vrienden en familieleden volg."
Simone (20) uit
Bodegraven. Verblijft momenteel in een GGZ-instelling
Waarom ben je gestopt met het volgen van nieuws?
Simone: “Ik heb autisme en raak snel overprikkeld door
informatie. Dat voelt een beetje alsof ik aan een bureau zit om brieven te
verwerken; ik kan één brief per minuut aan, zodra het er meer worden ontstaat
er een steeds grotere stapel en is het niet meer bij te houden. Nieuws
verwerken is daarom altijd lastig voor me geweest, maar het lukte me de meeste
dagen wel om een krant te lezen in de schoolpauzes of op een nieuwssite te
kijken.”
“Toen ik een jaar geleden mentaal achteruit ging, merkte ik dat ik het nieuws er niet echt meer bij kon hebben. Sinds het nieuws over de misstanden bij The Voice of Holland naar buiten kwam in januari, vermijd ik het volledig. Ik heb zelf PTSS ontwikkeld na seksueel geweld en die berichten triggerden mij enorm.”
Was het moeilijk om los te komen van die nieuwsconsumptie?
“Niet echt, maar dat komt denk ik ook doordat ik op dit moment niet werk of
naar school ga. In mijn psychiatrische instelling worden we weinig
geconfronteerd met nieuws. Er liggen wat oude kranten op tafel en er staat een
tv in de gezamenlijke woonkamer, maar daar wordt alleen naar voetbal of
zangprogramma’s gekeken. Rust is hier heel belangrijk.”
“Ik heb een tijdlang ook alle sociale media van mijn telefoon verwijderd, ik
merkte dat ik door een soort stortvloed aan informatie werd overvallen zodra ik
mijn Insta-account opende. Maar dat werd lastig, want daardoor verminderde ook
het contact met vrienden en familie. Daarom heb ik nu twee accounts: mijn oude
waarop ik ook nieuwsmedia volg, en een nieuwe waarop ik enkel een paar vrienden
en familieleden volg. Alleen als ik merk dat ik er mentaal aan toe ben, open ik
mijn oude account.”
Zorgt het vermijden van nieuws er niet voor dat je je vervreemd voelt van de
rest van de wereld?
“Dat valt wel mee. Dat ik echt ben gestopt met het volgen van nieuws is nog
niet zo lang geleden, dus over de meeste grote onderwerpen heb ik me ingelezen
en een mening gevormd. En over nieuwe ontwikkelingen krijg ik op de een of
andere manier toch wel iets mee, alleen dan wat later. Ik weet inmiddels ook
dat er oorlog is in Oekraïne.”
“Ik mis het sociale contact hier wel, maar niet perse het praten over alles wat
er gebeurt in de wereld. Ik hoef het niet meer allemaal te weten. Mijn mentale
stabiliteit gaat voor.”
"Juist omdat ik niet alle feiten meer paraat heb, sta ik meer open voor verschillende meningen.”
Koen (25) uit Arnhem. Werkt als marketeer bij een bierbrouwerij
Waarom ben je gestopt met het volgen van nieuws?
Koen: “In 2020, het begin van de pandemie, wilde ik continu up to date
blijven over het laatste coronanieuws. Ik keek vaak op Nu.nl, het liveblog van
de NOS en de website van het AD, volgde allerlei nieuwsmedia op Facebook,
luisterde naar podcasts en keek naar YouTube-video’s waarin het overheidsbeleid
kritisch werd besproken. Op een gegeven moment merkte ik hoeveel impact het had
op mijn mentale gezondheid. Als ik met een bekende een discussie had over het
coronabeleid en diegene baseerde zich op andere informatie, dan kon ik daar
echt verdrietig of boos van worden.”
“Van al die tegenstrijdige informatie werd ik heel
onrustig. Hoe kun je nog onderscheiden wanneer iets een feit is en wanneer een
persoonlijke mening? In die periode werd mijn vader ernstig ziek en merkte ik
dat ik die onrust er gewoon niet bij kon hebben. Door alles wat er in de wereld
en in mijn persoonlijke leven gebeurde, voelde het alsof de grond onder mijn
voeten wegzakte. Dus ben ik de nieuwsaccounts op sociale media gaan ontvolgen
en besloot ik alleen nog maar af en toe een podcast te luisteren of een
YouTube-video te kijken, meer niet.”
Heeft het ook te maken met je vertrouwen in de traditionele nieuwsmedia?
Ben je argwanender geworden?
“Toen ik zo overprikkeld raakte van al die verschillende opvattingen, begon
ik inderdaad meer aan de betrouwbaarheid te twijfelen. Ik volgde de
persconferenties met Hugo de Jonge nog een tijdje, en merkte dat
bijvoorbeeld de NOS vrijwel kritiekloos zijn uitspraken overnam. Ook toen hij
het had over ‘dansen met Janssen’ om jongeren gevaccineerd te krijgen, wat
helemaal niet veilig bleek te zijn. Het voelde op dat moment bijna alsof de NOS
in dienst stond van het overheidsbeleid, in plaats van dat ze er kritisch over
berichtten.”
“Inmiddels zie ik in dat journalisten ook maar hun best doen om de informatie die
ze krijgen zo goed mogelijk over te brengen. Ik heb ook nooit gedacht dat
Nederlandse nieuwsmedia bewust fake news verspreiden of een geheime
agenda hebben, maar ik begrijp best dat sommige mensen dat zijn gaan geloven.
Zeker als je klaar bent met de pandemie en ze je niet vertellen wat je wilt
horen.”
Heeft het ontvolgen van nieuwsmedia je de innerlijke rust gebracht
waarnaar je verlangde?
“Ja, het helpt mij om me meer op mijn dagelijks leven te focussen in plaats
van alle erge dingen die er in de wereld gebeuren. En het lukt me nu om minder
emotioneel een gesprek aan te gaan over de actualiteit. Juist omdat ik niet
alle feiten meer paraat heb, sta ik meer open voor verschillende meningen.”
“Vanuit die rust lukt het me ook beter om er soms wel bewust voor te kiezen om nieuws tot me te nemen, zonder erin door te slaan. Dan luister ik bijvoorbeeld naar een aflevering van de podcast NRC Vandaag. Tijdens het uitbreken van de oorlog in Oekraïne sloeg ik het een paar weken over, want wakker worden met een gesprek over oorlogsgeweld waar je geen invloed op hebt voelt niet echt lekker.”
