Heimwee naar de nacht. “In de nacht voel ik de vrijheid om andere delen van mezelf te uiten”

Artiesten en performers vertellen over het tergend lange gemis van het Nederlandse nachtleven. “Wat maakt het uit of mensen van acht tot twaalf in de avond uit zijn of van twaalf tot vier uur ‘s nachts?”

Mike (25) uit Groningen zag zijn drag-alter ego Miss Mystique on Fleek net een beetje tot bloei komen toen de coronapandemie begin 2020 genadeloos toesloeg. “Ik was echt nog een dragbaby”, blikt hij terug. “In het Groningse nachtleven ging ik steeds vaker uit als Mystique, maar de kansen om te performen lagen nog niet voor het oprapen. Toen de horeca moest sluiten, verdween die kans helemaal.” 

Van alle sectoren die door covid zijn geraakt, blijft de horeca- en evenementenbranche misschien wel de grootste klappen krijgen. Sinds 25 september is overdag weer het een en ander mogelijk, maar de eens zo dynamische Nederlandse clubs, bars en kroegen moeten hun deuren vooralsnog sluiten zodra de klok twaalf uur slaat.

Welke impact heeft de pandemie op jonge artiesten en performers wiens leven zich ooit grotendeels in de nacht afspeelde, en hoe groot is hun gemis? Ik legde het voor aan Miss Mystique, het dj-collectief Drknghts Collective bestaande uit Christiana (29) en Leslie (27), en aan producer en dj JeMatthy (29).

Drknghts Collective in Garage Noord, Amsterdam

Gat in de nacht

“Vóór 2020 waren we wekelijks in de nacht te vinden”, vertelt Christiana die met haar collectief vooral actief is in de Amsterdamse elektronische clubscene. “Vaak draaiden we het laatste slot in de programmering of bleven we na onze set hangen. In het weekend zagen we het altijd wel ochtend worden.” Dat geldt ook voor JeMatthy uit het Brabantse Oisterwijk. “Ik begon meestal pas rond middernacht met draaien en bleef dan tot tenminste 6 uur ‘s ochtends bezig, vaak twee nachten per week.”

Aan dat nachtelijke bestaan kwam met corona plotsklaps een einde. “De clubs gingen dicht, onze gigs vielen weg, zelfs van het afgelopen festivalseizoen waar we zo lang naar uitkeken kwam nauwelijks iets terecht”, vertelt Leslie. “Er viel echt een gat”, vult Christiana aan. “Niet alleen qua werk en inkomsten, maar ook voor ons persoonlijk. Mensen die we voorheen regelmatig tegenkwamen in het nachtleven, zagen we nu ineens maandenlang niet.” 

Een soort orgasme

JeMatthy draait sinds kort weer voor volle zalen in België, maar in Nederland blijft het bij kleine bezoekersaantallen terwijl het buiten nog licht is. “Het is gewoon niet te vergelijken”, vertelt hij over het draaien in de middag en avond. “Mijn ouders zeiden laatst nog: ‘vroeger begonnen we ook zo vroeg, toen lagen we om twaalf uur in bed.’ Dat heeft misschien wel wat voordelen, maar de tijden zijn toch echt veranderd. De clubs waar ik draai komen in de nacht pas tot leven.”

Na lang wachten kon Miss Mystique laatst eindelijk een paar optredens geven in de Groningse dragbar Scandal. “Dat was fantastisch, toen de gasten voor me klapten voelde dat als een soort orgasme.” Wat voor de queen wel vreemd voelde, is dat het bij haar eerste show buiten nog licht was. “De nacht en het dragleven horen bij elkaar, meestal beginnen dragnights rond elf uur ‘s avonds en gaan ze door tot diep in de nacht. Dat vrije nachtgevoel blijf ik missen.”

DJ JeMatthy in Live Tilburg

De clubnacht als safespace

Maar wat is dat dan precies, dat ‘vrije nachtgevoel’? Voor de gemiddelde dagvlinder zal het moeilijk te begrijpen zijn, maar voor nachtvlinder Christiana is het een gevoel van magie. “Ik ervaar echt een onderscheid tussen mijn leven overdag en in de nacht, daartussen zit ook een innerlijke transformatie. Alsof ik ‘s nachts het alter ego word van mijn dagelijkse zelf.” Voor Leslie is dat herkenbaar. “In de nacht kom ik los van mijn dagelijkse leven en voel ik de vrijheid om andere delen van mezelf te uiten.”

Miss Mystique en Drknghts Collective merken dat de nacht ook ruimte biedt aan groepen voor wie het soms moeilijk is om gelijkgestemden te ontmoeten. “Bar Scandal is een van de weinige plekken in Groningen die speciaal gericht is op lhbti’ers”, vertelt Miss Mystique. “Het is de plek waar ik mijn dragfamilie heb leren kennen, het voelt als een tweede huiskamer. Juist voor jongeren die net in de stad zijn komen wonen en misschien nog struggelen met hun geaardheid of identiteit is het een belangrijke plek. Als je dan weet dat het om twaalf uur dichtgaat, geeft dat een bepaalde druk en sta je er minder ontspannen.”

Rond de optredens van Drkgnhts Collective is in de loop der tijd ook een hechte gemeenschap ontstaan. “De vaste community die naar onze sets komt, noemen we onze knights”, licht Christiana toe. “Er zitten veel vrouwen van kleur bij. Ze voelen zich vrijer en veiliger om naar een clubnacht te komen als ze weten dat wij achter de draaitafel staan, juist op plekken waar ze anders misschien niet zo snel zouden komen. Ook met een clubnacht kan je een safespace creëren.”

Miss Mystique on Fleek in Bar Scandal, Groningen

Rookmachines aan en gaan

Hoe groot het gemis ook is, voorlopig zullen we het moeten doen zonder de vrijheid en veiligheid die de nacht ons kan bieden. De belangenvereniging Koninklijke Horeca Nederland verloor onlangs een kort geding tegen de Staat over het verruimen van de openingstijden; de rechter zou niet bevoegd zijn om in te grijpen in het politieke besluitvormingsproces. Het kabinet herziet de sluitingsregels op zijn vroegst in november 2021, maar voor een verruiming bestaan op dit moment geen enkele garantie.

Begrijpelijk of toch vooral onzinnig? “Ik vind het nergens op slaan”, zegt JeMatthy. “Als je de bezoekersaantallen hetzelfde houdt, wat maakt het dan uit of mensen van acht tot twaalf in de avond uit zijn of van twaalf tot vier uur ‘s nachts?” Ook Christiana kan weinig begrip opbrengen voor de sluitingsregels. “Wat verandert er na middernacht? Als je eenmaal met een groep in een club staat, wat gebeurt er dan in de nacht dat niet in de middag zou kunnen gebeuren?”

JeMatthy merkt hoe moeilijk het voor eigenaren is om hun club met de huidige regels overeind te houden. “Met het geld dat gasten normaal gesproken uitgeven kan een eigenaar toffe acts neerzetten en er iets speciaals van maken. Nu er minder inkomsten zijn, doet dat ook afbreuk aan de ervaring van gasten. Er kan niet meer worden uitgepakt.” Toch zit de dj niet bij de pakken neer. “Ik kan er toch niks aan veranderen, dus ik probeer positief te blijven en me te concentreren op mijn muziek.”

Drknghts Collective doet graag een oproep aan alle Nederlandse feestfanaten. “Blijf het uitgaansleven steunen. Ga in de middag massaal de club in en maak er het beste van. Als de deuren dicht zijn, de lichten uit en de rookmachines aan, dan brengen we misschien toch iets van de magie terug die we al anderhalf jaar moeten missen.”

• Deel