Je bent jong en je... stemt VVD. Deze vier jongeren vertellen ons waarom

“Die kloof tussen arm en rijk, ja, die is er nu eenmaal.”

Hoewel er nog veel kan gebeuren tot aan de verkiezingen, lijkt het erop dat we hoe dan ook een vierde kabinet-Rutte tegemoet gaan. In de peilingen stijgt de VVD al maanden ver boven alle andere partijen uit. Door de achterban van politieke tegenstanders wordt daar met ongeloof op gereageerd: zien VVD-stemmers dan niet dat de partij de verzorgingsstaat om zeep heeft geholpen, dat Rutte hoogstpersoonlijk verantwoordelijk is voor het meedogenloze, discriminerende beleid dat leidde tot de toeslagenaffaire, en dat we de klimaatdoelen van Parijs nooit gaan halen zolang de VVD regeert?! Om nog maar te zwijgen over de vele integriteitsschandalen die al jaren aan de partij kleven. 

Het beeld van de gemiddelde VVD’er is dat van een middelbare, ietwat conservatieve Nederlander die houdt van hard werken en normaal doen. Maar hoe zit het met de jongere generatie, die qua politieke voorkeur over het algemeen een stuk progressiever is dan de boomers? Waarom zou je, alle harde verwijten ten spijt, toch op de VVD stemmen als je nog studeert of een starter bent op de arbeidsmarkt? 

Ik vroeg het aan (van links naar rechts op de foto) Erik (18), Rosalin (21), Chris (21) en Aileen (28), die vastberaden zijn om op 17 maart hun stem uit te brengen op de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie. 

Cadeautje aan Rutte

“Het liberalisme is me met de paplepel ingegoten”, zegt Chris Kosmis uit Arnhem. “Neem je verantwoordelijkheid en maak wat van je leven, dat heb ik van huis uit meegekregen.” Ook bij de andere stemmers is hun politieke voorkeur deels beïnvloed door de opvoeding van hun ouders, die bijna allemaal uitgesproken rechts of liberaal zijn. 

“Voor mij is een stem op de VVD een cadeautje aan Rutte, dat heeft hij wel verdiend.”

Het functioneren van Rutte wordt daarnaast aangedragen als belangrijke reden voor hun stem. “Hij heeft het laatste jaar kneiterhard gewerkt om het land op orde te houden. Ik heb veel ontzag gekregen voor Mark”, zegt Rosalin Boer uit Amsterdam. Chris kan zich daarin vinden. “Voor mij is een stem op de VVD ook een cadeautje aan Rutte, dat heeft hij wel verdiend.” 

Groenrechts

Ook de inhoud van het nieuwe verkiezingsprogramma is voor de stemmers bepalend. Als belangrijke thema’s worden genoemd het economisch beleid, onderwijs, migratie, LHBTI-rechten, de gezondheidszorg en het klimaatbeleid. Zo is Chris maar ook Erik Sjoers uit Dronten enthousiast over de plannen van de VVD om in te zetten op kernenergie als alternatief voor fossiele brandstoffen. “Veel partijen zijn daarop tegen, maar we kunnen ons land nu eenmaal niet volbouwen met windmolens”, zegt Erik.

“Stel dat je het klimaatakkoord van Parijs nét niet haalt, maar je creëert wel heel veel werkgelegenheid met een nieuw vliegveld, dan ben ik voor.”

Een nieuwe kerncentrale kan volgens berekeningen echter pas op zijn vroegst in 2035 gerealiseerd worden. In de tussentijd wil de VVD blijven investeren in sectoren waarin veel broeikasgassen worden uitgestoten, zoals de luchtvaartindustrie. Staat die voortdurende groei niet haaks op een ambitieus klimaatbeleid? 

“Als Flevolander ben ik voor Lelystad Airport”, zegt Erik. “Alleen vind ik wel dat we eerlijkere prijzen moeten betalen voor vluchten. Wat dat betreft ben ik een voorstander van een vliegtax, daarin verschil ik misschien van de VVD.” Als puntje bij paaltje komt, dan weet Chris wel welke keuze hij zou maken. “Stel je haalt het klimaatakkoord van Parijs nét niet, maar je creëert wel heel veel werkgelegenheid met een nieuw vliegveld, dan ben ik voor.” 

Aileen de Witte uit Amsterdam vindt dat de VVD de afgelopen regeerperiode meer had kunnen doen voor het klimaat. “En de overheidssteun die de KLM nu krijgt, vind ik ook geen handige geste als je het vergelijkt met de steun voor kleine ondernemers.” Toch laat dat haar niet twijfelen aan haar stem. “Je kan nooit honderd procent achter alle keuzes staan, en ik geloof echt in groenrechts: dat marktwerking samen kan gaan met effectief klimaatbeleid.”

Studieschuld 

Een standpunt waarop de VVD in haar verkiezingsprogramma verschilt van andere partijen, is het leenstelsel voor studenten. Geen enkele andere partij ziet nog heil in het leenstelsel omdat de beloofde investeringen in beter onderwijs zijn uitgebleven en het leidt tot torenhoge studieschulden en meer prestatiedruk en stress onder studenten. Ook worden afgestudeerden met een studieschuld benadeeld wanneer ze een hypotheek willen krijgen voor een toch al schaarse koopwoning. Wat vinden de jonge VVD-stemmers daarvan? 

“Ik studeer bedrijfskunde en mag van de luxe spreken dat ik niets hoef bij te lenen omdat mijn ouders alles voor me betalen."

“Ik ben niet voor de terugkeer naar de basisbeurs”, zegt Erik die zelf politicologie studeert. “Want dat zou heel veel geld kosten, en dat geld moet ergens vandaan komen.” En hoe zit het dan met de druk voor studenten, in het bijzonder degenen die financieel niet worden bijgestaan door hun ouders? “Die kunnen al een aanvullende beurs aanvragen. En een bepaalde druk zal er altijd zijn, ook in je toekomstige werkende leven. Met het geld dat overblijft zouden onderwijsinstellingen bovendien meer psychologen aan zich kunnen binden voor studenten met mentale problemen.”

Rosalin vindt het jammer dat de VVD het leenstelsel wil voortzetten, al ondervindt ze er persoonlijk geen nadelen aan. “Ik studeer bedrijfskunde en mag van de luxe spreken dat ik niets hoef bij te lenen omdat mijn ouders alles voor me betalen. Maar ik weet dat ik daarin een uitzondering ben en zie dat anderen er wel last van hebben. Als je een studieschuld hebt en je wilt een huis kopen dan heb je tegenwoordig een wel héél goede baan nodig. Dat klopt niet, er moet een nieuw systeem komen.” Toch stemt Rosalin wel op de partij, want andere thema’s zoals het bredere economische beleid wegen voor haar zwaarder.

Op vakantie naar Ibiza

Opvallend aan dat economische beleid is dat de VVD volgens de doorrekening van het Centraal Planbureau de enige partij is bij wie de nieuwe plannen leiden tot meer inkomensongelijkheid in de komende vier jaar (afgezien van de PVV, FvD en de Partij voor de Dieren, die hun plannen niet hebben laten doorrekenen). Ook wil de partij het minimumloon iets verhogen, maar niet de bijstandsuitkering. Is dat niet oneerlijk voor degenen die het financieel toch al moeilijk hebben? 

"Wat als we tien jaar Klaver als premier hadden gehad? We weten niet of die kloof tussen arm en rijk dan kleiner was geweest.”

“Die kloof tussen arm en rijk, ja, die is er nu eenmaal”, zegt Chris. “Ik denk niet dat het alleen aan de VVD te wijten is dat die groter wordt. Wat als we tien jaar Klaver als premier hadden gehad? We weten niet of die kloof dan kleiner was geweest.” Aileen vindt de hoogte van de bijstand die Nederlanders behoren te krijgen die vanwege arbeidsongeschiktheid niet kunnen werken, een moeilijk ethisch dilemma. “Waar leg je de grens? Iedereen verdient het om het beste uit het leven te halen. Maar zou iemand die honderd procent arbeidsongeschikt is verklaard daarom net zoveel kans moeten maken om zes keer per jaar naar Ibiza op vakantie te gaan als iemand die daar fulltime voor werkt?”.

Wake-up call

Tot slot leg ik het grootste pijnpunt in aanloop naar de komende verkiezingen op tafel: de toeslagenaffaire. In hoeverre kan de VVD en in het bijzonder Mark Rutte het leed onder 26 duizend gedupeerde Nederlanders worden aangerekend? “Ik denk niet dat je dit kan afschuiven op één partij”, zegt Erik. “Het is niet zo dat er ooit een VVD-vergadering is geweest waarbij werd besloten om al deze ouders ongekend onrecht aan te doen. Die verantwoordelijkheid ligt in handen van meerdere ministeries en ambtenaren.” 

"Wat betreft de toeslagenaffaire: de overheid mag wat mij betreft best profielen opstellen, zolang ze openbaar zijn en het statistisch onderbouwd kan worden."

En als het gaat om het etnisch profileren van ouders met een tweede nationaliteit, is dat volgens hem niet een uitkomst van jarenlang VVD-beleid? “Ik geloof niet dat de partij daar direct opdracht toe heeft gegeven. Iemand op voorhand beschuldigen op basis van etniciteit zonder bewijs vind ik verschrikkelijk, daar ben ik op tegen. Maar de overheid mag wat mij betreft best profielen opstellen, zolang ze openbaar zijn en het statistisch onderbouwd kan worden. Als blijkt dat meer Drontenaren fraude plegen en dus vaker gecheckt worden, dan zou ik het ook begrijpen.” Kan Erik zich wel voorstellen dat iemands etnische achtergrond veel gevoeliger ligt dan of je een Drontenaar of Hagenaar bent?  “Ik vind toch dat we daar plastischer naar moeten kijken. Als je met die informatie iets goeds kan doen, zoals fraude opsporen, dan moeten we dat doen."

Rosalin denkt dat de toeslagenaffaire voor het hele kabinet een wake-upcall is geweest. “Ik hoop dat ze zijn geschrokken en het licht hebben gezien. En dat de VVD meer aandacht krijgt voor de menselijke maat. Zo niet, dan zal ze dat na vier jaar alsnog de kop kosten. Dan ga ik in ieder geval niet nog een keer op ze stemmen.”

• Deel