We vroegen jongeren die niet mochten stemmen wat zij vinden van het nieuwe kabinet

“Rutte is vast een toffe peer, maar hij had mijn stem niet verdiend.”

Het kabinet-Rutte IV staat na een tergend lange formatie in de startblokken. Naar de politieke mening van Johan (17), Emmanuel (18) en Quincy (16) werd bij de verkiezingen in 2021 nog niet gevraagd, maar die hebben ze wel degelijk. Wij geven ze het woord.

Johan Reitsma (17) uit Lochem

Baal je ervan dat je geen stem hebt kunnen uitbrengen?
“Ja, dat vind ik vervelend. Het is bekend dat jongeren veel linkser stemmen dan gemiddeld, dus ik vind het jammer dat onze stem niet meetelt. Zelf had ik waarschijnlijk op BIJ1 of de SP gestemd.” 

Hoeveel vertrouwen heb jij in het nieuwe kabinet?
“Het wordt weer vier jaar van hetzelfde, verwacht ik. De partijen die nu het kabinet vormen beloven van alles, maar het blijven dezelfde partijen die ervoor gezorgd hebben dat we in allerlei crises zitten, zoals in het onderwijs, de woningbouw en de zorg.”

“Er worden nu wel stappen gezet om het beter te doen, bijvoorbeeld door het afschaffen van de verhuurdersheffing en de terugkeer van de basisbeurs. Maar de onderhandelingen hebben heel lang geduurd en veel plannen worden pas laat ingevoerd. Als ik na de zomer ga studeren, val ik in ieder geval het eerste jaar nog onder het leenstelsel. Het gaat allemaal te langzaam, zo zou je niet moeten werken als er sprake is van een crisis.”

Heb je het idee dat ze in Den Haag een goed beeld hebben van wat er speelt onder jongeren?
“Volgens mij weet geen enkele volwassene wat er onder jongeren speelt, ik weet ook niet hoe dat opgelost kan worden. Er zijn wel partijen die hun best doen om met jongeren in gesprek te gaan, zoals BIJ1, maar dan nog denk ik dat we vaak niet goed worden begrepen. Het zou helpen als er meer jonge mensen de politiek in gaan en belangrijke posities kunnen krijgen, ook in de Tweede Kamer.”

Stel nou dat de stemgerechtigde leeftijd wordt verlaagd, zijn Nederlandse jongeren van 16 of 17 dan wel in staat om goed geïnformeerd een stem uit te brengen?
“Dat denk ik wel. Ik zit op het vwo en leef daardoor misschien in een bubbel, maar ik merk dat mijn leeftijdsgenoten best veel bezig zijn met de politiek. Zeker het laatste jaar kijkt iedereen naar de persconferenties en in de pauze bespreken we wat we op de website van de NOS hebben zien staan. En los daarvan: er zijn ook 80+’ers die dement zijn en mogen stemmen. Je kan mensen moeilijk eerst een quiz laten doen om te beslissen of ze kunnen stemmen, daar moeten we ook maar op vertrouwen.

Emmanuel Lucas (18) uit Hilversum

Wat was je eerste reactie bij het zien van de nieuwe ministersploeg?
“Ik word er blij van dat er na een politiek rampenjaar eindelijk een nieuw kabinet is, dat geeft een klein beetje vertrouwen voor de toekomst. Maar het is niet de ministersploeg die mijn voorkeur heeft. Rutte is vast een toffe peer, maar hij had mijn stem niet verdiend.”

Vertel..
“Er zijn ook goede dingen gebeurd onder zijn bewind, maar ook veel dingen waar ik minder blij mee ben. Ik denk niet dat de VVD in staat is om de problemen die er in de samenleving bestaan in te zien en ernaar te handelen, want het maakt deel uit van hun visie van hoe Nederland eruit zou moeten zien. Kijk bijvoorbeeld naar de zorg: door de marktwerking voelen ziekenhuizen soms eerder aan als een bedrijf.”

“Dat heb ik ook zelf ondervonden, want als astmapatiënt ben ik vaak in het AMC (Amsterdam Medisch Centrum) geweest. Het viel me op hoe bureaucratisch het er is en dat veel financieel gedreven lijkt te zijn. En als ik reportages zie over de toeslagenaffaire en de aardgaswinning in Groningen, dan kan ik daar ook echt boos van worden. Hoe kan het zo zijn dat de gaskraan nu weer opengaat en de gedupeerden daar nog meer last van krijgen? De VVD is voor een ‘kleine en daadkrachtige’ overheid, maar van die daadkracht merk ik weinig.”

Op wie had je dan wel gestemd?
“Dat vind ik een lastige vraag, want ik heb linkse maar soms ook rechtse standpunten. Als ik een kieswijzer invul dan komt er altijd iets anders uit. Bij D66 voel ik me in algemene zin het meest thuis.”

Maar is D66 niet ook deels verantwoordelijk voor het gevoerde beleid waar je kritiek op hebt?
“Ja, ook op die partij ben ik kritisch. Maar in het vorige kabinet vormden de VVD en het CDA wel echt een machtsblok, ik denk dat het daardoor voor D66 lastiger was om haar progressieve ideeën te bewerkstelligen.”

Hoeveel vertrouwen heb je erin dat het nieuwe kabinet zijn ambities gaat waarmaken?
“Ik denk dat de vier jaar die nodig zijn om alle plannen uit te voeren niet worden volgemaakt. Er komen nog zoveel rapporten van parlementaire enquêtecommissies aan, onder andere over de toeslagenaffaire en de aardgaswinning. Er zitten misschien wel andere bewindspersonen, maar het blijven dezelfde partijen en dat zet ze in een bijzonder lastige positie. Er is vast één coalitiepartij die na zo'n rapport buigt en eruit stapt. Bij de eerstvolgende politieke crisis zal het schip zinken, is mijn verwachting.”

Vind je dat er in Den Haag voldoende geluisterd wordt naar jongeren die nog niet stemgerechtigd zijn?
“Nee, dat kan beter. Ik zie best veel jongereninitiatieven voorbij komen, zoals Coalitie Y, daar ben ik een voorstander van. Maar het probleem met dat soort initiatieven is vaak dat er één groep bij betrokken raakt: de hogeropgeleide jongeren die geïnteresseerd zijn in de politiek. Voor een goede representatie is het belangrijk dat politici ook in gesprek gaan met jongeren die uit zichzelf juist weinig interesse hebben in de politiek. En dat wat jongeren te zeggen hebben ook echt serieus wordt genomen.”

Wat zou je het kabinet zelf willen meegeven?
“Zoek de verbinding op en probeer mensen samen te brengen in plaats van uit elkaar te drijven.”

Quincy Heermans (16) uit Vaassen

Wat vind jij, straalt het kabinet een ‘nieuw elan’ uit zoals eerder werd aangekondigd?
“Dat zou ik niet zo snel zeggen, ik zie best veel bekende gezichten die op een andere post zijn gezet. Maar er zitten ook nieuwe ministers bij over wie ik heel enthousiast ben, zoals Ernst Kuipers en Robbert Dijkgraaf. Ik denk dat het goed is dat zij nieuw zijn in de politiek en hun eigen ervaring en expertise meenemen.”

“Wat me trouwens ook opvalt, is de hoeveelheid vrouwelijke ministers. Blijkbaar is het niet nodig geweest om een quotum in te stellen om dat te bereiken, dat vind ik positief.”

Op welke partij zou jij hebben gestemd?
“Waarschijnlijk de VVD. Ik ben lid van de JOVD en de meeste standpunten delen we natuurlijk met de moederpartij.”

Wat maakte dat je je bij de JOVD aansloot?
“Ik was al vroeg geïnteresseerd in de politiek en ben van plan om politicologie te gaan studeren. Ik lees ook graag boeken over politici en toen ik de biografie van Mark Rutte las, herkende ik me in zijn liberale overtuiging: dat mensen hun eigen ding moeten kunnen doen. Zelf begon hij ook ooit bij de JOVD, dus daar ben ik toen wat informatie over gaan opzoeken. Sinds vorig jaar ben ik lid.” 

Dus je bent een echte Rutte-fan?
“Dat ook weer niet, maar ik vind hem wel een goede politicus.”

Nou blijkt uit cijfers dat een groot deel van de Nederlanders in toenemende mate weerstand bij Rutte voelt. Hij wordt persoonlijk verantwoordelijk gehouden voor de vertrouwenscrisis tussen de burger en de politiek. Was een premier die minder negatieve emoties oproept niet een beter idee geweest?
“Ik begrijp wel dat het vertrouwen laag is, het komt natuurlijk niet vaak voor dat een kabinet aftreedt en er vervolgens weer dezelfde mensen aan het roer staan. Maar de VVD kreeg nu eenmaal de meeste stemmen, en als ik kijk naar hun lijst dan denk ik dat Rutte het meest geschikt is als premier. Het siert hem ook wel dat hij wil laten zien dat hij het vertrouwen weer kan terugwinnen.”

Welk beleidsonderwerp zou van jou prioriteit moeten krijgen?
“De wooncrisis, ik hoop dat ze daar zo snel mogelijk mee aan de slag gaan. Zodat er ook voor studenten weer genoeg woonruimte komt.” 

Heb je het idee dat ze in Den Haag een goed beeld hebben van wat er speelt onder jongeren?
“Wel steeds meer, maar er is ruimte voor verbetering. Ik denk bijvoorbeeld dat in het begin van de coronapandemie werd onderschat wat de impact van de maatregelen zou zijn op de mentale gezondheid van jongeren. De scholen zijn inmiddels drie keer dicht geweest, dat heeft tot veel eenzaamheid geleid en daar had misschien beter over nagedacht kunnen worden. Maar dat is achteraf bezien natuurlijk makkelijk gezegd, ook politici wisten niet hoe de pandemie zou gaan verlopen.” 

• Deel