Kelly-Qian (31): ‘Ik hou van mijn adoptieouders, maar ik denk niet dat ze geschikt waren’

"Ik ben mijn identiteit kwijt, mijn cultuur, mijn ouders. Dat rouwproces moest ik aangaan. Het is onmogelijk kut, maar het moet er zijn."

TW: Denk je soms aan zelfdoding? Bel 24/7 gratis en anoniem met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113. Of ga naar 113.nl voor online hulp of coaching

Documentairemaker Kelly-Qian van Binsbergen (31) is helemaal niet jarig op de dag waarop ze haar leven lang haar verjaardag heeft gevierd. Haar ouders kozen een willekeurige datum toen ze haar adopteerden. Kelly-Qian maakte de serie De Afhaalchinees (Omroep ZWART) over buitenlandse adoptie. Daarin ontdekte ze dat haar ouders eigenlijk niet geschikt waren om een kindje te adopteren, maar het toch deden. Maar ook dat ze misschien zelfs niet is afgestaan door haar biologische ouders, maar in China van hen is afgepakt.

Waar het begon: kleine Kelly-Qian was het ‘geschenk’ dat haar ouders kregen na 17 tergende jaren kinderloosheid. Ze groeide als enig kind op boven de seksshop van haar ouders, met haar vader en een alcoholistische moeder, in een vroom dorp in West-Zeeuws-Vlaanderen.

Het liefste wilde ze nooit te diep nadenken over adoptie, vertelt Kelly-Qian me. Er zat te veel pijn en verlies achter. “Nu, als journalist, vlieg ik dat natuurlijk heel anders aan.”

De depressies waar ze mee worstelde hoorden gewoon bij haar, dacht ze lang. “Ik dacht altijd: ik ben van nature depressief en heb nooit de link gelegd met mijn adoptie. Maar ik ben afgestaan. Dat doet wat met iemand.”

NW: Hi Kelly-Qian. Wat bewoog jou om De Afhaalchinees te maken?
“Mensen zeggen altijd tegen me dat ze geen kleur zien. Vroeger, vóór deze docu, was ik daar heel blij mee: ik werd gezien als Nederlander. Maar nu denk ik: je ontkent mijn cultuur, waar ik vandaan kom. Veel adoptieouders zeggen tegen hun kinderen: til niet te zwaar aan je adoptie, anders krijg je te veel bagage mee. Maar zij begrijpen niet dat wij altijd geadopteerden blijven. Dat stopt niet opeens als je geen kind meer bent.”

In aflevering 1 van de serie vertel je dat je als kind eigenlijk niet Chinees wilde zijn. Waarom? 
“Als kind wil je niet opvallen. Je wilt deel zijn van de groep, maar dat kon ik niet door mijn uiterlijk. Mijn hele leven al voel ik me een outsider. Zelfs bij mensen die ik als familie en vrienden zie, dacht ik onbewust: wat doe ik in deze groep? Waarom zouden ze met mij willen zijn?”

Op haar achttiende deed ze een zelfmoordpoging en werd ze opgenomen. “Het had tóen een vraagstuk moeten zijn: wat was de rol van mijn adoptie hierin? Sinds ik in adoptiesensitief therapie zit [therapie speciaal voor adoptiekinderen, red.], zijn al mijn depressies als sneeuw voor de zon verdwenen.”

Want hoe goed de bedoelingen van adoptieouders ook zijn, uit grootschalig Nederlands onderzoek blijkt dat veel adoptiekinderen het later in hun leven moeilijk kunnen krijgen, ook na een op het oog ‘geslaagde’ adoptie. Ze komen gemiddeld genomen vaker in conflict met hun ouders dan niet-geadopteerden, vertonen in hun jeugd meer probleemgedrag als spijbelen en weglopen van school, en zoeken vaker mentale hulp.

Kelly-Qian is niet alleen in haar adoptieleed: “Ik kwam erachter dat fucking veel geadopteerden het gevoel hebben nergens bij te horen. Ze kampen met ADHD, borderline, depressie – vaak misdiagnoses. Een adoptie kan traumatisch zijn. Als je een kind scheidt van zijn biologische ouders, begint het zijn leven met het gevoel: ik mag er niet zijn.”

Kinderbescherming geeft groen licht
En dan ook nog dit: tijdens de opnamen van De Afhaalchinees blijken Kelly-Qian’s ouders destijds bewust informatie achtergehouden te hebben tijdens de screening. De verslaving en depressie van de moeder verzwegen ze bijvoorbeeld, hun strafblad ook. Hun beroep, verkoper in een seksshop, werd door de raadsonderzoeker van de Kinderbescherming gladgestreken naar het eufemistische ‘verkoper in detailhandel’. Daarna gaf hij de adoptie van Kelly-Qian groen licht.

Hoe kon de Kinderbescherming Kelly-Qian’s ouders goedkeuren?, vraagt Kelly-Qian aan een vertegenwoordiger tijdens een interview. “Ik vind het heel verdrietig dat dit zo gelopen is,” antwoordt die.

Overheid heeft te weinig oog
In 2021 verscheen een verpletterend rapport dat de overheid ertoe bewoog om buitenlandse adoptie per direct op te schorten. De conclusies: misstanden bij buitenlandse adoptie zijn een “permanent en stelselmatig probleem”, waarvan de overheid al sinds de jaren zestig op de hoogte was, en waartegen “niet effectief is opgetreden”.

De overheid, staat verder in het rapport, had te weinig oog voor het ontstaan van een adoptie-industrie: een markt van vraag en aanbod die de weg vrijmaakte voor kinderhandel en frauduleuze adopties. Zoals – waarschijnlijk – die van Kelly-Qian. Eind 2022 werd het weer mogelijk om kinderen uit een handjevol landen te adopteren. “Maar of het systeem nu beter is,” zegt Kelly-Qian, “weten we pas wanneer deze kinderen volwassen zijn.”



Kelly-Qian, die tijdens het maken van haar film zag hoe mede-geadopteerden worstelen met hun adoptieverleden, vraagt zich af: waarom biedt de overheid geen structurele zorg aan adoptiekinderen na hun achttiende, of hulp bij identiteitsvraagstukken? Waarom helpt de overheid niet met hereniging met biologische ouders?

NW: Waar kwam je nog meer achter tijdens je onderzoek?
“Ik ben als meisje geboren ten tijde van de eenkindpolitiek in China, waar de voorkeur werd gegeven aan jongens. Mijn ouders hebben me desondanks waarschijnlijk nog zes maanden na mijn geboorte gehouden, maar er is niks bekend meer over mijn uiteindelijke vindplek; ik heb geen geboorteakte.”

“Ik vermoed dat ik uit mijn wieg ben geroofd. Ik denk dat er door de Chinese autoriteiten al werd voorgesorteerd op buitenlandse adoptie. Weeshuisdirecteuren kregen bijvoorbeeld ook geld voor buitenlandse adopties.”

Op 22 augustus vierde Kelly-Qian voor het eerst weer haar verjaardag nadat ze de ontdekkingen deed over haar adoptieverleden. Maar die dag is dus helemaal niet de dag waarop ze werd geboren. Kelly-Qian: “Ik werd daar boos van. Hoe de fuck kun je je verjaardag niet weten?”

Er was warmte en liefde in Kelly-Qian’s huis, zegt ze, zonder meer. In De Afhaalchinees zien we in archiefmateriaal twee ouders die hun dochter genegenheid tonen, oog voor haar hebben, er voor haar zijn wanneer dat nodig is.

Maar er waren ook problemen. Kelly-Qian’s vader fronst in de camera als ze hem er in aflevering 2 van de serie naar vraagt. Hij vertelt: “Je moeder worstelde met een heel groot verlies. Ze had er heel veel verdriet van, dat ze 17 jaar lang geen kinderen kon krijgen. Daarom dronk ze.” 

“Ik hou van mijn adoptieouders,” zegt Kelly-Qian. “Ik denk alleen dat ze niet geschikt waren als ouders. En ik denk dat kritiek over het systeem náást de ouderliefde die ze me gaven kan bestaan.”

NW: Jouw moeder overleed twaalf jaar geleden. Wat zou je haar gevraagd hebben als je haar had kunnen interviewen voor je film?
“Ik zou vragen: ‘Je loog tijdens de screening voor mijn adoptie. Heb je er ooit bij stilgestaan dat ik er met een volwassen, kritische blik op zou terugkijken? En hadden jullie dan ruimte gegeven aan mijn ongenoegen?’”

Toen je dertien was, ging je zelf naar China met je ouders. Hoe was dat?
“Vlak voordat we gingen, zei mijn moeder: je blijft wel de onze, hè? Maar ik sprak de taal niet, mijn toegang tot de mensen daar was verdwenen. Ik kon niet vragen naar de cultuur, niet beschrijven hoe ik me voelde. Terugkijkend werd ik me tijdens het maken van de serie bewust van mijn loyaliteitsconflict: ik ben daar weggehaald door mijn adoptieouders. Ik besefte daardoor juist heel erg dat ik niet meer Chinees was.”

Voelde je nog enige binding met het land en haar mensen?
“Ik voel me meer verbonden met de Chinezen hier in Nederland dan die in China. Tegelijkertijd: als tweede- of derdegeneratie-Chinees in Nederland vier je je Chinese achtergrond. Geadopteerden hebben die binding niet. Ik spéél Chinees-zijn, voor mijn gevoel. Er zit iets lacherigs achter, ik word er ongemakkelijk van. Zo van: dit hóór ik leuk te vinden.”

Heb je je identiteit inmiddels leren omhelzen?
“Ik ben voor het eerst heel blij met wie ik ben. Wat daarvoor nodig was? Heel veel huilen, het verdriet toelaten, het er laten zijn. Ik ben mijn identiteit kwijt, mijn cultuur, mijn ouders. Dat rouwproces moest ik aangaan. Het is onmogelijk kut, maar het moet er zijn.”

Vanavond vanaf 21:15 is de laatste aflevering van De Afhaalchinees te bekijken op NPO3.

• Deel