Lisa werd seksueel uitgebuit in het Red Light District in Leeuwarden

Dat er veel prostitutie-controles werden uitgevoerd door maatschappelijk werkers en politieagenten maakte voor Lisa geen verschil.

Zit je zelf in een nare situatie of maak je je zorgen om iemand in je omgeving? Hier kun je anoniem chatten met een hulpverlener van Fier. 

Brandpunt+ sprak eerder met sekswerker J over mensenhandel en de nieuwe Wet Regulering Sekswerk die waarschijnlijk ergens in 2021 in werking zal treden. “Mensenhandel is een marginaal verschijnsel dat niet met prostitutie in één zin genoemd moet worden,” vertelde J ons. Maar, zo erkende ook J, niet iets wat nooit voorkomt. 

Omdat ik wil weten hoe vaak het dan precies voorkomt, bel ik Femke Eisma, persvoorlichter van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen kinderen. Ze vertelt me dat er in Nederland naar schatting ruim 3000 mensen per jaar seksueel worden uitgebuit. Die schatting staat volgens haar niet in verhouding tot de daadwerkelijke signaleringen (slachtoffers die zich melden of gevonden worden) van seksuele uitbuiting in Nederland: “In 2018 waren er bijvoorbeeld maar 486 signaleringen van mogelijke slachtoffers.” Eisma vertelt dat een jaar geleden een programma is gelanceerd waarin via verschillende actielijnen allerlei maatregelen worden genomen om meer tegen mensenhandel (waaronder seksuele uitbuiting) te doen.

Om een beter beeld te krijgen van de situaties waarin mensen gedwongen worden tot prostitutie neem ik contact op met Fier, het landelijk expertise- en behandelcentrum bij geweld in afhankelijkheidsrelaties in Leeuwarden. Via Fier word ik in contact gebracht met de Oost-Europese Lisa (23). Lisa [echte naam bekend bij de redactie, GZ] werd anderhalf jaar lang gedwongen tot sekswerk in het Red Light District van Leeuwarden. Sinds een jaar wordt ze bij Fier begeleid. Hier zoek ik haar en haar zorgcoördinator Rob Kelder op. 

Geronseld in een casino 

“Pooiers zoeken naar slachtoffers die niet gemist worden en ik viel in die categorie,” vertelt ze me, als we eenmaal tegenover elkaar aan tafel zitten. “Op mijn derde scheidden mijn ouders. Ze wilden allebei geen voogdij en hebben me daarom achtergelaten bij mijn oma. Ik heb ze nooit meer gezien. Op mijn zestiende zette mijn oma me op straat omdat ze vond dat ik voor mezelf moest zorgen.” 

Na een paar jaar als oppas, werd Lisa op haar twintigste aangenomen in een casino. Daar ontmoette ze haar pooier. “Hij was een vaste klant en vertelde me dat ik beter betaald werk in Nederland zou kunnen krijgen. Zijn vriendin werkte daar ook en had het volgens hem dik voor elkaar. Hij bood aan om me de eerstvolgende keer dat hij haar op zou zoeken mee te nemen. In de bar waar zijn vriendin werkte, zochten ze namelijk nieuwe werknemers en ik was een perfecte kandidaat. Het leek voor mij een gouden kans en ik besloot op het aanbod in te gaan.”

Foute boel

Niet lang daarna reed het tweetal met een auto richting Nederland. In Duitsland maakten ze een tussenstop. (Zorgcoördinator Rob zegt hierover dat Fier regelmatig ziet dat slachtoffers van seksuele uitbuiting afwisselend in Duitsland en Nederland werken. “Zo heeft de omgeving minder snel in de gaten dat er iets gaande is wat niet klopt,” aldus Rob.) “We stopten bij een groot flatgebouw met veel appartementen. In een van die appartementen gingen we naar binnen. De deur werd achter me op slot gedraaid. Binnen zat een naakt meisje van mijn leeftijd, en er was een man die zich voorstelde als haar pooier. Dat was het moment dat ik me realiseerde dat het foute boel was. Er werd tegen me gezegd dat ik mijn kleren uit moest doen en dat ik seks zou gaan hebben met klanten. Ik was in shock en smeekte ze me te laten gaan.”

Lisa vertelt dat de mannen laconiek reageerden. “Dat gaat niet gebeuren,” zeiden ze. En: “Lullig voor je, maar zo gaat het leven soms.” Lisa vertelt dat wat er in die flat gebeurde voor dergelijke mannen routine is waar geen speld tussen te krijgen valt. “De situatie voelde heel beangstigend. Ik zat opgesloten in een gebouw waarvan ik de locatie niet wist, en mijn telefoon en paspoort waren in zijn bezit. Ik zag geen uitweg en deed dus wat me gezegd werd.”

Injectie met dodelijke vloeistof 

Lisa probeerde in de eerste weken meermaals te ontsnappen. In reactie hierop sloeg en schopte haar pooier haar, bedreigde hij haar met een mes en zette hij haar onder een kokend hete douche. “Als ik zei dat de politie erachter zou komen, lachte hij. Hij liet me video’s zien van andere meisjes die voor hem werkten. Video’s waarop te zien was hoe hij hun armen en benen brak, ze verkrachtte en op andere manieren martelde. ‘En niemand heeft ze ooit geholpen,’ grinnikte hij er dan bij.” 

Na twee weken in Duitsland te hebben doorgebracht, reed Lisa met haar pooier naar Nederland. Hier kwam ze achter een raam in Leeuwarden te zitten. Lisa vertelt dat ze tegen die tijd al zo bang was gemaakt dat ze niet meer probeerde te ontsnappen. “Mijn pooier zei dat ik voortdurend in de gaten werd gehouden door zijn handlangers, en dat ik vermoord zou worden als ik zou proberen te ontsnappen.” 

Dat er veel prostitutie-controles werden uitgevoerd door maatschappelijk werkers en politieagenten maakte voor Lisa geen verschil. “Mijn pooier had me verteld dat die mensen vermomde handlangers van hem waren die kwamen testen of ik mijn mond hield. Hij zei dat als ik iets zou zeggen, ik meteen met een dodelijke vloeistof geïnjecteerd zou worden. Ik was dus ook doodsbang voor agenten en maatschappelijk werkers. Het zijn mentale spelletjes die er met je gespeeld worden. Ik was compleet paranoïde gemaakt.”

PTSS en schoonmaakdrang

Gelukkig is Lisa inmiddels vrij. Nadat ze een jaar en drie maanden voor haar pooier gewerkt had, werd hij in het voorjaar van 2018 gearresteerd omdat hij verdacht werd van mensenhandel.”

Lisa wist niet wie er aangifte gedaan had, maar feit was dat haar pooier vastzat. Toen stapte ook zij naar de politie en gaf ze hen al het bewijs dat ze tegen hem had. Ze had sms-berichten, voicemails, appjes en foto’s waaruit bleek dat hij haar dwong tot prostitutie. “Ik had ook een keer gefilmd hoe hij een ander meisje in elkaar sloeg.” De politie bracht haar vervolgens naar Fier. Daar werd Lisa geholpen met een verblijfsvergunning en een verblijf. Inmiddels woont ze in een flat in het Noorden van Nederland. 

Lisa is veel van wat ze heeft meegemaakt vergeten. “Ik weet wel dat mijn klanten bijna alleen maar oude mannen waren. Sommigen bleven lang, anderen minder lang. Veel klanten willen dat je drugs met ze gebruikt. Ergens vond ik dat ook wel prima. Zo voelde ik er minder van.” 

Ze lijdt aan een ernstige vorm van PTSS en schoonmaakdwang. “Ik douche vijf keer per dag, draag mijn kleren niet langer dan twee uur en maak de hele dag door mijn huis schoon. Door wat er met me gebeurd is, voel ik me chronisch vies. Ik heb geen vrienden en ook geen partner, omdat ik niemand vertrouw.” Ze is hiervoor in therapie bij Fier en mag haar begeleider altijd bellen, hierdoor gaat het langzaamaan beter met haar. 

De pooier van Lisa werd veroordeeld tot 2,5 jaar cel. Nadat hij ruim een jaar in Nederland had gezeten, werd hij uitgeleverd aan Oost-Europa, waar hij na twee weken weer vrij was vanwege corruptie. Fier bevestigt dit. Lisa is al meermaals door hem gebeld en gemaild, en is doodsbang. “Als hij erachter komt waar ik woon, vermoordt hij me, daar twijfel ik niet aan.” 

Het is zeer belangrijk om niet uit het oog te verliezen dat mensenhandel en prostitutie twee verschillende dingen die niet met elkaar verward moeten worden. Brandpunt+ sprak onder andere hierover uitgebreid met sekswerker J. 

Zit je in een nare situatie of maak je je zorgen om iemand in je omgeving? Hier kun je anoniem chatten met een hulpverlener van Fier. 

• Deel