Kom op lhbti’ers, met dat mierzoete #LoveIsLove doen we onszelf tekort

Nu Pride Amsterdam 2021 is begonnen, moeten we het eerst nog even hebben over die ene leus, vindt journalist Gijs van der Sanden. "De emancipatie van lhbti’ers gaat over veel méér dan alleen de liefde."

Aanvankelijk had ik er niet zoveel problemen mee, met het #LoveIsLove-evangelie dat elk jaar rond juni – wanneer de Pride Month begint – massaal in mijn timeline gepredikt wordt. 

Oké, een tikkie zoetsappig vond ik de boodschap altijd wel, met een hoog Xenos-gehalte, maar inderdaad: liefde is gewoon liefde. Zo simpel is het. Het is een leus waar je het moeilijk mee oneens kunt zijn, tenminste, als je ook maar enigszins menslievend bent ingesteld. 

Kritiek over deze slogan uiten voelt een beetje als naar een nest met schattige labradorpuppy’s kijken, vol walging ‘GATVER!!!’ uitroepen en ze vervolgens boos en harteloos de rug toekeren. 

"Hoe langer ik erover nadenk, hoe meer ik van mening ben dat er achter die positieve boodschap een beperkte, gesimplificeerde en geïdealiseerde opvatting over lhbti’er-zijn schuilgaat."

Wanneer het precies gebeurde weet ik niet, maar toch ben ik – een homoman halverwege de dertig zonder vaste liefdespartner – gaan twijfelen over de emancipatoire waarde van die zalvende Love Is Love-boodschap. Hoe langer ik erover nadenk, hoe meer ik van mening ben dat er achter die positieve boodschap een beperkte, gesimplificeerde en geïdealiseerde opvatting over lhbti’er-zijn schuilgaat. Een opvatting die de emancipatie misschien wel meer kwaad dan goed doet.

De precieze ontstaansgeschiedenis van de slogan is niet helemaal duidelijk, maar de enorme populariteit van de afgelopen jaren kan waarschijnlijk worden toegeschreven aan de organisatie van Pride London, die de hashtag in 2017 gebruikte voor haar marketingcampagne. Daarna werd het al gauw een soort keurmerk, waarmee organisaties, bedrijven en individuen binnen en buiten de lhbti-gemeenschap wereldwijd laten zien: wij zijn vóór seksuele diversiteit.

Upbeat, kort maar krachtig, past goed in een hashtag, op een koffiemok of t-shirt met glitters en de regenboogvlag. Niks meer aan doen!

Waar lhbti-slogans in het verleden vaak een activistischer geluid lieten horen – denk aan de bekende leus ‘We’re here, we’re queer. Get used to it’ begin jaren negentig – lijkt de nu dominante #LoveIsLove-slogan vooral een positieve, warme boodschap van verbinding te communiceren: de liefde is van iedereen, we zijn allemaal mensen, laat iedereen liefhebben die hij/zij/hen wil liefhebben. 

"Mijn voornaamste probleem met de Love Is Love-boodschap is dat het het lhbti-zijn reduceert tot een kwestie die enkel en alleen om liefde draait."

Dat heeft alles te maken met de emancipatiestrijd. In de vroege jaren negentig moest er nog gestreden worden voor de zichtbaarheid van lhbti’ers, de gelijkstelling van het huwelijk en de politieke erkenning van de aids-epidemie – om maar wat te noemen. Daar paste een duidelijke, strijdbare en compromisloze boodschap bij. Nu lhbti’ers er grosso modo warmer bij zitten en ze op papier grotendeels dezelfde rechten hebben als hetero’s – in de Verenigde Staten en West-Europa, althans – is kennelijk de tijd aangebroken voor een gematigder geluid. 

Nu valt daar een heleboel op af te dingen. Cijfers van geweld en intimidatie tegen lhbti’ers stemmen onverminderd somber, vooral tegen trans personen – ook in Nederland. Kijk je buiten onze landsgrenzen, dan lijkt het alleen maar bergafwaarts af te gaan met de acceptatie van lhbti’ers. De Hongaarse premier Viktor Orbán voerde recentelijk een anti-homowet in en een Pride-mars in de Georgische hoofdstad Tbilisi werd met bruut geweld verstoord – met de dood van een cameraman tot gevolg. Het zijn trieste ontwikkelingen waar lhbti’ers hier wellicht geen directe gevolgen van ondervinden, maar die ons toch woedend zouden moeten maken. 

Mijn voornaamste probleem met de Love Is Love-boodschap is dat het homo-, lesbo-, bi-, trans-, of genderqueer-zijn reduceert tot een kwestie die enkel en alleen om liefde draait. Het insinueert dat het de diepste wens van alle lhbti’ers is om hun leven uiteindelijk met De Ware te delen – volledig conform een standaard Disneyfilm – en dat de emancipatiestrijd dáárover zou moeten gaan. 

Toch zijn er genoeg lhbti’ers die helemaal niet zo bezig zijn met de liefde. Bijvoorbeeld omdat ze het wel prima vinden om als single door het leven te gaan en een beetje rond te neuken. Of omdat ze hele andere dingen aan hun hoofd hebben dan het najagen van een liefdesrelatie – de dag doorkomen zonder uitgescholden, aangevallen of vermoord te worden bijvoorbeeld. Hoewel zij buiten de Love Is Love-boodschap vallen, verdienen ook zíjhet om gezien en gerespecteerd te worden. 

"De slogan lijkt een poging om hen met mierzoete woorden te overtuigen van het feit dat lhbti’ers óók maar gewoon mensen zijn die hun goedkeuring en respect verdienen."

Met andere woorden: de emancipatie van lhbti’ers gaat over veel méér dan alleen de liefde. Het gaat over de vrijheid om seks te hebben met wie je wilt, zo vaak je wilt en hoé je wilt – of het nou op een bed met rozenblaadjes of in een sling in een darkroom is (google maar). Over dat je als man veilig in een rok over straat kan, zonder bespot of agressief bejegend te worden. Over dat je je net zo gemakkelijk door het leven kunt bewegen zoals de meeste hetero’s dat kunnen, zonder dat je seksualiteit of genderidentiteit je daarbij in de weg staat. 

(Voordat hetero’s zich nu gepasseerd voelen: ik weet dat ook jullie leven een struggle kan zijn, maar jullie hoeven niet uit de kast te komen met jullie geaardheid, nemen geen risico als jullie met jullie partner hand in hand over straat lopen en de maatschappij is grotendeels naar jullie evenbeeld ingericht). 

Zo bezien heeft de LoveIsLove-slogan wel iets weg van een gelikt promopraatje, vooral bedoeld om de harten te winnen van mensen die nog steeds twijfelen aan het bestaansrecht van lhbti’ers. Het lijkt een poging om hen met mierzoete woorden te overtuigen van het feit dat lhbti’ers óók maar gewoon mensen zijn die hun goedkeuring en respect verdienen. Een beetje zoals een wanhopige ouder een mokkend kind dat weigert te luisteren maar blijft overladen met snoepjes, in de hoop dat het ooit een keer luistert. 

Hoe generiek en multi-interpretabel de boodschap is, blijkt bovendien wel uit het feit dat een christelijke organisatie in 2018 op sluwe wijze precies de Love Is Love-slogan gebruikte om conversion therapy mee te promoten: therapie die erop gericht is om homoseksuelen hetero te maken. Je kunt je afvragen of een slogan die óók op deze puriteinse wijze ingezet kan worden wel recht doet aan de lhbti-zaak. 

"Het is de hoogste tijd dat we ons bestaansrecht ook buiten de ge’airbrushte kaders van de romantische liefde durven op te eisen."

Nogmaals: ik snap de positieve boodschap die er achter de leus schuilgaat. Waarschijnlijk zijn er genoeg lhbti’ers die een fijne tinteling in hun onderbuik voelen als ze door de stad lopen en een LoveIsLove-vlag zien wapperen. Die zich door de boodschap gesterkt, gezien en geïnspireerd voelen. 

Het is niet mijn bedoeling om dat gevoel bij mensen weg te nemen. Deels is het ook gewoon een kwestie van smaak: door welke boodschap je je persoonlijk aangesproken voelt. Bovendien zal het nooit lukken om alle individuen die zichzelf tot de lhbti-alfabetsoep rekenen met één leus te representeren. Daarvoor is de regenboogfamilie te divers. 

Toch denk ik dat we onszelf met alléén het mierzoete #LoveIsLove tekortdoen. Ons liefdesleven is nu eenmaal niet altijd een Disney-film, zoals dat bij hetero’s ook niet het geval is. We zijn net mensen: ook wij sukkelen in de liefde, breken harten, laten ons leiden door lust, gaan vreemd, maken fouten en krabbelen weer op. Of we genieten simpelweg enorm van een leven zonder romantiek, liefde en seks. Maar dat zou allemaal niks uit moeten maken. Hoe we ons liefdesleven vormgeven, is aan ons. 

Het is de hoogste tijd dat we ons bestaansrecht ook buiten de ge’airbrushte kaders van de romantische liefde durven op te eisen. Laten we onszelf bevrijden van de rozenblaadjes, de mierzoete ballads en het krakend witte beddengoed. Die hebben we helemaal niet nodig om te mogen zijn wie we zijn. 

Ook ruim dertig jaar later vat die ene leus – naar mijn mening – ons bestaansrecht nog altijd het beste samen. ‘We’re here, we’re queer. Get used to it.’ Wij zijn er – en dat zou meer dan genoeg moeten zijn.

• Deel